Лінкі ўнівэрсальнага доступу

ТБМ пакідае менскую сядзібу, якую займала 30 гадоў, і ладзіць разьвітальную талаку


Адна з імпрэзаў у сядзібе ТБМ, архіўнае фота
Адна з імпрэзаў у сядзібе ТБМ, архіўнае фота

Кіраўніцва Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны запрашае на талаку, каб пасьля ліквідацыі арганізацыі дапамагчы вызваліць памяшканьне сядзібы ў Менску.

«Дзеля таго, каб вызваліць усё з нашай сядзібы, мы арганізоўваем у суботу 27 лістапада талаку (пачатак а 12-й). Кожны зможа забраць на памяць якую-небудзь рэч — напрыклад, кнігу ці газэту. Шмат што будзе вывезена для захаваньня.

Спадзяёмся таксама, што да канца месяца здолеем сабраць 3200 рублёў, каб цалкам разьлічыцца за гэты месяц арэнды і ў сьнежні ня мець ніякіх фінансавых абавязаньняў. Будзем удзячныя ўсім, хто дапаможа сабраць рэчы і сплаціць неабходную суму», — заклікала кіраўніца ТБМ, экс-дэпутатка Палаты прадстаўнікоў Алена Анісім.

Раней Вярхоўны суд на пазоў Міністэрства юстыцыі прыняў рашэньне аб ліквідацыі арганізацыі, якая існавала з 1989 году і фактычна ад таго часу месьцілася ў менскім офісе на вуліцы Румянцава, 13.

Больш за 30 гадоў гэта быў адзін з цэнтраў нацыянальнуй культуры, дзе ладзіліся прэзэнтацыі выданьняў, праводзіліся моўныя курсы, а таксама можна было набыць беларускія газэты, кнігі, дыскі, сувэніры.

ТБМ было заснаванае дзеля падтрымкі і разьвіцьця беларускай мовы і культуры, а таксама абароны моўных правоў грамадзян.

Да красавіка 1997 году арганізацыю ўзначальваў народны паэт Беларусі Ніл Гілевіч. Затым на працягу двух гадоў арганізацыяй кіраваў паэт і дыплямат Генадзь Бураўкін. Увосень 1999-га старшынём быў абраны археоляг, гісторык архітэктуры, палітычны дзяяч Алег Трусаў.

У кастрычніку 2017 году абʼяднаньне ўзначаліла філёляг Алена Анісім, якая на той момант была дэпутаткай Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу.

Ліквідацыя недзяржаўных арганізацый у Беларусі

У красавіку 2021 міністар замежных спраў Беларусі Ўладзімер Макей заявіў, што ў адказ на заходнія санкцыі ў Беларусі можа быць зьнішчана грамадзянская супольнасьць.

«Любое далейшае ўзмацненьне жорсткасьці санкцый прывядзе да таго, што грамадзянская супольнасьць, пра якую яны клапоцяцца, перастане існаваць. І гэта будзе, я лічу, абсалютна абгрунтавана ў дадзенай сытуацыі», — сказаў Макей.

22 ліпеня Аляксандар Лукашэнка заявіў пра зачыстку недзяржаўных арганізацый.

«Так і ўрад, і МЗС пабеглі за „дэмакратыяй“ і пастваралі ў нас (хай Макей ізноў ня прыме на свой рахунак, гэта і да яго яшчэ было, яму гэта ў спадчыну дасталася, трэба цяпер разграбаць), і мы атрымалі пад 2 тысячы на невялікую краіну НДА, НКА, бандытаў і замежных агентаў. Ну і што, дэмакратыю атрымалі?»

«Ідзе зачыстка. Вы думаеце, гэта проста? Там ужо тысячы людзей працуюць, нашых людзей, і ў асноўным з павернутымі, прамытымі за чужыя грошы мазгамі», — сказаў Лукашэнка.

30 ліпеня Лукашэнка заявіў, што «пад выглядам дабрачыннасьці некамэрцыйныя арганізацыі адпрацоўваюць чужую палітычную замову». Ён сказаў, што розных недзяржаўных фондаў, прыватных установаў, праваабарончых арганізацый у Беларусі было паўтары тысячы.

«У выніку праведзеных мерапрыемстваў выдзелена 185 дэструкцыйных структураў, якія нясуць патэнцыйную пагрозу нацыянальнай бясьпецы, у тым ліку прадстаўніцтва замежнай некамэрцыйнай арганізацыі, 71 рэспубліканскае і мясцовае грамадзкае аб’яднаньне, 113 установаў», — сказаў Лукашэнка на нарадзе з чыноўнікамі.

Зь сярэдзіны ліпеня адбываецца масавая ліквідацыя недзяржаўных арганізацыяў па ўсёй краіне. Пад пагрозай існаваньне дзясяткаў асьветніцкіх, праваабарончых, дабрачынных, спажывецкіх, дасьледчых і іншых арганізацыяў. Прадстаўнікоў установаў затрымліваюць, праводзяць у іх дома і ў офісах ператрусы, арыштоўваюць рахункі.

Па стане на канец 2021 году ўлады ліквідавалі як найменей 275 НДА, яшчэ шэраг — у працэсе ліквідацыі ці пад яе пагрозай.

Праз год пасьля пачатку масавага ціску, у ліпені 2022 году, стала вядома, што ўлады ліквідавалі або давялі да самаліквідацыі 857 недзяржаўных арганізацый. А маніторынг Lawtrend на канец 2022 году паказаў, што за два гады грамадзкі сэктар Беларусі пазбавіўся ня менш як 1102 некамэрцыйных арганізацый.

Адной з галоўных падзей стала ліквідацыя незалежных прафсаюзаў у краіне. Лідэрам арганізацый прысудзілі вялікія турэмныя тэрміны.

Сярод зьліквідаваных арганізацый

  • • Human Constanta
  • • Беларуская асацыяцыя журналістаў
  • • Беларускі Хэльсынскі камітэт
  • • Гродна Лайф Медыя
  • • Згуртаваньне беларусаў сьвету «Бацькаўшчына»
  • • Зьвяно
  • • Имена
  • • Мова нанова
  • • Офіс па правах людзей з інваліднасьцю
  • • ПЭН-цэнтар
  • • Прававая ініцыятыва
  • • Саюз беларускіх пісьменьнікаў
  • • Тэрыторыя правоў
  • • Цэнтар прававой трансфармацыі
  • • Экадом
  • Таварыства беларускай мовы
  • Дзіцячыя госьпісы ў Горадні і Віцебску
  • Беларускі прафсаюз работнікаў радыёэлектроннай прамысловасьці (РЭП)
  • Свабодны прафсаюз Беларускі (СПБ)
  • Беларускі незалежны прафсаюз (БНП)
  • Беларускі кангрэс дэмакратычных прафсаюзаў (БКДП)

2024 год. У апублікаваным 7 траўня аглядзе праваабарончай арганізацыі Lawtrend гаворыцца, што за пэрыяд пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году і да канца красавіка 2024-га ўлады Беларусі зьліквідавалі ня менш за 1622 некамэрцыйныя арганізацыі. У працэсе прымусовай ліквідацыі знаходзілася ня менш за 1003 НКА, рашэньне аб самастойнай ліквідацыі прынялі сама меней 619.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG