Віртуальную паперу з блогам зьем, не запіваючы півам

Страйк – зброя бізнэс-пралетарыяту

Свабода на Белсаце 13.12.2008, Частка 1

Радкевіч: Гэты год пачынаўся з прадпрымальніцкіх пратэстаў, імі ж ён і канчаецца. 10 сьнежня па ўсёй краіне прайшоў страйк дробных прадпрымальнікаў. 15 сьнежня некаторыя прадпрымальніцкія саюзы ладзяць мітынг і шэсьце ў Менску.
Кожны раз, калі заходзіць гутарка пра страйкі прадпрымальнікаў, мы сутыкаемся зь неадназначным стаўленьнем да іх у грамадзтве, паколькі ніхто ня можа ясна зразумець, чаго хочуць прадпрымальнікі. Юры, я хачу пачаць гутарку з таго, каб паспрабаваць растлумачыць нармальнай мовай, чаго хочуць прадпрымальнікі і што зь імі здарылася цяпер.

Дракахруст: Калі коратка, то прадпрымальнікі хочуць, каб у іх з новага году не мяняліся ўмовы працы. Да апошняга часу, а дакладней, да канца гэтага году падчас увозу тавараў з-за мяжы, у асноўным з Расеі і Ўкраіны, яны плацілі і яшчэ будуць плаціць фіксаваны падатак. А з 1 студзеня 2009 году будзе дзейнічаць іншая сыстэма – з гэтага часу за ўвесь тавар трэба будзе плаціць мыта і прадпрымальнікі павінны будуць мець на яго адпаведныя паперы.
На гэта прадпрымальнікі кажуць, што пры тым дробным бізнэсе, які яны вядуць, калі яны купляюць тавар на Чаркізаўскім рынку ў Маскве ці на Адэскім рынку ва Ўкраіне, ім проста ніхто там ня дасьць такіх папер, яны іх ня змогуць атрымаць. А па-другое , калі і змогуць атрымаць, то гэта будзе такая даўгая працэдура афармленьня на мяжы, што іх бізнэс стане проста немагчымым, што яны, так бы мовіць, “зьнікнуць як кляса”.
Але тут варта дадаць, што гэтыя новыя правілы ўводзіліся паступова на розныя групы тавараў. Адносна, скажам, электронікі ці харчаваньня гэтыя новыя правілы ўвозу ўжо дзейнічаюць. І прадпрымальнікі, якія гандлююць гэтымі таварамі , да новых правілаў неяк прыстасаваліся. Зараз гэтыя новыя правілы распаўсюдзяцца прынамсі на адзеньне і абутак. Зьмена ўмоваў увозу закране прыкладна палову дробных прадпрымальнікаў – з 200 тысяч прыкладна 100 тысяч.
І людзі ня ведаюць, як яны будуць весьці свой бізнэс, ці атрымаецца ў іх. Ну і яны пераймаюцца. Вось праводзяць страйк.

Радкевіч: Юры, я прыгадваю, што за апошнія гады прадпрымальнікі пратэставалі і страйкавалі супраць многіх ўрадавых мераў: яны пратэставалі супраць увядзеньня касавых апаратаў, супраць зьнішчэньня шапікаў на вуліцах, супраць падатку на даданую вартасьць, супраць пераводу ў юрыдычныя асобы. І кожны раз гэтыя страйкі ні да чаго не прыводзілі. Што – цяперашняя сытуацыя найбольш важная з тых усіх папярэдніх? Ці сапраўды менавіта гэтая праблема ставіць прадпрымальнікаў на мяжу зьнішчэньня? Ці пэрспэктыва выжываньня ёсьць?

Дракахруст: Пэрспэктыва заўсёды ёсьць, пакуль людзі жывыя. З другога боку я б не сказаў, што так ужо ніколі не ішлі на саступкі. Часам саступкі былі – у яўнай ці няяўнай форме. Дарэчы, ня выключана, што і ў дадзеным выпадку ўлада пойдзе на пэўныя саступкі, адцягне гэты працэс пераходу на новыя ўмовы гандлю.

