“Той, хто хоча рабіць упэўненыя крокі, павінен рабіць іх павольна“ - такую цытату з Гётэ правёў кіраўнік прэзыдэнцкай адміністрацыі Ўладзімер Макей, выступаючы на адкрыцьці Менскага форуму. Такім чынам ён ахарактарызаваў рух Беларусі ў накірунку эўрапейскіх стандартаў як у галіне правоў чалавека і дэмакратыі, гэтак і ў эканамічнай сфэры.
Штогадовы Менскі форум – своеасаблівы баромэтар адносінаў афіцыйнага Менску з Эўропай. Прадстаўніцтва на ім, прамовы выступоўцаў даюць уяўленьне пра тое, ці знаходзяцца гэтыя адносіны на кропцы замярзаньня ці ў стадыі мядовага месяца.
Паводле ўражаньняў ад сёлетняга форуму становішча хутчэй апошняе.
І справа ня толькі ў тэзах, што прагучалі з вуснаў кіраўніка прэзыдэнцкай адміністрацыі. Спадар Макей заявіў, што шматгадовая палітыка ізаляцыі Беларусі пацярпела поўны правал, што Менск чакае ў лістападзе поўнага скасаваньня санкцыяў, лічачы іншае рашэньне несумяшчальным з дыялёгам і супрацоўніцтвам, спадзяецца на заключэньне пашыранага пагадненьня аб партнэрстве і супрацоўніцтве з ЭЗ. Падобныя заявы гучаць з вуснаў беларускага кіраўніцтва ўвесь час. З цікавых момантаў варта адзначыць тое, што па-за ўвагай афіцыйнага Менску не засталася спрэчка паміж прэзыдэнткай Літвы Далёй Грыбаўскаце і міжнародным каардынатарам “Хартыі-97“ Андрэем Саньнікавым. Макей прывёў гэты эпізод як ілюстрацыю таго, якая пазыцыя ў Эўропе зьяўляецца дамінуючай.
Куды больш цікавай і знакавай была прамова Кляўса Мангольда, кіраўніка Ўсходняга камітэту нямецкай эканомікі – лабісцкай структуры, якая адстойвае і праводзіць інтарэсы нямецкага бізнэсу. Вага спадара Мангольда ў нямецкай палітыцы значна большая, чым многіх палітыкаў, ягоныя суразмоўцы – асобы не ніжэйшыя за прэзыдэнтаў і прэм'ер-міністраў. На Менскі форум ён прыйшоў пасьля сустрэчы вялікай дэлегацыі нямецкіх бізнэсоўцаў з Аляксандрам Лукашэнкам. Спадар Мангольд паведаміў, што наведвае Беларусь сёлета ўжо пяты раз.
Некаторыя часткі яго прамовы нагадвалі рэклямны буклет Беларусі: краіна прадэманстравала някепскія вынікі ў крызысных умовах, лепшыя, чым у некаторых эўрапейскіх краінах, індустрыяльная база Беларусі, паводле спадара Мангольда, нават лепшая, чым у некаторых краінах Цэнтральнай і Усходняй Эўропы, высокі узровень беларускіх тэхнічных спэцыялістаў і нямецкія фінансавыя тэхналёгіі – перадумова “ідэальнага сымбіёзу“.
Клаўс Мангольд наагул не закранаў палітычных пытаньняў, аднак і наконт эканамічных пытаньнях ён заўважыў, што ня варта патрабаваць ад Беларусі ўсяго і адразу – прыватызацыі, эўрапейскіх стандартаў празрыстасьці і ўсяго іншага, што натуральна і зразумела для эўрапейцаў, але ўяўляе сабой вялікі скачок для беларусаў. Лабіст нямецкай эканомікі палічыў вельмі дарэчнай цытату з Гётэ, якую прывёў у сваёй прамове Ўладзімер Макей – наконт упэўненых і павольных крокаў.
Даволі дзіўнай выглядала дыскусія паміж спадаром Мангольдам і спадаром Раманчуком, беларус Раманчук казаў пра непрымальныя ўмовы працы ў Беларусі для замежнага бізнэсу, прадстаўнік нямецкага бізнэсу быў куды больш аптымістычным.
