Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Як беларусы падтрымалі выданьне Reform.by


Фёдар Паўлючэнка. Скрыншот з сайту Reform.by
Фёдар Паўлючэнка. Скрыншот з сайту Reform.by

Галоўны рэдактар Reform.by Фёдар Паўлючэнка паведаміў «Нашай Ніве», што за адзін дзень выданьне падтрымалі данатамі 260 чалавек. Сума найвялікшага даната — 10 тысяч эўра.

Пра праблемы зь фінансаваньнем Reform.by Паўлючэнка паведаміў 21 сьнежня. Асноўны інстытуцыйны донар адмовіў выданьню ў падтрымцы без тлумачэньня прычынаў.

Фёдар Паўлючэнка ня стаў называць агульную суму атрыманай дапамогі, але адзначыў, што яна дазволіць Reform.by пратрымацца «нейкі час».

«Мне няёмка прасіць людзей дапамагаць нам, бо ёсьць больш значныя праблемы: сем’і палітзьняволеных, полк Каліноўскага і шмат іншых», — патлумачыў сытуацыю журналіст.

На яго думку, вырашыць праблемы з Reform.by і іншымі беларускімі мэдыя немагчыма праз данаты. Гэта павінна быць інстытуцыянальная падтрымка, найперш ад Эўразьвязу і ЗША.

Паводле яго, цяпер рэдакцыя на сувязі з эўрачыноўнікамі і офісам Сьвятланы Ціханоўскай.

На думку Паўлічэнкі, цяпер у Эўразьвязе ўтварыўся кансэнсус, што беларускія і расейскія мэдыя павінны аб’ядноўвацца, працаваць разам, паміж Расеяй і Беларусьсю ня робіцца розьніцы.

«Расейскія мэдыя, якія вымушаныя былі зьехаць за мяжу, у прыярытэце, а беларускія застаюцца па-за працэсам. Гэта памылка з боку эўрапейскіх палітыкаў. Беларускія мэдыя павінны быць адасобленыя ад расейскіх, іх ні ў якім разе нельга аб’ядноўваць з расейскімі кейсамі», — лічыць галоўны рэдактар Reform.by.

Reform.by як паўнавартаснае СМІ было створанае ў жніўні 2018 году. Яго ініцыявалі трое журналістаў — Аляксей Жукаў, Аляксандар Атрошчанкаў і Фёдар Паўлючэнка.

У жніўні 2021 году Мінінфарм Беларусі заблякаваў дамэн для беларускіх карыстальнікаў. Пасьля пачатку вайны блякаваць пачалі і расейскія цэнзары. Сайт выкінулі з расейскіх агрэгатараў навінаў і заблякавалі ў РФ.

Сёлета ў красавіку суполку сайта Reform.by у «Одноклассниках» абвясьцілі «экстрэмісцкай».

Змаганьне ўлады супраць недзяржаўных СМІ

Пасьля сфальшаваных прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году і сілавога здушэньня агульнанацыянальных пратэстаў аўтарытарны рэжым Аляксандра Лукашэнкі пачаў сыстэматычна выкарыстоўваць антыэкстрэмісцкае заканадаўства для барацьбы з іншадумствам, ліквідацыі незалежных мэдыя і перасьледу палітычных апанэнтаў.

Улады заблякавалі сайты незалежных мэдыя і спынілі публікацыю непадкантрольных друкаваных выданьняў, пазбавілі акрэдытацыі журналістаў іншаземных мэдыя і разграмілі офісы самых уплывовых СМІ. Сотні беларускіх рэпартэраў прайшлі праз арышты, дзясяткі застаюцца ў турмах. Усе незалежныя мэдыя, якія асьвятляюць грамадзка-палітычны парадак дня ў Беларусі, цяпер працуюць выключна з-за мяжы.

Ад 2021 году ўлады пачалі масава абвяшчаць вэб-сайты і асобныя ўліковыя запісы ў сацыяльных сетках незалежных мэдыя, палітычных і грамадзкіх арганізацый, ініцыятыў і проста блогераў «экстрэмісцкімі матэрыяламі», а іх аўтараў «экстрэмісцкімі фармаваньнямі» — часта без судовага разгляду.

Рэспубліканскі сьпіс экстрэмісцкіх матэрыялаў вядзе Міністэрства інфармацыі Беларусі. На дадзены момант у сьпісе на 1469 старонках пералічаны тысячы «экстрэмісцкіх матэрыялаў», за выкарыстаньне якіх прадугледжаная адказнасьць. У сьпісе — сайты, тэлеграм-каналы, акаўнты, старонкі ў сацыяльных сетках, відэаролікі і артыкулы ў інтэрнэце, маркі, значкі, CD-дыскі, а таксама кнігі, у тым ліку мастацкія.

На канец 2024 году больш за 6500 онлайн-рэсурсаў былі забароненыя такім чынам. За любое ангажаваньне з уключанымі ў экстрэмісцкі сьпіс рэсурсамі — ці гэта «падабайка», ці камэнтар, ці падпіска на канал — у Беларусі пагражае крымінальная адказнасьць. Удзел у «экстрэмісцкім фармаваньні» можа карацца турэмным зьняволеньнем да 10 гадоў.

Ужо тысячы беларусаў прайшлі праз штрафы, арышты і турэмнае зьняволеньне за «экстрэмізм».

Паводле ацэнкі Ўпраўленьня Вярхоўнага камісара ААН у правах чалавека, улады Беларусі «выкарыстоўваюць ярлык „экстрэмізм“ для падаўленьня іншадумства, адвольна клясыфікуючы дзеяньні, апісаныя як распаўсюд ілжывай інфармацыі, абразу службовых асобаў, дыскрэдытацыю інстытутаў, арганізацыю масавых беспарадкаў, заклікі да санкцый і распальваньне сацыяльнай варожасьці, як „экстрэмісцкія“, якія падлягаюць крымінальнаму перасьледу».

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава
XS
SM
MD
LG