На мінулым тыдні Сусьветны эканамічны форум апублікаваў “Сусьветную справаздачу па дасягненьні гендэрнай роўнасьці”, у якой высока ацаніў заслугі Беларусі – 34 месца, ззаду засталіся яшчэ 100 краінаў.
Ідэалёгія гэтага дакумэнту наступная. Галоўным капіталам кожнай нацыі, калі яна ўдзельнічае ў сусьветным спаборніцтве за месца пад сонцам, ёсьць чалавечы талент, г.зн. адукацыя і навыкі яе працоўнай сілы. Жанчыны састаўляюць палову гэтага нацыянальнага багацьця, і таму выгодна, каб яны былі адукаваныя (дзеці адукаваных жанчын маюць вышэйшы рэйтынг выжываньня і дасягненьня сталага ўзросту) і ўвогуле мелі роўныя з мужчынамі правы і рэальныя магчымасьці ўдзелу ў рынку працы.
Здаецца, што міжнародныя мэдыі заўважылі зьяўленьне “Справаздачы” перш за ўсё дзякуючы “Рэйтынгу дасягненьня гендэрнай роўнасьці.” Гэта табліца, дзе кожная са 134-х краінаў займае месца згодна з памяншэньнем разрыву паміж мужчынамі і жанчынамі, які адследжваецца па 4-х параметрах: працоўным удзеле, адукацыйных магчымасьцях, ахове здароўя (у тым ліку мацярынскай сьмяротнасьці) і ўдзелу ў палітыцы.
Самыя першыя пазыці у рэйтынгу займаюць Ісьляндыя, Нарвэгія, Фінляндыя і Швэцыя: амаль “сацыялістычныя” краіны з высокімі падаткамі, добрым узроўнем сацыяльнага забеспячэньня і значнай роляй дзяржавы. Беларусь знаходзіцца на 34-м месцы, што ня так і блага, калі ўлічыць, што Амэрыка – адна з самых багатых і самая моцная краіна сьвету – на 31-м, а, напрыклад, Расія – на 51-м.
Але пазыцыя Беларусі патрабуе тлумачэньня, таму што такія рэйтынгі працуюць зь “вялікімі лічбамі.” Яны улічваюць працэнт жанчын і мужчын у розных галінах дзейнасьці, але не разглядаюць, як тыя ўзроўні былі дасягнутыя ці аб якіх працэсах на самой справе сьведчаць.
Беларускія “дасягненьні” – як і ў іншых краінах былога Саюзу – большай часткай зьвязаны са спадчынай сацыялістычнага пэрыяду. Да іх адносяцца даволі адукаванае насельніцтва, высокі ўдзел жанчын у працоўным рынку, у там ліку ў яго адукаваным сэгмэнце, агульнае мэдыцынскае абслугоўваньне і нават адносна добрае забесьпячэньне дзіцячымі садкамі. Гэта апошняе дазваляе сумяшчаць працу і мацярынства, г.зн. мець эканамічную незалежнасьць.
Нажаль, сусьветны рэйтынг не гаворыць напрамкі пра тое, што калі жанчыны робяцца “больш адукаванымі” за мужчынаў – як гэта ёсьць у нас – гэта ёсць сьведчаньнем паніжэньня адукацыйнага прэстыжу. Іншымі словамі, таго, што паміж адукацыяй і заробкам няма прамой сувязі. Больш адукаваныя не заўсёды больш зарабляюць, а часта і наадварот.
Ня ведае сусьветны рэйтынг і таго, што 30% жанчын у парлямэнце сьведчыць не пра дэмакратычныя магчымасьці, а пра тое, што дэпутатаў ня столькі выбіраюць, колькі “назначаюць”. Як сказаў у 2004г. Лукашэнка: “Жанчын у Парлямэнце не павінна быць менш як 30-40%. Тады парлямэнт будзе стабільным, спакойным," – так іх адразу столькі працэнтаў сярод дэпутатаў і зьявілася. Без аніякіх квотаў альбо іншых структурных зьменаў у грамадзтве. Таму гэтая лічба паказвае ня тое, што жанчыны у нашай краіне маюць высокія шанцы ў палітыцы, а тое, што выбары не зусім “чэсныя.”
