Ватыкан апублікаваў энцыкліку папы Бэнэдыкта XVI "Caritas in Veritate" (Міласэрнасьць у праўдзе). Энцыкліка, прысьвечаная сацыяльна-эканамічным пытаньням, дае даволі нечаканыя адказы на выклікі, якія ставіць перад сьветам глябальны эканамічны крызіс.
Гэта трэцяя энцыкліка цяперашняга папы. Дзьве папярэднія, "Deus Caritas Est" (Бог ёсьць любоў) i "Spe Salvi" (Уратаваныя надзеяй), былі апублікаваныя ў 2005 і 2007 гг. адпаведна.
У энцыкліцы "Caritas in Veritate" папа Бэнэдыкт XVI ставіць тэзіс, што галоўнай прычынай эканамічных нягодаў чалавецтва зьяўляецца пагоня за эканамічнай выгадай без уліку справядлівасьці.
"Сусьветнае багацьце ўзрастае ў абсалютным вымярэньні, але няроўнасьць таксама павялічваецца", — піша папа. — "Годнасьць асобы і вымогі справядлівасьці патрабуюць, асабліва сёньня, каб эканамічныя выбары не выклікалі празьмернага і маральна непрымальнага росту няроўнасьці ў матэрыяльнай забясьпечанасьці, каб надалей нашай найважнейшай мэтай было забесьпячэньне сталай працы для ўсіх".
Папа нагадвае ў энцыкліцы, што паводле сацыяльнай дактрыны Царквы, справядлівасьць павінна быць прысутнай "на кожным этапе эканамічнай дзейнасьці". На думку папы, кожнае эканамічнае рашэньне мае маральныя наступствы і павінна прымацца з улікам гэтых маральных наступстваў.
Як, паводле Бэнэдыкта XVI, гарантаваць справядлівую і маральную эканоміку?
Па-першае, справядлівая і маральная эканамічная сыстэма мусіць ахоўваць правы работнікаў і мець мэханізмы "пераразьмеркаваньня багацьця", каб забясьпечыць годнае жыцьцё найбольш бедным.
Па-другое, каб прывесьці ў рух мэханізмы "пераразьмеркаваньня багацьця", нельга пакідаць эканоміку самой сабе, трэба кіраваць ёю.
"Перакананьне, што эканоміка павінна быць аўтаномнай, што яе трэба ахоўваць ад "уплываў" маральнага характару, давяла людзей да злоўжываньняў эканамічным працэсам у абсалютна разбуральны спосаб", — піша папа. — "У доўгатэрміновай пэрспэктыве, гэтыя перакананьні давялі да ўзьнікненьня эканамічных, грамадзкіх і палітычных сыстэмаў, якія топчуць асабістую і грамадзкую свабоду, і таму яны ня ў змозе забясьпечыць справядлівасьць, якую абяцаюць".
Ці Бэнэдыкт XVI не захацеў пайсьці сьлядамі К. Маркса, каб раскрытыкаваць сёньняшнюю сыстэму лібэральнага капіталізму і сказаць, так бы мовіць, што паратунак ад яго — у кіраваным сацыялізьме, маральным і справядлівым?
Ажно так адназначных сьцьвярджэньняў у энцыкліцы мы ня знойдзем.
Аднак папа лічыць, што існуе "неадкладная патрэба ў сапраўдным сусьветным цэнтры палітычнай улады", які даў бы бяднейшым народам і дзяржавам "эфэктыўны голас у супольным прыманьні рашэньняў". Якіх рашэньняў? А такіх, напрыклад, якія могуць "кіраваць глябальнай эканомікай; ажывіць эканомікі, якія пацярпелі ад крызісу; гарантаваць поўнае і своечасовае разбраеньне, харчовую бясьпеку і мір; гарантаваць ахову асяродзьдзя і рэгуляваць міграцыю".
Ці магчыма стварыць такі сусьветны цэнтар улады, якога ўсе слухаліся б так, як біскупы і сьвятары Рыма-каталіцкай царквы слухаюцца папы з Ватыкану?