Безумоўна, умовы не ідэальныя. У звароце да ўдзельнікаў форуму новага міністра замежных справаў Нямеччыны Гіда Вэстэрвэле адзначалася, што “палітычнае збліжэньне і эканамічная інтэграцыя Беларусі і ЭЗ могуць стаць рэальнасьцю пры наяўнасьці далейшага прагрэсу, пры ажыцьцяўленьні рэформаў у Беларусі“. Але і самое зьяўленьне гэтага звароту – справа паказальная. А зь іншага боку, калі крытэрыі нават эканамічных рэформаў у Беларусі фармуюцца паводле формулы Гётэ-Макея-Мангольда, то выглядае, што афіцыйнаму Менску будзе ня надта цяжка іх выканаць.
Зразумела, такая “капітулянцкая“ пазыцыя Эўропы, Нямеччыны ў прыватнасьці, не азначае, што ў пазытыўным пляне афіцыйны Менск атрымае абсалютна ўсё, не саступаючы нічога. У нэгатыўным пляне, у сэнсе скасаваньня пугаў, можа і так, у кулюарах форуму адзін з заходніх дыпляматаў – гарачы прыхільнік прынцыповай палітыкі адносна Менску – асьцярожна заўважыў, што наагул ня ў санкцыях справа. Але што да пернікаў, то пакуль ідзе толькі стадыя нармалізацыі адносінаў, умовы якой насамрэч мінімальныя. Але для больш сур'ёзнага і глыбокага ўзаемадзеяньня Беларусі давядзецца мяняцца.
Прыкладам гэтага зьяўляецца праблема візаў. Уладзімер Макей у сваім выступе адзначыў, што Беларусь застаецца адзінай краінай Эўропы, ў якой цана шэнгенскай візы складае 60 эўра. Усе без выключэньня ўдзельнікі форуму выказваліся на гэты конт са шкадаваньнем. Але, напрыклад, мае спробы даведацца, дык калі ж можа быць заключанае пагадненьне аб партнэрстве і супрацы, якое зьяўляецца неабходнай і дастатковай умовай зьніжэньня коштаў візаў, якія існуюць перашкоды гэтаму – сутыкаліся з адказамі пра дыялёг і ўзаемадзеяньне.
Эўропа далёка ня ўсё дасьць Менску бяз крокаў у адказ. Іншая справа, ці патрэбна Менску нешта большае, акрамя нармалізацыі.
Паводле ўражаньняў ад сёлетняга форуму становішча хутчэй апошняе.
І справа ня толькі ў тэзах, што прагучалі з вуснаў кіраўніка прэзыдэнцкай адміністрацыі. Спадар Макей заявіў, што шматгадовая палітыка ізаляцыі Беларусі пацярпела поўны правал, што Менск чакае ў лістападзе поўнага скасаваньня санкцыяў, лічачы іншае рашэньне несумяшчальным з дыялёгам і супрацоўніцтвам, спадзяецца на заключэньне пашыранага пагадненьня аб партнэрстве і супрацоўніцтве з ЭЗ. Падобныя заявы гучаць з вуснаў беларускага кіраўніцтва ўвесь час. З цікавых момантаў варта адзначыць тое, што па-за ўвагай афіцыйнага Менску не засталася спрэчка паміж прэзыдэнткай Літвы Далёй Грыбаўскаце і міжнародным каардынатарам “Хартыі-97“ Андрэем Саньнікавым. Макей прывёў гэты эпізод як ілюстрацыю таго, якая пазыцыя ў Эўропе зьяўляецца дамінуючай.
Куды больш цікавай і знакавай была прамова Кляўса Мангольда, кіраўніка Ўсходняга камітэту нямецкай эканомікі – лабісцкай структуры, якая адстойвае і праводзіць інтарэсы нямецкага бізнэсу. Вага спадара Мангольда ў нямецкай палітыцы значна большая, чым многіх палітыкаў, ягоныя суразмоўцы – асобы не ніжэйшыя за прэзыдэнтаў і прэм'ер-міністраў. На Менскі форум ён прыйшоў пасьля сустрэчы вялікай дэлегацыі нямецкіх бізнэсоўцаў з Аляксандрам Лукашэнкам. Спадар Мангольд паведаміў, што наведвае Беларусь сёлета ўжо пяты раз.
