Зрынуты прэзыдэнт Кіргізстану Курманбек Бакіеў правёў у Менску прэсавую канфэрэнцыю. Чым выклікана ягонае зьяўленьне на публіцы? Як гэта зьвязана зь беларуска-расейскімі дачыненьнямі? Ці будзе АДКБ умешвацца ў кіргіскую сытуацыю?
Удзельнікі: палітоляг Андрэй Фёдараў і кіраўнік аналітычных праектаў кампаніі БелаПАН Аляксандар Класкоўскі.
Чым выклікана зьяўленьне Бакіева на публіцы?
Валер Карбалевіч: Фармальнай падставай для прэсавай канфэрэнцыі Бакіева сталі забурэньні ў Кіргізстане. У чым сэнс ягонага выступу? Што ён хацеў сказаць? Які мэсыдж даслаць? І каму? Мусіць, найперш кіргіскаму народу? Вось генпракуратура Беларусі адмовіла ў выдачы Бакіева кіргіскім уладам. Як гэта зьвязана з прэсавай канфэрэнцыяй Бакіева?
Андрэй Фёдараў: Новыя ўлады Кіргізстану абвінавачвалі ў цяперашніх забурэньнях у краіне Бакіева і ягоных паплечнікаў. Цяжка сказаць, наколькі гэта праўда. Але ў любым выпадку Бакіеў вымушаны апраўдвацца. Гэта галоўная прычына ягонай прэсавай канфэрэнцыі.
Аляксандар Класкоўскі: Паралельна з забурэньнямі ў Кіргізстане ідзе інфармацыйная вайна вакол гэтых падзеяў. Некаторыя замежныя мэдыі сьцьвярджаюць, што гэта Расея разбудзіла там узбэцкі нацыяналізм, каб задушыць у Ошы (на радзіме экс-прэзыдэнта) прыхільнікаў Бакіева, ягонае падпольле.
Ёсьць іншая вэрсія, якую падтрымліваюць расейскія мэдыі, — што за гэтымі падзеямі стаіць клан Бакіева, ён падлівае алею ў агонь. Таму Бакіеў дзеля бясьпекі сваіх сямейнікаў і паплечнікаў вымушаны "адмазвацца", казаць, што я тут ні пры чым.
Але паколькі Беларусь дала Бакіеву прытулак, то цень падазрэньняў падае і на афіцыйны Менск. У маскоўскіх мэдыях гучаць думкі, што бакіеўскі штаб знаходзіцца ў Беларусі — адсюль, маўляў, каардынуюцца дзеяньні прыхільнікаў Бакіева. Таму экс-прэзыдэнт Кіргізстану імкнецца таксама адвесьці цень падазрэньняў ад беларускага кіраўніцтва. Так бы мовіць, ён адпрацоўвае гасьціннасьць Лукашэнкі.
Але прэсавая канфэрэнцыя Бакіева — гэта прыхаванае маралітэ, адрасаванае Маскве. Вуснамі Бакіева Лукашэнка дасылае Расеі мэсыдж: мы ж казалі, што будзе кепска, ня трэба было варушыць ліха ў Кіргізстане. Не падабаўся вам аўтарытарны Бакіеў, то вось атрымайце па поўнай праграме.
Падзеі ў Кіргізстане і беларуска-расейскія дачыненьні
Карбалевіч: Ці зьвязаны гэты выступ Бакіева зь беларуска-расейскімі дачыненьнямі? Магчыма, Бакіеў — гэта карта Лукашэнкі ў гульні з Масквой. Магчыма, прэсавая канфэрэнцыя экс-прэзыдэнта Кіргізстану — гэта рэха нядаўніх перамоваў Лукашэнкі ў Маскве?
