Чаму Качанава і што азначае Качанава на пасадзе кіраўніка адміністрацыі? Ці азначаюць зьмену лініі міністэрства замежных справаў новыя прызначэньні Алены Купчыной і Алега Краўчанкі? Знакам чаго можна лічыць сыход з адміністрацыі Ігара Бузоўскага і прыход у міністэрства інфармацыі Аляксандра Карлюкевіча?
Гэтыя пытаньні ў «Праскім акцэнце» абмяркоўваюць кіраўніца менскага бюро тэлеканалу «Белсат» Сьвятлана Калінкіна, паліттэхноляг і публіцыст Аляксандар Фядута і аглядальнік парталу TUT.BY Арцём Шрайбман. Вядзе перадачу Юры Дракахруст
Кадры ня значаць нічога?
Дракахруст: На гэтым тыдні працягваўся кадравы ператрус, які пачаўся тыдзень таму. 15 сьнежня Аляксандар Лукашэнка прызначыў з два тузіны новых чыноўнікаў: новых міністраў — адукацыі і працы, 4 намесьнікаў міністраў і шэраг іншых. Хіба ня самым сэнсацыйным прызначэньнем мінулага тыдня быў прыход у міністэрства адукацыі кіраўніка праўладнай кампартыі Ігара Карпенкі.
Нечаканасьцю гэта тыдня была асоба новага кіраўніка, ці новай кіраўніцы, прэзыдэнцкай адміністрацыі. Ёй стала віцэ-прэм’ер Натальля Качанава.
Напачатку сьнежня быў адпраўлены ў адстаўку кіраўнік адміністрацыі прэзыдэнта Аляксандар Косінец.
Спадарыня Качанава на пасадзе віцэ-прэм’ера вызначылася жорсткімі, антысацыяльнымі выказваньнямі: пра малааплатных мэдыкаў яна сказала — як працуюць, так і атрымліваюць, заробак маладых спартовых трэнэраў у 60 даляраў яна тады назвала прымальным, патлумачыўшы: «Вы ж гасударавы людзі».
Чаму Качанава і што азначае Качанава на пасадзе кіраўніка адміністрацыі?
Калінкіна: Цяжкае пытаньне. На мой погляд, увогуле ўсе апошнія прызначэньні азначаюць, што ў Аляксандра Лукашэнкі невялікі запас, што па-ранейшаму ніякіх яркіх асобаў вакол сябе ён не пацярпіць, яму патрэбныя людзі, якія заўсёды скажуць «так», возьмуць пад казырок, а што там ужо атрымаецца ці не атрымаецца — яны знойдуць новыя апраўданьні і сабе, і дзяржаве, і кіраўніку дзяржавы. Гэта вельмі сумна, бо нашая краіна больш ня можа так па інэрцыі далей рухацца, тут ужо патрэбны сур’ёзныя дзеяньні, але Качанава ні на якія дзеяньні ня здольная: ні на кансэрвацыю сытуацыі, ні наадварот на рэформы ня здольная. Чаму Лукашэнка свой выбар спыніў менавіта на ёй? Ды я ня ведаю, мне здаецца, тут у пэўным сэнсе нейкая лятарэя. Але я б зьвярнула ўвагу на тое, што зьмена кіраўніка адміністрацыі адбылася адразу пасьля інфармацыйнай хвалі наконт таго, што кіраўнік адміністрацыі Аляксандар Косінец можа быць наступнікам, калі тут нешта ў нас у Беларусі з Лукашэнкам здарыцца. І вось калі гэта хваля пайшла, адразу яго і зьнялі, і цяпер прызначаюць асобу яшчэ больш невядомую, яшчэ больш бязь нейкай каманды, безь біяграфіі — Качанаву.
Дракахруст: Дык можа таму Косінца і зьнялі, што гэтыя чуткі ўзьніклі?
Калінкіна: Шчыра кажучы, я гэтага не выключаю, бо Аляксандар Лукашэнка — ня той палітык, ня той чалавек, які спакойна будзе ставіцца да размоваў, што ўвогуле ў яго можа быць наступнік — дрэнны ці добры, шэры ці яскравы. Мне падаецца, што для яго такія развагі ўвогуле невыносныя.
