11 ліпеня, нядзеля
Чарговае наведаньне Слоніму схіляе да элегічнага настрою. Тут жывуць тры жончыны сястры, абчапляныя мужамі, дзецьмі, унукамі, пляменьнікамі, родзічамі ды сваякамі ў такой ступені, што радавод Здановічаў уяўляе зь сябе ня дрэва, а лес.
А вось у лясох пад Слонімам – блага. Каля першае гары, дзе мы зь цесьцем, зямля яму пухам, некалі падымалі крамяныя, хрумсткія на патэльні рыжыкі, ня знойдзеш і лісічкі. Лес здратаваны граблямі. Рыліся ў ім не дзікі, а людзі.
А пачалося з таго, што закрыўся слынны альбярцінскі сьметнік. Бамжы, што жывіліся на ім, накінуліся на лясы, мурагі, балоты й пусткі. Вядома, шкада іх, гарапашных, але шкада й лясоў, што засталіся без грыбоў ды ягад. Шкада ўсяго жывога. Яшчэ пайшла пагалоска, што беларускія бамжы зьбіраюць вінаградных сьлімакоў, якія жывуць у садох, парках і на могілках, ды кашамі іх недзе здаюць.
Па Палесьсі, кволым пасьля суцэльнай мэліярацыі, пракацілася чарговая віхура, нарабіла шкоды. На вулках далёкай Гішпаніі натоўп ганяе быкоў, каб забіць іх падчас карыды. У Лагойскіх лясох адчыняць новы нацыянальны парк, каб інтурысты маглі за грошы забіць тут лася або казулю. Беларускія лісічкі вагонамі вывозяцца ў замежжа, а тутэйшыя жабкі ды сьлімакі рыхтуюцца стаць парыжанамі.
Карабель цывілізацыі плыве па дваццаць першым стагодзьдзі. Беларусь – разам зь ёю, цывілізацыяй. А я, узгадаваны на кнігах Джэральда Дарэла, закаханага ў жывую прыроду, шкадую кожнага сьлімака, кожнага жужаля, кожную лісічку, бо прадчуваю, што да дваццаць другога стагодзьдзя ім ужо не даплысьці.
Падчас вечаровага роздуму на ўзроўні маіх вачэй паказваецца вінаградны сьлімак. Ладны, зь дзіцячы кулак памеру. Ён ужо напіўся мыльнай вады на вечку рукамыйніку й рыхтуецца да сну, хаваючы рожкі. А мне хочацца, як у дзяцінстве, паклікаць яго з ракаўкі:
Сьлімак, сьлімак, Высунь рожкі, Дам табе я Тры гарошкі.
Сьлімак таропіцца ў мяне вачыма, якія ў яго на рагох, і як бы хоча сказаць: “Не бяды. Усё будзе добра. Я яшчэ жывы”
12 ліпеня, панядзелак
Сёньня – Пятро. Дзень свайго найвышняга цёзкі адзначаю на самоце й у рэфлексіях. Пятро кляўся ў адданасьці Настаўніку, але тройчы адступіўся ад Яго, перш чым певень пракукарэкаў. Тады ён сеў і заплакаў. І камяні, здараецца, плачуць. Але надышоў час – і Пятро адсек вуха жаўнеру, што замахнуўся на Настаўніка. Лёс Пятра вучыць цьвёрдасьці, але нагадвае, якім крохкім і непасьлядоўным можа быць чалавек у сваім выбары. Са скрухаю назіраю гэта ў сабе – жаданьне цьвёрдасьці й адчуваньне крохкасьці. Што паробіш – вада часу точыць і камень.
Надыдзе час, і каля брамы сустрэне мяне ключнік, сувора й запытальна паглядзіць у твар і скажа: “Вось і сустрэліся, цёзка”.
13 ліпеня, аўторак
Цыклёны, бы цмокі, з Атлянтыкі паўзуць праз усю Эўропу на Беларусь, дыхаюць вільгацьцю ды хапаюць за скроні.