Але сусьветны рэйтынг пра гэта ня ведае...
Алена Гапава - заснавальніца Цэнтру гендэрных дасьледаваньняў ЭГУ, дацэнт катэдры сацыялёгіі Western Michigan University, сябра рэдакцыйнай рады часопіса The Slavic Review
Здаецца, што міжнародныя мэдыі заўважылі зьяўленьне “Справаздачы” перш за ўсё дзякуючы “Рэйтынгу дасягненьня гендэрнай роўнасьці.” Гэта табліца, дзе кожная са 134-х краінаў займае месца згодна з памяншэньнем разрыву паміж мужчынамі і жанчынамі, які адследжваецца па 4-х параметрах: працоўным удзеле, адукацыйных магчымасьцях, ахове здароўя (у тым ліку мацярынскай сьмяротнасьці) і ўдзелу ў палітыцы.
Самыя першыя пазыці у рэйтынгу займаюць Ісьляндыя, Нарвэгія, Фінляндыя і Швэцыя: амаль “сацыялістычныя” краіны з высокімі падаткамі, добрым узроўнем сацыяльнага забеспячэньня і значнай роляй дзяржавы. Беларусь знаходзіцца на 34-м месцы, што ня так і блага, калі ўлічыць, што Амэрыка – адна з самых багатых і самая моцная краіна сьвету – на 31-м, а, напрыклад, Расія – на 51-м.
Але пазыцыя Беларусі патрабуе тлумачэньня, таму што такія рэйтынгі працуюць зь “вялікімі лічбамі.” Яны улічваюць працэнт жанчын і мужчын у розных галінах дзейнасьці, але не разглядаюць, як тыя ўзроўні былі дасягнутыя ці аб якіх працэсах на самой справе сьведчаць.
Беларускія “дасягненьні” – як і ў іншых краінах былога Саюзу – большай часткай зьвязаны са спадчынай сацыялістычнага пэрыяду. Да іх адносяцца даволі адукаванае насельніцтва, высокі ўдзел жанчын у працоўным рынку, у там ліку ў яго адукаваным сэгмэнце, агульнае мэдыцынскае абслугоўваньне і нават адносна добрае забесьпячэньне дзіцячымі садкамі. Гэта апошняе дазваляе сумяшчаць працу і мацярынства, г.зн. мець эканамічную незалежнасьць.
Нажаль, сусьветны рэйтынг не гаворыць напрамкі пра тое, што калі жанчыны робяцца “больш адукаванымі” за мужчынаў – як гэта ёсьць у нас – гэта ёсць сьведчаньнем паніжэньня адукацыйнага прэстыжу. Іншымі словамі, таго, што паміж адукацыяй і заробкам няма прамой сувязі. Больш адукаваныя не заўсёды больш зарабляюць, а часта і наадварот.
Ня ведае сусьветны рэйтынг і таго, што 30% жанчын у парлямэнце сьведчыць не пра дэмакратычныя магчымасьці, а пра тое, што дэпутатаў ня столькі выбіраюць, колькі “назначаюць”. Як сказаў у 2004г. Лукашэнка: “Жанчын у Парлямэнце не павінна быць менш як 30-40%. Тады парлямэнт будзе стабільным, спакойным," – так іх адразу столькі працэнтаў сярод дэпутатаў і зьявілася. Без аніякіх квотаў альбо іншых структурных зьменаў у грамадзтве. Таму гэтая лічба паказвае ня тое, што жанчыны у нашай краіне маюць высокія шанцы ў палітыцы, а тое, што выбары не зусім “чэсныя.”
Але сусьветны рэйтынг пра гэта ня ведае...
Алена Гапава - заснавальніца Цэнтру гендэрных дасьледаваньняў ЭГУ, дацэнт катэдры сацыялёгіі Western Michigan University, сябра рэдакцыйнай рады часопіса The Slavic Review