Радкевіч: Мы яшчэ пагаворым пра гэтыя саступкі, але я хацела бы вярнуцца да страйку 10 сьнежня. Як і раней не было адзінства ў асяродку кіраўніцтва прадпрымальнікаў напярэдадні гэтага страйку: адны заклікалі выходзіць на страйк, іншыя – не. Наколькі маштабным быў гэтым разам страйк і хто ўзяў у ім удзел, а хто праігнараваў акцыю?

Максімюк: Арганізатары страйку кажуць, што не працавала 40% індывідуальных прадпрымальнікаў. Гэты лік цяжка і абвергнуць, і пацьвердзіць, таму што немагчыма зрабіць надзейны падлік па ўсіх рынках краіны. Няма такой службы, відаць, акрамя міліцыі і КДБ, якая была б у змозе такі падлік правесьці. Застаецца адно выбарачны мэтад — паглядзець сытуацыю на рынках у некаторых гарадах і на гэтай падставе зрабіць агульныя высновы.

Але нават з гэтага выбарачнага падліку відаць, што сярод падпрымальніцкага люду агульнай салідарнасьці няма. Паглядзім, што будзе 15 сьнежня на дазволенай акцыі прадпрымальнікаў у Менску. Лідэры прадпрымальнікаў запэўніваюць, што салідарнасьць будзе большая.

Дракахруст: Я хацеў бы дадаць, што рэч тут ня толькі ва ўнутраных праблемах паміж рознымі прадпрымальніцкімі саюзамі і лідэрамі прадпрымальніцкага руху, але і ў тым, што ў розных прадпрымальнікаў – розныя ўмовы працы. Частка дробных прадпрымальнікаў працуюць “пад дахам” вялікіх фірмаў. Яны і цяпер працуюць ва ўмовах новага парадку ўвозу тавараў.

У нас у рэпартажы з гарадзенскага рынку прагучала тлумачэньне прадпрымальніка, які прадае аўдыё- і відэатэхніку і які не страйкаваў. Ён сказаў, што ён даўно працуе ў тых умовах увозу тавару, супраць якіх страйкуюць іншыя. Маўляў, гэта праблема тых, хто гандлюе вопраткай – дык хай яны і страйкуюць.

Тут ёсьць і яшчэ адзін момант. Перадкалядная пара – самы продаж, самыя заробкі для гандляроў. Так што я б сказаў, што 40% прадпрымальнікаў, якія страйкавалі, калі там сапраўды было 40% -- гэта вельмі шмат.

Радкевіч: Дарэчы, раней страйкі прадпрымальнікаў як правіла прыпадалі на пасьлянавагодні час, на пачатак году, калі сканчаўся ўвесь гэты продаж. Гэта не дазваляла ставіцца да гэтых пратэстаў занадта сур'ёзна, некаторыя лічылі нават, што прадпрымальнікі такім чынам проста бяруць сабе пасьлякалядны адпачынак.
Але вернемся да тых саступак, пра якія казаў Юры.
Намесьнік міністра эканомікі Андрэй Тур паведаміў, што міністэрства падрыхтавала праект указу прэзыдэнта, паводле якога для індывідуальных прадпрымальнікаў яшчэ на год падоўжаць ільготны рэжым увозу тавараў з Расеі. Што азначае гэтае заява: гэта спроба зьбіць імпэт перад акцыямі пратэсту, як лічаць лідэры прадпрымальніцкага руху, ці саступка?

Максімюк: Па-мойму, гэта можа быць адно і другое. Год ці два назад я гэта назваў бы хітраваньнем улады, каб не дазволіць сабраць значны пратэст. Цяпер, калі з увагі на фінансава-эканамічны крызіс у Беларусі стаюць заводы, людзі ідуць у вымушаны адпачынак або і наогул трацяць працу, ураду не да такіх хітрыкаў. Гэтак званае індывідуальнае прадпрымальніцтва — гандаль на рынку — зьяўляецца бадай ці не адзіным шанцам для чалавека пракарміць сябе і сям’ю, калі не лічыць выезду на заробкі за мяжу, у Расею або Польшчу. У такой сытуацыі ўрад можа бачыць у прадпрымальніках ужо не „вашывыя блохі”, а сацыяльны „кляпан бясьпекі” — групу, якая ў змозе пракарміць сябе сама ў час крызісу і да пэўнай ступені адцягнуць выбух гневу людзей, якім няма за што купіць хлеба. Таму я не выключаю, што гэты льготны рэжым набываньня тавараў для індывідуальных прадпрымальнікаў можа быць працягнуты.