Заходжу ў Дом літаратара. На дзьвярох – уяўны пудовы замок і цыдулка, якая паведамляе, што сакратарыят пайшоў на вакацыі ажно да верасьня. У Саюзе, насуперак атлянтычным цыклёнам, – штыль.
Затое ў выдавецтве Ігара Логвінава рухава й завозна. Зьміцер Вішнёў зьбіраецца ў Нямеччыну, каб там разам з Алесем Разанавым і немцамі гаварыць пра лёс Шагала. Ігар плянуе новыя выданьні. Яму, пры вонкавай нетаропкасьці й дзелавітасьці, удаецца зрабіць болей, чым іншаму дзяржаўнаму выдавецтву. Літаратурны працэс ідзе.
Увечары прачытаў Жоржа Батая, які на прыкладзе Бадлера, Мішле, маркіза дэ Сада ды купкі іншых даводзіць, што літаратура ёсьць злом. Якое ж мізэрнае, жалю вартае тады гэтае зло. Нібы балотны цмок, якога Юр’я працяў сваёй дзідай. Усё ж літаратура ёсьць дабром.
14 ліпеня, серада
Пасярод мёртвага сэзону адбываецца прэзэнтацыя кнігі Валянціна Акудовіча "Разбурыць Парыж". Самога аўтара, як і задумана, няма. Валянцін Акудовіч, хросны бацька “Бум-бам-літу”, любіць эфэкты й пэрформансы. На імпрэзе толькі й казалі, што філёзафа няма, або што ён ёсьць: разам зь ім руйнавалі або адбудоўвалі няшчасны Парыж.
Але ня гэта галоўнае ў Акудовічы. Ён – нястомны мадэратар беларускае думкі. Вакол яго раіцца творчая моладзь, якая падзараджаецца ягонай энэргіяй пошуку.
Яшчэ Акудовіч адкрыў самае страшнае для мысьляра – Вусьціш.
Мне гэтае адчуваньне знаёмае зь дзяцінства. Калі раптам абрынуўся на цябе ўвесь цяжар неспасьцігальнага Сусьвету.
15 ліпеня, чацьвер
Яшчэ адна мясьціна, якое не закрануў ліпеньскі штыль, – выдавецтва “Радыёла плюс” Уладзімера Сіўчыкава. Чарговым плёнам – кніга самога выдаўца, “Высакосны год”. Беларусы працягваюць выказвацца ў жанрах хайку й танкі. Прыродная цягавітасьць дазваляе ім спаборнічаць у паэтычнай тэхніцы зь японцамі. Плёнам выдавецтва – і расейскамоўныя выданьні Быкава. Усьлед за кнігай “Выбранае”, выдадзенай у Маскве, сьпяшаецца “Доўгая дарога дадому”, таксама па-расейску. Удома мяне чакаюць быкаўскія “Прыпавесьці”, друкаваныя ў дзясятым нумары “Дзеяслова”.
Выглядае, што публікацыям майстра ня будзе краю. І кожны тэкст, нават знаёмы, выглядае, як наватвор. “Мурашкі”, “Герой” ды іншыя прыпавесьці ёсьць чыстай квінтэсэнцыяй быкаўскага роздуму пра лёс цывілізацыі. Пісьменьнік адмовіўся ад жорсткага рэалізму, дэталяў, псыхалягізму, якія складалі цяжар ягонай ранейшай прозы. Але яна й цяпер ня стала лягчэйшай. Чысты сэнс чалавечага існаваньня, які агаляе аўтар, важыць бязьмерна.
Быкаў па-ранейшаму варыянтны, шматзначны, непрадказальны. Прыпавесьці напісаны не звычайным, а рунічным пісьмом, і гэтыя быкаўскія руны чалавецтву яшчэ наканавана расшыфраваць.
Дарога, пракладзеная Васілём Быкавым, бясконцая. А дом – гэта і Беларусь, і ўвесь астатні сьвет.