Дракахруст: Аляксандар, а калі браць у шырокай пэрспэктыве, наколькі размовы пра «вагу» і ролю нейкіх новых прызначэнцаў у такіх аўтарытарных сыстэмах, як сучасная беларуская, хоць якое значэньне маюць? Вось калі два гады таму на месца прэм’ера замест Мясьніковіча прыйшоў Кабякоў, таксама дарэчы, «пад елачку», пад Новы год — гэта мела значэньне? Прынцыповае пытаньне: у аўтарытарных сыстэмах ці мае значэньне, хто сыходзіць і прыходзіць на пасаду кіраўніка прэзыдэнцкай адміністрацыі ці прэм’ера?
Фядута: Расейскі імпэратар Павал І трапна казаў: «Уплывовая асоба ў нашай краіне — гэта тая, зь якой я размаўляю, і толькі да таго часу, пакуль я зь ёй размаўляю». Прыгадайце, колькі ў нас было гэтых самых «цяжкавагавікоў», ну, і дзе яны ўсе цяпер? Хто цяпер памятае Ярмошына, хто цяпер памятае Сідорскага, яго цяпер прыгадалі таму, што яго перавялі зноў у Менск. І што?
Той, хто будзе побач з прэзыдэнтам, той і будзе ўплывовай постацьцю. Лукашэнка гэта добра разумее і менавіта таму ён робіць такія прызначэньні час ад часу, якія зусім незразумелыя. Напрыклад, прызначэньне Кабякова, бо ўсе добра ведаюць, што куды ні прызнач Кабякова, Кабякоў ён быў і Кабяковым застанецца, і ніякіх новых падыходаў, ніякіх сьвежых думак у яго ня будзе.
Што да спадарыні Качанавай, яна сваімі паводзінамі на пасадзе віцэ-прэм’ера засьведчыла, што яна здольная агучыць любую думку, нават абсурдную, яна здольная прыняць адказнасьць за выкананьне любога рашэньня, нават таго, якое ідзе супраць прэзыдэнцкага электарату.
Магчыма, менавіта таму і прызначылі яе, а не, напрыклад, Марыяну Шчоткіну, пра якую пэўны час казалі, што пасьля выбарчай кампаніі яна будзе прызначана кіраўніцай адміністрацыі, але Лукашэнка выбраў іншую жанчыну.
Дракахруст: Арцём, а наколькі Вы згодны з такой «нулявой гіпотэзай» нашых калегаў, якая палягае ў тым, што ніякае кадравае прызначэньне ня мае ніякага значэньня? Гэта сапраўды так? Я б спытаў так: гэта справядліва стратэгічна ці гэта справядліва наагул?
Вось на мінулым тыдні ішло бурнае абмеркаваньне, што азначае прызначэньне спадара Карпенкі міністрам адукацыі, ці не азначае гэта прыход камунізму ў сфэру адукацыі? Цікава, што тады гэты аргумэнт, якім цяпер апэруюць Сьвятлана і Аляксандар, чамусьці не ўжывалі, мала хто сказаў, што гэта ня мае значэньня, як і ўсё астатняе. Выказвалі перасьцярогі, што «камунізм на маршы».
Дык калі «нулявая гіпотэза» мае рацыю, то й раней фактычным міністрам адукацыі, як і ўсяго астатняга, быў і будзе Аляксандар Лукашэнка, а зусім ня Ігар Карпенка.
Шрайбман: Я згодзен, што ў такіх аўтарытарных, я б нават сказаў, пэрсаналісцкіх сыстэмах, як наша, ключавое патрабаваньне да кожнага чыноўніка, будзь ён на самай вяршыні гэтай вэртыкалі каля прэзыдэнта — гэта ляяльнасьць. Як мы ведаем Качанаву, па яе заявах, па яе кар’ерным шляху, яна ўсім абавязаная прэзыдэнту, яна дзякуючы яму прыехала са сваёй глыбінкі, дзякуючы яму ў яе такі выбуховы кар’ерны рост.
Яна, як мне здаецца, у вачах Аляксандра Лукашэнкі чалавек больш дынамічны, чым папярэдні склад кіраўніцтва адміністрацыі, і вось гэтыя якасьці ад яе і патрэбныя. Ці азначае гэта нейкую зьмену? Не. Шчыра кажучы не, таму што ўнутраную палітыку і нават кадравую палітыку вызначае Лукашэнка. І невыпадкова, што падчас пасяджэньня, на якім было абвешчана пра яе прызначэньне, Лукашэнка намякнуў, што трэба скараціць склад адміністрацыі, і пры гэтым ужо ўвечары таго самага дня быў падпісаны ўказ пра тое, што ўсё абмеркавалі і вырашылі, каб скараціць галоўнага ідэоляга.