Радкевіч: Чым болей на Беларусь насоўваюцца наступствы ўсясьветнага крызысу, тым болей беларускі ўрад адказвае на яго спробамі лібэралізаваць айчынную эканоміку. Дакладней, адказвае заявамі пра такія спробы. Вось на гэтым тыдні прэм'ер-міністар Сяргей Сідорскі на пасяджэньні Савету міністраў заявіў :
“Мадэрнізацыя і лібэралізацыя эканомікі Беларусі павінна быць завершана ў 2008 годзе....Такую задачу паставіў перад урадам кіраўнік дзяржавы. Гэта важная стратэгічная задача, для яе вырашэньня засталося менш як 20 дзён”.

Ці можна завершыць мадэрнізацыю і лібэралізацыю беларускай эканомікі за тры тыдні – пытаньне цікавае. Але ў рэчышчы нашай гутаркі яшчэ цікавей пытаньне – наколькі з гэтай хуткацечнай лібэралізацыяй стасуецца ціск на індывідуальных прадпрымальнікаў?

Максімюк: Тут неадназначная сытуацыя. З аднаго боку, лібэралізацыяй у адносінах да індывідуальных прадпрымальнікаў як бы і не пахне. Яны скардзяцца, што ўлады стараюцца задушыць іх бізнэс непасільнымі падаткамі ды іншымі выплатамі. Але з другога боку, ніякая лібэралізацыя ў краіне немагчымая, калі ўрад ня ў змозе забясьпечыць эфэктыўнае і справядлівае сьцягваньне падаткаў з усіх -- як з рабочых на заводзе, дзе падаткі вылічаюцца аўтаматычна, так і з гандляроў на рынку, дзе фіксаваны падатак, будзьма шчырымі, не адлюстроўвае справядліва эканамічнай актыўнасьці прадпрымальнікаў. Польшча таксама перажыла пэрыяд падобных пратэстаў індывідуальных прадпрымальнікаў , пакуль не наладзіла больш-менш цывілізаванага кантролю за патокамі тавараў на рынках і за справядлівай платай падаткаў.

Сказаць, што ў гэтай спрэчцы толькі адзін бок мае рацыю, я не бяруся. Няўплата падаткаў у краінах Эўропы ці ЗША зьяўляецца сапраўды сур’ёзным злачынствам. Няўплата падаткаў у Беларусі — для ўраду, які наогул лічыцца прыгнятальнікам эканамічнай актыўнасьці чалавека — гэта ўсё яшчэ не злачынства, а, так бы мовіць, акт грамадзянскага непадпарадкаваньня, у справядлівасьці якога ніхто не сумняваецца. Пакуль у Беларусі будзе такі грамадзкі падыход да падаткаў, ніякага эканамічнага толку ў дзяржаве не ўсталюецца. Гэта ня значыць, што павінен зьмяніцца толькі падаткаплатнік. Павінен таксама зьмяніцца і ўрад, каб падаткаплатнік не лічыў яго жулікам, якога можна ашукваць без маральных дакораў.

Пераход на "наркамаўку”: здрада ідэалам ці вяртаньне ў рэчаіснасьць?

