Акцыз ня тое самае, што цана на бэнзін — ён складае 10–20% ад той цаны, якую кіроўца бачыць на запраўцы. І акцызы засталіся ніжэйшымі, чым былі летась.
Аляксандар Лукашэнка падпісаў указ (PDF) аб зьмене акцызаў на аўтамабільнае паліва ад 15 сакавіка. Новыя лічбы вызначаныя на 31 сьнежня 2019 году.
Новыя стаўкі ніжэйшыя, чым былі ў 2018 годзе. Але раней улады зьбіраліся зьнізіць акцызы на 25% для бэнзіну і дызэльнага паліва і не мяняць акцызы на біяпаліва і газ.
У выніку акцыз на бэнзін клясы 5 зьнізілі на 13%, на астатні бэнзін — на 18%, на дызэльнае паліва клясы 5 — на 3,3%, на іншы дызэль — на 9%. Акцыз на прыродны газ падвышаны ўдвая, роўна на 100%.
Якая сувязь паміж акцызам і цаной бэнзіну
Акцыз — гэта ўскосны падатак на тавары, якія вырабляюцца ўнутры краіны (дзяржава накладае акцызы таксама на алькаголь і тытунёвыя вырабы), і ён накладаецца на канчатковую цану, апроч падаткаў. Паводле падлікаў сайту Zaprauka.by, акцыз складаў у 2017 годзе каля 11% цаны дызэльнага паліва, каля 16% АІ-98, каля 18,5% — АІ-95 і каля 20% — АІ-92. Падатак на даданую вартасьць складаў 16,67% цаны, а прыбытак заправак — ад 7% да 14%.
Гэта значыць, паліва можа патаньнець на «дзясятую частку пятай часткі» цаны — гэта каля 2%. Ды цэны на бэнзін не прывязаныя наўпрост да акцызаў. Іх вызначае паводле сваіх унутраных разьлікаў дзяржаўны канцэрн «Белнафтахім» (які, як паказала практыка, можа падпарадкавацца вуснаму распараджэньню Лукашэнкі).
«Белнафтахім» пакуль не абвяшчаў новых цэнаў — апошні раз паліва даражэла 17 сакавіка на 1 капейку. Гэта чацьвёртае з пачатку году падаражаньне на капейку. За мінулы год праз такія падаражаньні цана паліва павялічылася на 24–27 капеек, то бок больш як на 20%.
Чаму панізілі, але не на 25%?
З чым зьвязанае «недазьніжэньне» акцызу, не паведамляецца. Але вядома, што ў сярэдзіне мінулага году Міністэрства фінансаў дапускала нават поўную адмову ад акцызаў на паліва, каб кампэнсаваць страты ад расейскага падатковага манэўру беларускім нафтаперапрацоўчым заводам і «дзеля захаваньня прымальнага для эканомікі і насельніцтва ўзроўню розьнічных цэнаў на паліва». Страты ад такога кроку для бюджэту тады ацанілі ў 0,7% ВУП.
Эканаміст Яраслаў Раманчук сказаў Свабодзе, што ня бачыць нічога незвычайнага ў зьмене плянаў адносна акцызаў: маўляў, «палічылі, паплакалі і пералічылі» акцызы ў сувязі са стратамі ад падатковага манэўру.
Што важна ведаць пра расейскі падатковы манэўр
Нафтавы падатковы манэўр у Расеі — паступовая замена спагнаньня экспартнага мыта падаткам на здабычу карысных выкапняў (ПЗКВ). Экспартнае мыта будзе зьмяншацца адначасова з павелічэньнем ПЗКВ.
- Расея пачала рэалізацыю падатковага манэўра зь 2019 году.
- Да канца 2018 году экспарт сырой нафты ў Расеі абкладаўся экспартным мытам у памеры 30% ад цаны. Мыта не спаганялася з паставак на ўнутрырасейскі рынак і ў межах квоты ў Беларусь.
- У 2017-2018 гадах квота на пастаўкі бязмытнай расейскай нафты для Беларусі складала 24 млн тон (18 млн тон перапрацоўвалі беларускаія НПЗ, 6 млн тон ішлі на рээкспарт).
- Беларусь мела права абкладаць экспартным мытам свае нафтапрадукты, вырабленыя з расейскай бязмытнай нафты, якія прадавала ў трэція краіны. Беларускае мыта ішло ў беларускі бюджэт.
Страты і кампэнсацыя
- У сьнежні 2018 г. у адміністрацыі Лукашэнкі сьцьвярджалі, што за 3 апошнія гады Беларусь недаатрымала $3,6 млрд, а за наступныя 4 гады недаатрымае $11 млрд пры найгоршым разьвіцьці падзей.
- Паводле падлікаў рэйтынгавага агенцтва Fitch, наўпроставыя страты беларускай эканомікі складуць $10,6 млрд цягам 2019–2024 гг.
- Дырэктар дасьледніцкага цэнтру ІПМ Аляксандар Чубрык падлічыў, што страты для бюджэту Беларусі ў 2019 годзе склалі $272,3 млн.
- У кастрычніку 2018 Расея абяцала пералічыць у бюджэт Беларусі каля $405 млн у якасьці аплаты экспартнага мыта за нафту. Пазьней у кампэнсацыі адмовілі.
- 18 сьнежня 2019 расейскі партал РБК паведаміў са спасылкай на свае крыніцы, што Расея кампэнсуе Беларусі страты ад манэўра праз зваротны акцыз для беларускіх НПЗ. Суму субсыдыяў ацанілі ў $1,5 млрд. Афіцыйнага пацьвярджэньня гэтай інфармацыі не было.