Чарговае наведаньне Слоніму схіляе да элегічнага настрою. Тут жывуць тры жончыны сястры, абчапляныя мужамі, дзецьмі, унукамі, пляменьнікамі, родзічамі ды сваякамі ў такой ступені, што радавод Здановічаў уяўляе зь сябе ня дрэва, а лес.
А вось у лясох пад Слонімам – блага. Каля першае гары, дзе мы зь цесьцем, зямля яму пухам, некалі падымалі крамяныя, хрумсткія на патэльні рыжыкі, ня знойдзеш і лісічкі. Лес здратаваны граблямі. Рыліся ў ім не дзікі, а людзі.
А пачалося з таго, што закрыўся слынны альбярцінскі сьметнік. Бамжы, што жывіліся на ім, накінуліся на лясы, мурагі, балоты й пусткі. Вядома, шкада іх, гарапашных, але шкада й лясоў, што засталіся без грыбоў ды ягад. Шкада ўсяго жывога. Яшчэ пайшла пагалоска, што беларускія бамжы зьбіраюць вінаградных сьлімакоў, якія жывуць у садох, парках і на могілках, ды кашамі іх недзе здаюць.
Па Палесьсі, кволым пасьля суцэльнай мэліярацыі, пракацілася чарговая віхура, нарабіла шкоды. На вулках далёкай Гішпаніі натоўп ганяе быкоў, каб забіць іх падчас карыды. У Лагойскіх лясох адчыняць новы нацыянальны парк, каб інтурысты маглі за грошы забіць тут лася або казулю. Беларускія лісічкі вагонамі вывозяцца ў замежжа, а тутэйшыя жабкі ды сьлімакі рыхтуюцца стаць парыжанамі.
Карабель цывілізацыі плыве па дваццаць першым стагодзьдзі. Беларусь – разам зь ёю, цывілізацыяй. А я, узгадаваны на кнігах Джэральда Дарэла, закаханага ў жывую прыроду, шкадую кожнага сьлімака, кожнага жужаля, кожную лісічку, бо прадчуваю, што да дваццаць другога стагодзьдзя ім ужо не даплысьці.
Падчас вечаровага роздуму на ўзроўні маіх вачэй паказваецца вінаградны сьлімак. Ладны, зь дзіцячы кулак памеру. Ён ужо напіўся мыльнай вады на вечку рукамыйніку й рыхтуецца да сну, хаваючы рожкі. А мне хочацца, як у дзяцінстве, паклікаць яго з ракаўкі:
Сьлімак, сьлімак, Высунь рожкі, Дам табе я Тры гарошкі.
Сьлімак таропіцца ў мяне вачыма, якія ў яго на рагох, і як бы хоча сказаць: “Не бяды. Усё будзе добра. Я яшчэ жывы”
12 ліпеня, панядзелак
Сёньня – Пятро. Дзень свайго найвышняга цёзкі адзначаю на самоце й у рэфлексіях. Пятро кляўся ў адданасьці Настаўніку, але тройчы адступіўся ад Яго, перш чым певень пракукарэкаў. Тады ён сеў і заплакаў. І камяні, здараецца, плачуць. Але надышоў час – і Пятро адсек вуха жаўнеру, што замахнуўся на Настаўніка. Лёс Пятра вучыць цьвёрдасьці, але нагадвае, якім крохкім і непасьлядоўным можа быць чалавек у сваім выбары. Са скрухаю назіраю гэта ў сабе – жаданьне цьвёрдасьці й адчуваньне крохкасьці. Што паробіш – вада часу точыць і камень.
Надыдзе час, і каля брамы сустрэне мяне ключнік, сувора й запытальна паглядзіць у твар і скажа: “Вось і сустрэліся, цёзка”.
13 ліпеня, аўторак
Цыклёны, бы цмокі, з Атлянтыкі паўзуць праз усю Эўропу на Беларусь, дыхаюць вільгацьцю ды хапаюць за скроні.