Свабода на Белсаце 13.12.2008, Частка 2

Радкевіч: А зараз да тэмы, якая на першы погляд і не зьвязаная наўпрост з будзённымі патрэбамі насельніцтва, аднак ў Інтэрнэце, у благасфэры, у прыватнасьці, на нашым сайце спарадзіла рэзананс, які значна пераўзышоў рэакцыю на ўсе крызысы разам узятыя. Размова ідзе пра рашэньне “Нашай нівы” перайсьці на “школьны правапіс”, як яго называе рэдакцыя газэты, ці на “наркамаўку”, як яе называем мы – на правапіс, які быў зацьверджаны бальшавіцкім урадам у 1933 годзе. Раней газэта выдавалася “тарашкевіцай” – клясычным правапісам, якім яна выдавалася на пачатку ХХ-га стагодзьдзя.
Гэтае рашэньне выклала эмацыйныя водгукі нашых слухачоў. Але водгукі на што? На блог, які зьмясьціў на нашым сайце Ян Максімюк. Гэты тэкст мае назву “Праблема на няроўным месцы”. Ян, у чым Вы нязгодны з рашэньнем газэты, дакладней, з матывацыяй рашэньня?

Максімюк: Калі коратка, дык па-першае, я нязгодны з аргумэнтам, што чалавеку без гуманітарнай адукацыі (ці больш шырока — гэтак званаму "чалавеку простаму"), які хоча чытаць па-беларуску, цяжка, а то і немагчыма чытаць "тарашкевіцу". Я думаў, шэф-рэдактар „НН” Андрэй Дынько строіць зь мяне і зь іншых прыхільнікаў тарашкевіцы жарты, высоўваючы гэты аргумэнт. Але, пачытаўшы ягоныя іншыя тлумачэньні наконт пераходу на наркамаўку, я зразумеў, што тут яшчэ нешта іншае.

Вось я ня маю гуманітарнай адукацыі (я па адукацыі фізык), Юры таксама (ён матэматык). Але калі Вы, Юры, скажаце тут мне з Аленай, што вам цяжка чытаць “тарашкевіцу”, я проста заплачу ад сьмеху. А калі зусім сур’ёзна, дык чалавеку, які хоча чытаць па-беларуску, усё роўна, на якім правапісе чытаць.

А вось спадар Дынько, які з калегамі ўжо бадай ці ня 10 гадоў шукае большага кола чытачоў для "НН", цяпер зрабіў крайнім мяккі знак за тое, што яму ня ўдалося знайсьці нішы, якую газэта пакінула пасьля 1995 году, калі пераехала ў Менск і зрабілася “баявым лістком” дэмакратычнага руху.

Па-другое, я лічу, што тыднёвік сёньня ў Беларусі не павінен рабіць націску на інфармацыю пра падзеі, а хутчэй на рэфлексію пра гэтыя падзеі.

Радкевіч: Ну тут мы ўжо больш загаварылі пра канцэпцыю “Нашай нівы”. Але я вярнуся да праблемы правапісу. Андрэй Дынько на нашым сайце, адказваючы Яну, напісаў: "Ня многага, сапраўды, была б вартая "НН", калі б яе вартасьць зводзілася да правапісу. У такім разе, дарэчы, яе месца лёгка можа заняць кожны іншы: пачынай выдаваць газэту клясычным правапісам!"
Такім чынам ён ня згодны з Вашымі закідамі. Я гляджу на Юрыя і бачу па выразу ягонага твару, што ён таксама нязгодны з Вамі.

Дракахруст: Так. Я ў гэтым выпадку пабуду адвакатам “Нашай нівы”. Па-першае, варта сказаць, што Андрэй Дынько на нашым блогу ў адказ на закіды Яна прывёў дадзеныя апытаньня чытачоў газэты: "97% апытаных намі падпісчыкаў сказалі, што яны прапаноўвалі "НН" чытаць іншым людзям. 84% адзначылі, што тыя людзі не падпісаліся на "НН" праз тое, што "цяжка чытаць такім правапісам". Нават калі дапусьціць, што частцы зь іх цяжка было чытаць саму мову, усё ж не складае сумневаў, што для вялікай долі людзей праблему складаў сам правапіс".

