У заяве кампаніі «Праваабаронцы за свабодныя выбары» адзначаецца, што задачай праваабаронцаў пры любым дзяржаўным рэжыме зьяўляецца ажыцьцяўленне грамадзянскага кантролю за дзеяньнямі ўладаў, таму яны лічыць неабходным правесьці маніторынг гэтай выбарчай кампаніі, каб на падставе сабранай інфармацыі мець магчымасьць задакумэнтаваць тое, што адбываецца, і працягваць ацэньваць дзеяньні ўладаў з пункту гледжаньня міжнародных стандартаў у галіне свабодных і дэмакратычных выбараў.
«Экспэртная місія будзе зьбіраць і аналізаваць інфармацыю аб выбарчай кампаніі паводле адкрытых крыніц і паведамленьняў ад выбарнікаў зь Беларусі, — расказаў Павал Сапелка. — Мы разьлічваем на інфармацыю ад людзей у Беларусі аб парушэньнях падчас выбарчай кампаніі і адначасова заклікаем да захаваньня лічбавай гігіены і правілаў бясьпечнай камунікацыі. Неабыякавыя выбарнікі змогуць накіраваць нам інфармацыю аб парушэньнях праз ананімную форму ды па іншых бясьпечных каналах інфармаваньня».
Павал Сапелка тлумачыць, што кампанія неаднаразова падкрэсьлівала важную ролю незалежнага назіраньня на выбарах.
«Нават ва ўмовах татальнага абмежаваньня магчымасьцяў назіральнікаў мы можам дасягнуць сваёй мэты і даць ацэнку характару тых працэсаў, якія будуць адбывацца ў Беларусі. Гэта важна ва ўмовах пастаянных намаганьняў уладаў па прапагандзе і дэзынфармацыі, уключэньня прадстаўнікоў GONGO, залежных і ляяльных уладам людзей у імітацыю назіраньня. Для імітацыі вонкавага адабрэньня падаўжэньня паўнамоцтваў дыктатара будуць запрошаныя псэўданазіральнікі з СНД і ШАС. У гэтых умовах мы бачым важным наяўнасьць абгрунтаванай ацэнкі ўмоў палітычных працэсаў і бягучых падзей з пазыцыі незалежнага назіраньня і правоў чалавека», — заявіў Сапелка.
Праваабаронца «Вясны» расказаў, што кампанія па-ранейшаму будзе выпускаць справаздачы па асноўных этапах выбарчага працэсу, а таксама бягучыя камэнтары па найбольш важных падзеях. Таксама на сайце кампаніі будуць разьмяшчацца асветніцкія матэрыялы.
«Нягледзячы на сытуацыю, мы па-ранейшаму лічым, што палітычныя выбары — гэта нармальны элемэнт дэмакратыі, да якога калісьці прыйдзем», — расказаў Павал Сапелка.
Выбары 2025 году ў Беларусі
- Выбары прэзыдэнта Беларусі прызначылі на 26 студзеня 2025 году — нашмат раней, чым можна было чакаць. Такое рашэньне ўхвалілі на пасяджэньні Палаты прадстаўнікоў 23 кастрычніка. Паводле заканадаўства, сёмыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі павінны адбыцца не пазьней за 20 ліпеня 2025 году.
- Аляксандар Лукашэнка ўжо заявіў пра намер працягнуць сваю ўладу над краінай яшчэ прынамсі на пяць год. Гэта будуць ужо сёмыя выбары для аўтарытарнага кіраўніка дзяржавы. Колькі часу Лукашэнка застаецца ва ўладзе: онлайн-лічыльнік.
- Напярэдадні абвяшчэньня даты галасаваньня амбасадар Расеі ў Беларусі Барыс Грызлоў сказаў, што расейскі бок дапаможа Менску ў выпадку «спробаў дэстабілізацыі» ў часе выбараў, калі Беларусь зьвернецца па такую дапамогу.
- Офіс Сьвятланы Ціханоўскай, Аб’яднаны пераходны кабінэт і Каардынацыйная рада выпусьцілі сумесную заяву, у якой падкрэсьлілі, што цяперашняя электаральная кампанія праводзіцца ў сытуацыі глыбокага палітычнага крызісу ў Беларусі, а Аляксандар Лукашэнка незаконна ўтрымлівае ўладу шляхам рэпрэсіяў супраць беларускага грамадзтва, і заклікалі беларусаў «выказаць свой пратэст шляхам галасаваньня супраць усіх, хто крадзе нашае права голасу».
- Раней дэмакратычныя сілы Беларусі ўжо неаднаразова заяўлялі, што будуць дабівацца непрызнаньня гэтых выбараў міжнароднай супольнасьцю.
- Папярэднія выбары 9 жніўня 2020 году прайшлі ва ўмовах масавых фальсыфікацыяў і адзначыліся самымі масавымі пратэстамі за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. Вынікі выбараў не былі прызнаныя міжнароднай супольнасьцю, краіны Захаду неаднойчы ўводзілі санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі, якога ня лічаць легітымным прэзыдэнтам Беларусі.
- Палітычны крызіс, які ўзьнік пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі, і шырокамаштабныя рэпрэсіі ў краіне працягваюцца да гэтага часу.
- У турмах Беларусі застаецца каля 1,3 тысячы чалавек, якіх праваабаронцы прызналі палітвязьнямі (колькасьць асуджаных з палітычных матываў значна большая). З 2020 году праваабарончаму цэнтру «Вясна» вядомыя прозьвішчы сама меней 7400 фігурантаў крымінальных палітычных спраў у Беларусі, заведзеных з палітычных матываў. Зь іх 6013 чалавек ужо асудзілі (як мінімум 2336 чалавек — на пазбаўленьне волі, 681 — на «хімію»). Больш за 50 тысяч чалавек затрымлівалі з палітычных матываў.
- У сувязі з пагрозай палітычнага перасьледу Беларусь пасьля 2020 году, паводле розных ацэнак, пакінулі сотні тысяч беларусаў: сацыёляг Генадзь Коршунаў у траўні 2024-га ацэньваў маштаб палітычнай эміграцыі ў 500-600 тысяч чалавек, намесьнік кіраўніка МУС Карпянкоў у кастрычніку 2023 году казаў, што з 2020 году зь Беларусі зьехалі 350 тысяч чалавек.
- У Беларусі ліквідавалі амаль амаль усе палітычныя партыі, засталіся толькі 4 праўладныя партыі. Агулам грамадзкі сэктар краіны, пачынаючы з пасьлявыбарчага пэрыяду 2020 году, страціў ужо сама меней 1838 некамэрцыйных арганізацыяў (сярод іх грамадзкія аб’яднаньні, прафсаюзы, палітычныя партыі, фонды, недзяржаўныя ўстановы, асацыяцыі, рэлігійныя арганізацыі і інш.).
- Пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі прызналі «экстрэмісцкімі фармаваньнямі/арганізацыямі» і заблякавалі практычна ўсе незалежныя СМІ, журналісты гэтых мэдыя сутыкнуліся з затрыманьнямі, арыштамі, ператрусамі, адміністрацыйным і крымінальным перасьледам, многія вымушана пакінулі краіну і працягнулі працаваць з-за мяжы. За кратамі ў Беларусі цяпер застаюцца 36 прадстаўнікоў мэдыя.
Форум