Наконт Карпенкі сытуацыя іншая, таму што на пасаду быў прызначаны чалавек з выразным ідэалягічным бэкграўндам, і гэта дае глебу для спэкуляцыяў. Хоць я б не сьпяшаўся і тут з высновамі, можа быць, асабіста Карпенка будзе ня рады нейкім беларусізатарскім ініцыятывам, але я думаю, што ўсё будзе ісьці ў тым рэчышчы, якое вызначае Лукашэнка, для якога сфэра адукацыі таксама нешта такое з маладосьці прынцыпова важнае і сьвятое.
Мне здаецца, што прызначэньне Качанавай працягвае дэвальвацыю палітычнай вагі пасады кіраўніка адміністрацыі прэзыдэнта. Усё больш пільна Аляксандру Лукашэнку патрэбны добрыя ў яго разуменьні гэтага слова чыноўнікі, выканаўцы, тэхнакраты. Фігуры такога маштабу, як Мясніковіч, на гэтай пасадзе непатрэбныя.
Дракахруст: Аляксандар Фядута сказаў, што абмяркоўвалася кандыдатура на пасаду кіраўніка адміністрацыі Шчоткінай. Пол новага кіраўніка адміністрацыі мае значэньне? Вось у нас летась зьявілася першая кандыдатка у прэзыдэнты жанчына, цяпер зьяўляецца першая кіраўніца прэзыдэнцкай адміністрацыі.
Можа, гэта і пацьвярджае думку, што ня важна, каго прызначыць, бо пра Косінца маглі хаця б тэарэтычна весьці размовы, ці ня стане ён пераемнікам. Аднак з прычыны асаблівасьцяў беларускай палітычнай культуры спадарыня Качанава ніколі, нават тэарэтычна, нават гіпатэтычна нікім ня будзе разглядацца як наступніца. Можа, у гэтым і сэнс прызначэньня?
Шрайбман: Можа і рацыя ў гэтым ёсьць. Але мне здаецца, што гэтае прызначэньне адпавядае стаўленьню Аляксандра Рыгоравіча да жанчын ва ўладзе. У яго разуменьні жанчына здольная быць эфэктыўным адміністратарам і мэнэджэрам, і таму вельмі адказную пасаду ў краіне 20 гадоў ужо займае жанчына — Лідзія Ярмошына.
Аляксандр Лукашэнка калі і сэксіст, то ня ў тым сэнсе, што жанчына ня можа быць добрым адміністратарам, мэнэджэрам. Наўрад ці Лукашэнка ўспрымаў Косінца нават тэарэтычна як свайго наступніка. Наўрад ці наагул хто з сур’ёзных людзей мог разглядаць у гэтай якасьці такога пасіўнага чалавека, як Косінец.
Дракахруст: Святлана, а як вы глядзіце на гэтую вэрсію — прызначыць жанчыну, каб нават тэарэтычна ня мець сабе канкурэнта ў асобе кіраўніка адміністрацыі?
Калінкіна: Я пагаджуся з Арцёмам, што толькі нейкім дзясятым аргумэнтам магло быць тое, што Качанава — жанчына, і што больш чалавечы і прыгожы твар будзе ў адміністрацыі. Гэта на самой справе даволі важна ў крытычны час, але я б таксама не разглядала гэта як нейкі такі галоўны аргумэнт.
Я б тут зьвярнула ўвагу на тое, што калі нечакана для ўсіх мала каму вядомая Качанава была запрошаная ў Менск з Наваполацку на пасаду віцэ-прэм’ера, то тады Аляксандр Лукашэнка асабліва падкрэсьліў, што яе яму рэкамэндавалі сілавікі.
Я не выключаю, што і цяпер менавіта сілавікі прыклалі руку да гэтага прызначэньня, бо мы ведаем, што якраз паміж сілавымі кланамі ёсьць канкурэнцыя і не заўсёды там усе гладка і мірна. І гэта, напэўна, самы моцны на сёньняшні дзень клан у Беларусі.
Але ў любым выпадку гэтае прызначэньне азначае, што ня моцная фігура прыйшла на такую адказнаю пасаду.