Фёдараў: Думаю, гэта мае дачыненьне адно да другога. Я ўпэўнены, што кіргіская тэма абмяркоўвалася падчас візыту Лукашэнкі ў Маскву. Бо напружанасьць там цягнецца ўжо колькі часу, і ў гэтым абвінавачваюцца Бакіеў і ягоныя паплечнікі. Думаю, Масква патрабавала, каб Бакіеў сядзеў як мыш пад венікам і не праяўляў актыўнасьці. А тут пачаліся сур'ёзныя забурэньні. Натуральна лічыць, што, вярнуўшыся дамоў, Лукашэнка прапанаваў Бакіеву зрабіць нейкую заяву, каб адрынуць абвінавачаньні ў гэтых падзеях.
Класкоўскі: Я амаль упэўнены, што падчас перамоваў Лукашэнкі зь Мядзьведзевым і з Пуціным кіргіская тэма абмяркоўвалася. Бо раней расейскі прэзыдэнт нават публічна ўшчуваў Лукашэнку за тое, што ён прыняў Бакіева. Такія паводзіны кіраўніка Беларусі раздражняюць Маскву. А цяпер у Кіргізстане пачаліся забурэньні, і часовы ўрад апэлюе да Расеі. Таму ў Маскве магло прагучаць папярэджаньне на адрас Менску, каб не падлівалі алею ў агонь. Таму выступ Бакіева — гэта апраўданьне: маўляў, мы тут не прычынныя.
Ці будзе АДКБ умешвацца ў кіргіскую сытуацыю?
Карбалевіч: У Маскве адбылася сустрэча сакратароў радаў бясьпекі краін-удзельніц АДКБ, прысьвечаная падзеям у Кіргізстане. Ніякага рашэньня яны не прынялі. Наколькі верагодна, што АДКБ увядзе туды свае войскі? Як вядома, Лукашэнка настойліва заклікаў АДКБ умяшацца ў кіргіскія падзеі. Якая цяпер можа быць пазыцыя беларускага кіраўніцтва? Ці могуць зьявіцца беларускія вайскоўцы ў Кіргізстане?
Фёдараў: Нічога АДКБ ня зробіць. Цяперашняе кіраўніцтва Кіргізстану два дні таму зьвярнулася да Расеі з просьбай прыслаць туды расейскіх міратворцаў. Аднак Расея холадна паставілася да гэтай просьбы. Але калі РФ мае такую пазыцыю, то цяжка ўявіць, што іншыя краіны з энтузіязмам паставяцца да гэтай ідэі.
Таксама цяжка ўявіць, што Беларусь туды дашле сваіх вайскоўцаў. Калі там пачнуць гінуць беларусы, то гэта дрэнна адаб'ецца на аўтарытэце ўлады.
Класкоўскі: Пазыцыя Беларусі дваістая. З аднаго боку, Лукашэнка кажа, што АДКБ павінна была даўно рашуча адрэагаваць на падзеі ў Кіргізстане. Але, зь іншага боку, не гучыць гатовасьці пасылаць туды беларускіх вайскоўцаў.
Акрамя таго, КСАР АДКБ ня створаныя яшчэ. КСАР — гэта спэцназ, арыентаваны на адбіцьцё зьнешняй пагрозы, нападу талібаў, муджагедаў і інш. Гэтыя сілы абсалютна не прыстасаваныя для міратворчых апэрацый. Думаю, усё абмяжуецца тым, што Расея паставіць у Кіргізстан вайсковую тэхніку, а Беларусь — гуманітарную дапамогу.
Карбалевіч: Як беларускія ўлады выкарыстаюць апошнія падзеі ў Кіргізстане для свайго піяру? Магчыма, чарговым разам можна будзе запужаць грамадзтва рэвалюцыяй і замацаваць ідэю стабільнасьці?
Фёдараў: Гэтыя падзеі на руку беларускаму кіраўніцтву. Мэсыдж просты: зрабілі ў Кіргізстане рэвалюцыю, у выніку там ліецца кроў. Тое ж будзе і ў Беларусі ў выніку рэвалюцыі.
Класкоўскі: Карані гэтага канфлікту палягаюць у гісторыі. Яшчэ ў сталінскі час наразалі межы, ня лічачыся з пражываньнем этнасаў. Яшчэ тады былі закладзены фугасы замаруджанага дзеяньня. Але народ бачыць толькі тое, што на паверхні.