Па-другое, Ян тут ня стаў прыводзіць свае больш сур'ёзныя закіды наконт рашэньня газэты. Пра тое, што правапіс – гэта знак, знак пэўнай пазыцыі , пэўнай жыцьцёвай філязофіі. Ян у сваім блогу напісаў, што гэта сымбаль той моладзі, якая ў апошнія гады прыйшла да беларушчыны, якая стварае новыя культурныя праекты і, маўляў, на гэтых людзей “НН” і павінна арыентавацца.
Але наколькі вялікая гэтая група? Выглядае, што ня надта. Ёсьць, зразумела, досьвед, напрыклад, Чэхіі, калі невялікая група энтузіястаў-адраджэнцаў сваімі ідэямі ахапіла ўсё грамадзтва. Ці ёсьць клясычны прыклад сіянізму, калі была адроджаная “мёртвая” мова. Але бываюць удалыя праекты такога кшталту, а бываюць і няўдалыя.

Радкевіч: Можа, ранавата ставіць крыж...

Дракахруст: Ну слухайце – з набыцьця Беларусьсю незалежнасьці прайшло 17 гадоў. І магчыма лёгіка спадара Дынько была такой, што 17 гадоў мы працавалі на гэтую групу. Яна за гэтыя гады не павялічылася, “промні” яе ідэалягічнага ўплыву грамадзтва не запалілі. Давайце мы паспрабуем ісьці іншым шляхам, давайце паспрабуем ісьці шляхам газэты “Звязда”. Бо можна казаць пра гэтую невялікую групу – пашыраецца яна ці не, а можна зважаць і на працэсы, якія ідуць у “вялікай” Беларусі, а гэта працэсы русіфікацыі.

Максімюк: Я б з гэтым пагадзіўся, калі б спадар Дынько даў мне прыклад хаця б адной газэты на “наркамаўцы”, якая сталася такім рынкавым праектам і ахапіла шырокую колькасьць людзей. “Звязда” – таксама газэта сваёй нішы. Не было б там падтрымкі дзяржавы, яна б таксама ня вытрывала.
Я пагаджаюся з Юрам, што колькасьць носьбітаў, “кліентаў” беларушчыны вельмі малая, што большасьці беларускага насельніцтва і беларусаў вельмі камфортна жыць без беларускай мовы.
І па-мойму гэта статэгічная памылка, калі рэдакцыя кажа, што газэта зь мяккім знакам, газэта культурніцкага кшталту, якой была “Наша ніва” Сяргея Дубаўца – гэта штосьці элітарнае, што мы штосьці заваюем, “спусьціўшыся” ніжэй да народу. Народу трэба выкінуць мяккі знак, а потым трэба будзе Кафку і Джойса перапісаць лягчэйшым стылем, бо яны занадта складана пісалі.
Для мяне ясна, што тая малая групка і ёсьць кліенты беларушчыны, якая ў 80-х-90-х гадах удыхнула ў мову новае жыцьцё і на ёй трэба будаваць.
Пабачыце – гэтую нішу НН пакінула. І не тады, калі выйшла на “наркамаўцы”, а ў 1995-1996 гадах, калі стала “баявым лістком” дэмакратычнага руху.
Праблема ў тым, што ў Беларусі змаганьне за дэмакратыю і змаганьне за моўна-культурную ідэнтычнасьць народу — пытаньні ня тоесныя.
Дэмакратыя і эканамічны росквіт ня выключаныя ў Беларусі і безь беларускай мовы і культуры, так як Ірляндыя квітнее і зьяўляецца ўзорам дэмакратычнай дзяржавы без кельцкай мовы і культуры.
Знакавыя фігуры той часткі грамадзтва, якая вельмі камфортна пачувае сябе без беларускай мовы, і пры тым прыхільная да дэмакратыі – гэта Сьвятлана Алексіевіч і Мікалай Халезін. Навошта ім патрэбная гэта мова?
І вось мне хоча спадар Дынько сказаць, што ён, пазбыўшыся мяккага знаку – гэтага антуражу “вузкалобага нацыяналізму”, да гэтых людзей прамовіць. Забудзьце! Не.