Лінія МЗС і ракіроўка Купчына-Краўчанка
Дракахруст: Яшчэ цікавая пара прызначэньня і пераводу на новую працу: Алена Купчына, намесьніца міністра замежных справаў, адправілася паслом у Аўстрыю і ў АБСЭ, намесьнікам міністра замежных справаў стаў былы кіраўнік дыпляматычнага прадстаўніцтва Беларусі ў ЗША, кіраўнік аддзелу ЗША МЗС Алег Краўчанка. Ці азначаюць гэтыя прызначэньні нейкую зьмену або карэкцыю палітычнай лініі зьнешнепалітычнага ведамства?
Фядута: Нічога ня зьменіцца, было вядома, што спадарыня Купчына атрымала агрэман і яе прызначэньне амбасадарам насамрэч зацягвалася, яна зрабіла шмат дзеля рэалізацыі таго, што можна назваць новым курсам, які атаясамліваецца з асобай спадара Макея. Дыпляматы, акрэдытаваныя ў Менску, шмат у чым зьвязвалі гэты курс са спадарыняй Купчыной.
Вядома, што дыплямат рангу намесьніка міністра вельмі хоча заўжды на пэўны час зьехаць у нейкую прэстыжную краіну ў якасьці амбасадара, цяпер яна атрымала падзяку. Я лічу, што яе адстаўка з пасады намесьніцы міністра нічога не азначае і нічога ня зьменіць.
Дракахруст: Святлана, у словах Аляксандра я пачуў пэўную супярэчнасьць. Ён сказаў, што дыпкорпус успрымаў менавіта Купчыну як твар новай палітыкі і афіцыйнага Менску, а цяпер, калі гэта твар зьнікае, дык можа і палітыка зьменіцца?
Калінкіна: Я ня думаю, я б наадварот разглядала новае прызначэньне Алены Купчыной як дадатковую магчымасьць весьці ня толькі афіцыйныя перамовы, але і неафіцыйныя, нават непратакольныя, часьцей сустракацца з кіраўнікамі эўраструктураў, АБСЭ і рознымі ўплывовымі асобамі.
Купчына адпраўляецца ў Аўстрыю, я нагадаю, што гэтая краіна для Беларусі вельмі важная, бо там шмат нашых лабістаў — і фінансавых, і палітычных, яны шмат чым Беларусі ў розныя часы дапамагалі. Дык вось, я думаю, што Алена Купчына накіроўваецца ў Аўстрыю ня проста як наш амбасадар, а як амбасадар са спэцзаданьнем, і ў тым ліку дзеля таго, каб наадварот узмацніць эўрапейскі накірунак ня толькі па афіцыйных каналах, але і па неафіцыйных.
Дракахруст: Арцём, а зараз пра таго, хто прыйшоў на гэтую пасаду, так бы мовіць «Who is Мr Krauchanka?» Ён быў часовым павераным у Злучаных Штатах, так выглядае, што празь яго адбываліся розныя цікавыя кантакты афіцыйнага Менску са Злучанымі Штатамі, розныя цікавыя візыты амэрыканскіх прадстаўнікоў у Беларусь.
На парадку дня стаіць пытаньне вяртаньня амбасадаў — амэрыканскай у Беларусь і беларускай у Злучаныя Штаты. Якую ролю, на ваш погляд, будзе адыгрываць Краўчанка ў гэтым сэнсе ўжо на новай пасадзе?
Шрайбман: Я нядаўна зрабіў вялікае інтэрвію з Аленай Купчыной, і я таксама задаваў ёй пытаньні пра яе наступніка, і яна, і іншыя дыпляматы кажуць пра тое, што гэты чалавек прафэсійны, адказны, чалавек, які разумее заходні лад жыцьця, таму што ён доўга працаваў з амэрыканцамі, то бок яму ня трэба, мэтафарычна кажучы, «разбураць моўны бар’ер».
Купчына расказала цікавую гісторыю, я яе не ўключыў у інтэрвію, але думаю можна расказаць. Ён прыйшоў у дыпляматыю, як і яна, на пачатку 90-ых і, паводле Алены Купчыной, ён прыняў рашэньне пайсьці ў дыпляматыю пасьля таго, як паслухаў і натхніўся яе лекцыяй на юрфаку ў 1993 годзе. У той лекцыі яна сказала, што заробак дыплямата маленькі, тады гэта было 50 даляраў, але яны стаяць на перадавой будаўніцтва сувэрэннай краіны.
І тады Алег Краўчанка вырашыў пайсьці ў МЗС. І на некаторых пасадах ён быў якраз намесьнікам Купчыной унутры МЗСаўскіх структураў і ня раз займаў пасаду, якую перад тым займала яна. І вось гэта паўтараецца зноў.