Некаторыя часткі яго прамовы нагадвалі рэклямны буклет Беларусі: краіна прадэманстравала някепскія вынікі ў крызысных умовах, лепшыя, чым у некаторых эўрапейскіх краінах, індустрыяльная база Беларусі, паводле спадара Мангольда, нават лепшая, чым у некаторых краінах Цэнтральнай і Усходняй Эўропы, высокі узровень беларускіх тэхнічных спэцыялістаў і нямецкія фінансавыя тэхналёгіі – перадумова “ідэальнага сымбіёзу“.
Клаўс Мангольд наагул не закранаў палітычных пытаньняў, аднак і наконт эканамічных пытаньнях ён заўважыў, што ня варта патрабаваць ад Беларусі ўсяго і адразу – прыватызацыі, эўрапейскіх стандартаў празрыстасьці і ўсяго іншага, што натуральна і зразумела для эўрапейцаў, але ўяўляе сабой вялікі скачок для беларусаў. Лабіст нямецкай эканомікі палічыў вельмі дарэчнай цытату з Гётэ, якую прывёў у сваёй прамове Ўладзімер Макей – наконт упэўненых і павольных крокаў.
Даволі дзіўнай выглядала дыскусія паміж спадаром Мангольдам і спадаром Раманчуком, беларус Раманчук казаў пра непрымальныя ўмовы працы ў Беларусі для замежнага бізнэсу, прадстаўнік нямецкага бізнэсу быў куды больш аптымістычным.
Безумоўна, умовы не ідэальныя. У звароце да ўдзельнікаў форуму новага міністра замежных справаў Нямеччыны Гіда Вэстэрвэле адзначалася, што “палітычнае збліжэньне і эканамічная інтэграцыя Беларусі і ЭЗ могуць стаць рэальнасьцю пры наяўнасьці далейшага прагрэсу, пры ажыцьцяўленьні рэформаў у Беларусі“. Але і самое зьяўленьне гэтага звароту – справа паказальная. А зь іншага боку, калі крытэрыі нават эканамічных рэформаў у Беларусі фармуюцца паводле формулы Гётэ-Макея-Мангольда, то выглядае, што афіцыйнаму Менску будзе ня надта цяжка іх выканаць.
Зразумела, такая “капітулянцкая“ пазыцыя Эўропы, Нямеччыны ў прыватнасьці, не азначае, што ў пазытыўным пляне афіцыйны Менск атрымае абсалютна ўсё, не саступаючы нічога. У нэгатыўным пляне, у сэнсе скасаваньня пугаў, можа і так, у кулюарах форуму адзін з заходніх дыпляматаў – гарачы прыхільнік прынцыповай палітыкі адносна Менску – асьцярожна заўважыў, што наагул ня ў санкцыях справа. Але што да пернікаў, то пакуль ідзе толькі стадыя нармалізацыі адносінаў, умовы якой насамрэч мінімальныя. Але для больш сур'ёзнага і глыбокага ўзаемадзеяньня Беларусі давядзецца мяняцца.
Прыкладам гэтага зьяўляецца праблема візаў. Уладзімер Макей у сваім выступе адзначыў, што Беларусь застаецца адзінай краінай Эўропы, ў якой цана шэнгенскай візы складае 60 эўра. Усе без выключэньня ўдзельнікі форуму выказваліся на гэты конт са шкадаваньнем. Але, напрыклад, мае спробы даведацца, дык калі ж можа быць заключанае пагадненьне аб партнэрстве і супрацы, якое зьяўляецца неабходнай і дастатковай умовай зьніжэньня коштаў візаў, якія існуюць перашкоды гэтаму – сутыкаліся з адказамі пра дыялёг і ўзаемадзеяньне.
Эўропа далёка ня ўсё дасьць Менску бяз крокаў у адказ. Іншая справа, ці патрэбна Менску нешта большае, акрамя нармалізацыі.