Радкевіч: Па той рэакцыі, якую выклікала гэтае рашэньне, дыскусія тут можа доўжыцца бясконца. Мне тут прыгадваецца пэрсанаж з раману расейскага пісьменьніка Віктара Пялевіна – палітэхноляг Малюта. Ён меў у сваіх праектах цікавую мэтоду абыходжаньня з “праклятымі” пытаньнямі сучаснасьці: аўдыторыі прапанаваліся не адказы на гэтыя пытаньні, а ўводзілася ў вушы, што валтузьня вакол гэтых “праклятых” пытаньняў нікога ня зробіць шчасьлівым.
Мне выглядае, што спадар Дынько цяпер спавядае гэты падыход. Ня ведаю, ці зробіць кагосьці шчасьлівым наяўнасьць “наркамаўкі” , але паводле водгукаў нашых слухачоў мы бачым, што няшчаснымі адсутнасьць у НН “тарашкевіцы” ўжо зрабіла многіх.

Максімюк: Алена, ён зробіць мяне шчасьлівым, калі ён за год-два пабольшыць наклад сваёй газэты. Тады я тую віртуальную паперу, на якой напісаў свой крытычны блог, пры сьведках зьем, не запіваючы нават півам.

Галоўнае за мінулы тыдзень вачыма вядоўцаў Свабоды

Свабода на Белсаце 13.12.2008, Частка 3

Радкевіч: Праз два гады Ян Максімюк на вачах у гледачоў Белсату зьесьць свае паперы, калі ягоныя прагнозы ня спраўдзяцца.
А зараз мы з маімі калегамі Сяргеем Абламейкам і Сяргеем Шупам працягнем абмеркаваньне найважнейшых падзеяў гэтага тыдня. Сергей Абламейка, якія найважнейшыя падзеі тыдня выбралі Вы?

Абламейка: Я б выдзяліў два сюжэты : прысуд Аляксандру Баразенку і пахаваньне ў Маскве патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі Аляксія ІІ

Радкевіч: І галоўныя падзеі паводле Сяргея Шупы.

Шупа: Усё, пра што я буду гаварыць, будзе так ці інакш зьвязана з сайтам Радыё Свабода. Галоўная навіна – сайту беларускай службы Радыё Свабода www.svaboda.org 10 сьнежня споўнілася 10 гадоў.

Радкевіч: Сяргей Абламейка, чаму вы вылучылі менавіта прысуд Аляксандру Баразенку? Хіба ў гэтым працэсе была нейкая інтрыга?

Абламейка: Прысуд, зразумела, быў чаканым. Але ён стаў чарговым этапам у троху дзіўнай гульні беларускіх уладаў з Эўропай, якую мы назіраем апошнія месяцы пасьля вайны ў Грузіі. Гэта выпуск палітвязьняў, вяртаньне “Народнай Волі” і “Нашай Нівы” ў сыстэму дзяржаўнага распаўсюджваньня і заклікі да лібэралізацыі эканомікі. Сяргей Сідорскі, у прыватнасьці, на гэтым тыдні заклікаў да канца 2008 году скончыць лібэралізацыю эканомікі Беларусі.

Дык вось той адносна лагодны прысуд Баразенку стаў чарговым этапам у гэтым абмене крокамі насустрач. Пасьля вайны ў Грузіі Эўропа стараецца перацягнуць постсавецкія краіны ў сфэру свайго ўплыву. Для гэтага была пакліканая стратэгія Ўсходняга партнэрства. І на гэтым тыдні адразу пасьля прысуду Баразенку Эўраўзьвяз абвясьціў, што гатовы да перамоваў аб уступленьні Беларусі ў Сусьветную гандлёвую арганізацыю.Так што хоць я і назваў гэта троху дзіўнай гульнёй, але з боку Беларусі, ва ўмовах крызісу, калі спыняюцца заводы – гэта ўжо не гульня, але вымушаная неабходнасьць. Цікава будзе назіраць за разгортваньнем гэтых падзеяў далей, а таксама даведацца, чым яны скончацца.

Радкевіч: Што тычыцца прысуду Баразенку, я хачу зьвярнуцца да Сяргея Шупы. Сяргей, асьвятленьне гэтага працэсу было бадай што ўнікальным на сайце Свабоды.