Адзінае, што, як мне здаецца, можа зьмяніцца з гэтым прызначэньнем прынцыпова — гэта стыль працы, я ня ведаю стылю працы Алега Краўчанкі, але мы ведаем, што Алена Купчына такі абаяльны дыплямат і гэтыя навыкі былі вельмі патрэбныя, жыцьцёва патрэбныя, калі трэба было выцягваць адносіны з Эўразьвязам, калі трэба было, каб хоць бы асабістага раздражненьня не было паміж перамоўнікамі.
Цяпер гэтае заданьне ў прынцыпе выкананае, і я ня бачу, чаму чароўная жанчына ня можа саступіць месца ня менш прафэсійнаму, але можа менш эмацыйнаму мужчыну? Проста час іншы, і сапраўды ў дыпляматаў ёсьць ратацыя, час якой падышоў.
Прыгоды дзяржаўнай ідэалёгіі
Дракахруст: Можна адзначыць яшчэ адну пару прызначэньня-адстаўкі: сышоў намесьнік кіраўніка адміністрацыі, былы кіраўнік БРСМ, якім быў адказны за ідэалёгію Ігар Бузоўскі. Намесьнікам міністра інфармацыі стаў рэдактар «Зьвязды» Аляксандар Карлюкевіч. Чаго чакаць у ідэалёгіі — адлігі, замаразкаў? Ці ніякіх асаблівых зьменаў?
Шрайбман: Мне здаецца насамрэч, што гэта вельмі цікавы сюжэт. Тое, што першым пад скарачэньне трапіў галоўны ідэоляг у краіне, ну, намесьнік па ідэалёгіі галоўнага чалавека ў адміністрацыі.
У кіраўніка адміністрацыі некалькі намесьнікаў: і дарадца па эканамічных пытаньнях Снапкоў, і намесьнік па праўных пытаньнях, якім застаецца Міцкевіч, былы выканаўца абавязкаў кіраўніка, ёсьць памочнік прэзыдэнта Янчэўскі, які больш займаецца тэмамі хай-тэку — усё яны пад скарачэньне ня трапілі, пад скарачэньне трапіў перадусім ідэоляг.
Мне здаецца, што ў Аляксандра Лукашэнкі расьце разуменьне таго, што ідэалягічная вэртыкаль страчвае сваю значнасьць, таму што яна была патрэбна для мабілізацыі гадоў 15 таму, калі ўлада бачыла ў краіне ворагаў, змушана была змагацца, утварыўшы прыхільнікаў: БРСМ, дзяржаўная ідэалёгія, курсы ідэалёгіі ў школах і ў ВНУ.
Цяпер мы бачым, што ў вачах улады апазыцыя ў краіне зьмізарнела і што ідэалягічная вэртыкаль зрабілася раздражняльнікам у вачах людзей у крызіс. Таму невыпадкова, што першы ўдар прыйшоўся па ідэолягах. Не ў апошнюю чаргу — і з прычыны зьяўленьня новых ідэалягічных выклікаў, з Усходу. І мы гэта бачым па актыўнасьці МЗС у апошнія дні, і па арыштах трох адэптаў «рускага сьвету». І вось тут наша ідэалягічная праца аказалася абсалютна правальнай.
Цікава, што галоўныя адэпты «рускага сьвету» для Беларусі — яны ж як раз з ідэалягічнай вэртыкалі беларускай улады, той самы Юры Баранчык. Так што старая ідэалягічная вэртыкаль, як выяўляецца, проста няздатная знайсьці адказы на гэтыя новыя выклікі з Усходу. Таму Лукашэнка вырашыў не пашкадаваць тое, што раней лічылася б пэўна «сьвятой каровай».
Дракахруст: Аляксандар, а на ваш погляд — які лёс будзе ў беларускай дзяржаўнай ідэалёгіі, а ня только ў спадара Бузоўскага? Як мы будзем супрацьстаяць ціску «рускага сьвету»?
Фядута: Па-першае, менавіта тыя, хто выйшаў з БРСМ — гэта Бузоўскі і Янчэўскі, былі аўтарамі канцэпцыі па перахопліваньні нацыянальных сымбаляў у Маладога Фронту і іншых нефармальных моладзевых аб’яднаньняў. Іх намаганьнямі дзяржава спрабавала выкарыстаць гэтую сымболіку і гэтую ідэалёгію і тое, што менавіта зараз вэртыкаль будзе скасаваная, я б не разглядаў толькі ў тым сэнсе, што яна выклікае нейкае раздражэньне ў народзе.