Заходжу ў Дом літаратара. На дзьвярох – уяўны пудовы замок і цыдулка, якая паведамляе, што сакратарыят пайшоў на вакацыі ажно да верасьня. У Саюзе, насуперак атлянтычным цыклёнам, – штыль.
Затое ў выдавецтве Ігара Логвінава рухава й завозна. Зьміцер Вішнёў зьбіраецца ў Нямеччыну, каб там разам з Алесем Разанавым і немцамі гаварыць пра лёс Шагала. Ігар плянуе новыя выданьні. Яму, пры вонкавай нетаропкасьці й дзелавітасьці, удаецца зрабіць болей, чым іншаму дзяржаўнаму выдавецтву. Літаратурны працэс ідзе.
Увечары прачытаў Жоржа Батая, які на прыкладзе Бадлера, Мішле, маркіза дэ Сада ды купкі іншых даводзіць, што літаратура ёсьць злом. Якое ж мізэрнае, жалю вартае тады гэтае зло. Нібы балотны цмок, якога Юр’я працяў сваёй дзідай. Усё ж літаратура ёсьць дабром.
14 ліпеня, серада
Пасярод мёртвага сэзону адбываецца прэзэнтацыя кнігі Валянціна Акудовіча "Разбурыць Парыж". Самога аўтара, як і задумана, няма. Валянцін Акудовіч, хросны бацька “Бум-бам-літу”, любіць эфэкты й пэрформансы. На імпрэзе толькі й казалі, што філёзафа няма, або што ён ёсьць: разам зь ім руйнавалі або адбудоўвалі няшчасны Парыж.
Але ня гэта галоўнае ў Акудовічы. Ён – нястомны мадэратар беларускае думкі. Вакол яго раіцца творчая моладзь, якая падзараджаецца ягонай энэргіяй пошуку.
Яшчэ Акудовіч адкрыў самае страшнае для мысьляра – Вусьціш.
Мне гэтае адчуваньне знаёмае зь дзяцінства. Калі раптам абрынуўся на цябе ўвесь цяжар неспасьцігальнага Сусьвету.
15 ліпеня, чацьвер
Яшчэ адна мясьціна, якое не закрануў ліпеньскі штыль, – выдавецтва “Радыёла плюс” Уладзімера Сіўчыкава. Чарговым плёнам – кніга самога выдаўца, “Высакосны год”. Беларусы працягваюць выказвацца ў жанрах хайку й танкі. Прыродная цягавітасьць дазваляе ім спаборнічаць у паэтычнай тэхніцы зь японцамі. Плёнам выдавецтва – і расейскамоўныя выданьні Быкава. Усьлед за кнігай “Выбранае”, выдадзенай у Маскве, сьпяшаецца “Доўгая дарога дадому”, таксама па-расейску. Удома мяне чакаюць быкаўскія “Прыпавесьці”, друкаваныя ў дзясятым нумары “Дзеяслова”.
Выглядае, што публікацыям майстра ня будзе краю. І кожны тэкст, нават знаёмы, выглядае, як наватвор. “Мурашкі”, “Герой” ды іншыя прыпавесьці ёсьць чыстай квінтэсэнцыяй быкаўскага роздуму пра лёс цывілізацыі. Пісьменьнік адмовіўся ад жорсткага рэалізму, дэталяў, псыхалягізму, якія складалі цяжар ягонай ранейшай прозы. Але яна й цяпер ня стала лягчэйшай. Чысты сэнс чалавечага існаваньня, які агаляе аўтар, важыць бязьмерна.
Быкаў па-ранейшаму варыянтны, шматзначны, непрадказальны. Прыпавесьці напісаны не звычайным, а рунічным пісьмом, і гэтыя быкаўскія руны чалавецтву яшчэ наканавана расшыфраваць.
Дарога, пракладзеная Васілём Быкавым, бясконцая. А дом – гэта і Беларусь, і ўвесь астатні сьвет.