Шупа: Я адзначу адзін унікальны момант¸ які стаўся магчымым таму, што мы ўжо год маем зваротную сувязь з наведнікамі сайту. На гэты працэс невядомы чалавек прывёў каманду студэнтаў менскіх ВНУ, якія статыстамі прысутнічалі на гэтым працэсе, займаючы амаль палову залі. Здымак гэтага невядомага чалавека трапіў на наш сайт. І праз некалькі хвілінаў ён быў апазнаны , людзі, прачасаўшы ўвесь Інтэрнэт, знайшлі, што гэта – Ўладзімер Цюхай, галоўны спэцыяліст БРСМ Цэнтральнага раёну Менску. І яшчэ дзесьці праз гадзіну зьявілася інфармацыя пра яго месца працы, яго тэлефон і адрас. Думаю, што такім чынам віртуальная рэальнасьць уварвалася ў жыцьцё гэтага чалавека, магчыма, ён перажыў з гэтай нагоды некалькі непрыемных момантаў. І гэта ўсё было проста не пад сілу журналістам – гэта зрабіў "калектыўны розум", калектыўны журналіст, якім у гэты момант зьяўляліся ўсе чытачы нашага сайту.

Радкевіч: Пахаваньне патрыярха Аляксія ІІ адбылося, фігуральна кажучы, далёка ад Беларусі. Чаму вы, Сяргей, вылучылі гэтую падзею як адну з галоўных на гэтым тыдні?

Абламейка: Я лічу, што роля царквы ў сучасным беларускім грамадзтве недаацэненая. Насамрэч яна мае значны ўплыў на грамадзкія і культурныя працэсы. Прынамсі, нашы слухачы па-ранейшаму ў званках на Свабоду расказваюць пра факты палітычнай прапаганды з боку сьвятароў падчас багаслужбаў. Мне запомніўся званок адной слухачкі з Магілёўскай вобласьці, якая скардзілася, што падчас усяночнай службы на Вялікдзень бацюшка ў іхняй вёсцы выступіў зь вялікай лекцыяй пра непадзельнасьць вялікай Расеі, да якой належыць Беларусь, і пра трыадзіны рускі народ. Нагадаю таксама шматгадовую эпапэю зь перакладам пад эгідай мітрапаліта Філарэта Эвангельля на беларускую мову. Зразумела, што каб уладыка быў зацікаўлены ў такім перакладзе, ён бы зьявіўся значна раней і выкарыстоўваўся ў царкве значна шырэй, чым гэта цяпер мае месца.

Радкевіч: Дык што, Сяргей, на вашу думку сьмерць патрыярха можа нешта зьмяніць у гэтай сытуацыі?

Абламейка: Як вядома, Мітрапаліт Менскі і Слуцкі Філарэт называецца адным з чатырох асноўных кандыдатаў на будучага патрыярха. У выпадку яго абраньня ў Менску таксама зьявіўся б новы мітрапаліт. Магчыма, што Аляксандар Лукашэнка выкарыстаў бы свой уплыў на новага патрыярха, каб на чале Беларускага экзархату стаў выхадзец зь Беларусі... З другога боку, гэта даволі ўмоўныя разважаньні. Як памятаем, Лукашэнка некалькі разоў за мінулыя месяцы заяўляў, што беларусы і расейцы – адзін народ. Дык якая яму розьніца, хто будзе ўзначальваць Беларускі экзархат?
На маю думку, Беларускі экзархат РПЦ даўно ўжо патрабуе такога кіраўніка, які мог бы свабодна зьвяртацца да вернікаў па-беларуску. І біскупы-беларусы ў РПЦ ёсьць.

Радкевіч: Дык як Вы ацэньваеце шанцы мітрапаліта Філарэта стаць новым патрыярхам?

Абламейка: Я думаю, што ў мітрапаліта Філарэта менш шанцаў, чым у цяперашняга дазорцы патрыяршай пасады, мітрапаліта Смаленскага і Калінінградзкага Кірыла. Іншымі кандыдатамі зьяўляюцца мітрапаліт Круціцкі і Каломенскі Ювэналій і мітрапаліт Калускі і Бароўскі Клімэнт.
Думаю, што кандыдатура будзе вызначацца ня толькі ў царкве, але і ў Крамлі. Зрэшты, некаторыя назіральнікі лічаць, што мітрапаліт Менскі і Слуцкі можа стаць кампраміснай фігурай.