Яна выклікае раздражэньне ня толькі ў народзе. Вядома, што ў спадара Бузоўскага падчас і пасьля дзьвюх апошніх выбарчых кампаніяў быў асабісты канфлікт зь Ярмошынай, якая нібыта скардзілася на яго прэзыдэнту і казала, што ідэалягічная вэртыкаль нічога не зрабіла, каб прывесьці народ на выбары і менавіта выбаркамы былі прымушаныя ўсім гэтым займацца.
Які будзе лёс спадара Бузоўскага, я ня ведаю, а вось якім будзе лёс спадара Карлюкевіча, я магу здагадвацца. З майго пункту гледжаньня, тое, што яго замянілі на чалавека, які цалкам незалежны ад усялякіх інтэлігенцкіх уплываў у Менску — гэта значыць, што «Зьвязда» і той холдынг, які падпарадкоўваецца «Зьвязьдзе» — усё гэта ў пэўным сэнсе будзе дэідэалягізавана, бо спадар Карлюкевіч, з майго пункту гледжаньня, выконваў і пэўную ідэалягічную функцыю: рабіў выгляд, што з нацыянальнай культурай і нацыянальнай літаратурай у Беларусі ўсе добра.
Цяпер такога выгляду рабіць ня будуць, і гэтае прызначэньне разам з прызначэньнем майго былога калегі і колішняга сябра Ігара Карпенкі — вось гэтыя прызначэньні сапраўды знакавыя.
Так, яны будуць выконваць тыя загады, якія аддае прэзыдэнт, але мы ведаем, што нават у эканоміцы можна выконваць загады так, як гэта рабіў спадар Руды, і можна выконваць так, як спадар Ткачоў. У ідэалёгіі так, як выконваў спадар Пашкевіч, які спрабаваў пэўны час наладзіць дыялёг з грамадзянскай супольнасьцю, а можна так, як рабіў спадар Замяталін.
Калінкіна: Я таксама звальненьне Бузоўскага не разглядала б як праяву тэндэнцыі да разбурэньня ўсёй ідэалягічнай вэртыкалі. На мой погляд ідэалёгіяй цяпер проста будуць займацца ўсе, а ня толькі людзі, якія за гэта адказныя. Адстаўкі Бузоўскага чакалі яшчэ пасьля прэзыдэнцкіх выбараў, тут я таксама падтрымаю Аляксандра Фядуту, там было шмат нараканьняў.
Зь ім была зьвязаная вельмі непрыемная, скандальная, крымінальная справа з хлопчыкамі-кадэтамі, якіх прывозілі ў Менск. І многія настойвалі, хто быў у курсе гэтай справы, на адстаўцы Бузоўскага.
Цікава будзе паглядзець, куды яго прыстрояць, бо ён малады і напэўна б’е капытом, хоча даказаць сваю адданасьць, але ідэалёгія ў нас усе ж не скасаваная. І гэты накірунак будзе падтрымлівацца, утрымлівацца, можа асабіста Качанавай, можа Янчэўскі пашырыць у гэтым сэнсе свае паўнамоцтвы.
Перамяшчэньні ў мэдыйным асяродку я разглядаю як добрыя. У міністэрстве інфармацыі ўвогуле не было людзей, якія мелі досьвед працы ў СМІ, а так яны былі чыноўнікі, яны былі выкладчыкі, яны закончылі акадэмію кіраваньня пры прэзыдэнце, але проста ня ведалі на сваёй скуры, як працуе газэта, ці радыё, ці часопіс. У гэтым сэнсе Карлюкевіч — добрая кандыдатура для кіраўніцтва міністэрства.
Іншая справа, што ў мяне вялікія сумневы выклікае кандыдатура галоўнага рэдактара былой «Гарадзенскай праўды», якога прызначылі цяпер на «Зьвязду». Бо ён расейскамоўны чалавек, і як ён будзе кіраваць беларускамоўным выданьнем, мне сказаць вельмі цяжка. І ўвогуле гэта такі дэманстрацыйны жэст для менскага інтэлігенцкага кола, што ў Менску не знайшлося годнага кандыдата на кіраўніка адзінай сур’ёзнай, вялікай беларускамоўнай газэты краіны.