Які ўплыў тое, пра што піша папа ў энцыкліцы, можа мець на вырашэньне сацыяльна-эканамічных праблемаў чалавецтва?
Ці сапраўды прыслухаюцца да яго палітыкі і тыя, хто прымае канкрэтныя рашэньні?
Ці не прапануе папа кроку назад — асабліва што тычыцца кіраваньня эканамічнымі працэсамі — у эвалюцыі грамадзтваў?
Што пра гэтыя пытаньні думаеце вы?
У энцыкліцы "Caritas in Veritate" папа Бэнэдыкт XVI ставіць тэзіс, што галоўнай прычынай эканамічных нягодаў чалавецтва зьяўляецца пагоня за эканамічнай выгадай без уліку справядлівасьці.
"Сусьветнае багацьце ўзрастае ў абсалютным вымярэньні, але няроўнасьць таксама павялічваецца", — піша папа. — "Годнасьць асобы і вымогі справядлівасьці патрабуюць, асабліва сёньня, каб эканамічныя выбары не выклікалі празьмернага і маральна непрымальнага росту няроўнасьці ў матэрыяльнай забясьпечанасьці, каб надалей нашай найважнейшай мэтай было забесьпячэньне сталай працы для ўсіх".
Папа нагадвае ў энцыкліцы, што паводле сацыяльнай дактрыны Царквы, справядлівасьць павінна быць прысутнай "на кожным этапе эканамічнай дзейнасьці". На думку папы, кожнае эканамічнае рашэньне мае маральныя наступствы і павінна прымацца з улікам гэтых маральных наступстваў.
Як, паводле Бэнэдыкта XVI, гарантаваць справядлівую і маральную эканоміку?
Па-першае, справядлівая і маральная эканамічная сыстэма мусіць ахоўваць правы работнікаў і мець мэханізмы "пераразьмеркаваньня багацьця", каб забясьпечыць годнае жыцьцё найбольш бедным.
Па-другое, каб прывесьці ў рух мэханізмы "пераразьмеркаваньня багацьця", нельга пакідаць эканоміку самой сабе, трэба кіраваць ёю.
Папа лічыць, што існуе "неадкладная патрэба ў сапраўдным сусьветным цэнтры палітычнай улады"
Ці Бэнэдыкт XVI не захацеў пайсьці сьлядамі К. Маркса, каб раскрытыкаваць сёньняшнюю сыстэму лібэральнага капіталізму і сказаць, так бы мовіць, што паратунак ад яго — у кіраваным сацыялізьме, маральным і справядлівым?
Ажно так адназначных сьцьвярджэньняў у энцыкліцы мы ня знойдзем.
Аднак папа лічыць, што існуе "неадкладная патрэба ў сапраўдным сусьветным цэнтры палітычнай улады", які даў бы бяднейшым народам і дзяржавам "эфэктыўны голас у супольным прыманьні рашэньняў". Якіх рашэньняў? А такіх, напрыклад, якія могуць "кіраваць глябальнай эканомікай; ажывіць эканомікі, якія пацярпелі ад крызісу; гарантаваць поўнае і своечасовае разбраеньне, харчовую бясьпеку і мір; гарантаваць ахову асяродзьдзя і рэгуляваць міграцыю".
Ці магчыма стварыць такі сусьветны цэнтар улады, якога ўсе слухаліся б так, як біскупы і сьвятары Рыма-каталіцкай царквы слухаюцца папы з Ватыкану?
Які ўплыў тое, пра што піша папа ў энцыкліцы, можа мець на вырашэньне сацыяльна-эканамічных праблемаў чалавецтва?
Ці сапраўды прыслухаюцца да яго палітыкі і тыя, хто прымае канкрэтныя рашэньні?
Ці не прапануе папа кроку назад — асабліва што тычыцца кіраваньня эканамічнымі працэсамі — у эвалюцыі грамадзтваў?
Што пра гэтыя пытаньні думаеце вы?