Гаспадар сельскагаспадарчага маёнтку зь вёскі Мацкі Менскага раёну Ўладзімер Матусевіч лічыць занадта позьнім зварот Аляксандра Лукашэнкі да тэмы фэрмэрства: пакуль дзяржава думала, ці аддаваць зямлю ва ўласнасьць, ня стала каму на ёй працаваць.
Аляксандар Лукашэнка падчас наведваньня сваёй малой радзімы сустрэўся з фэрмэрамі ў аграгарадку «Александрыя» на Шклоўшчыне. Сярод асноўных праблемаў, якія стрымліваюць разьвіцьцё фэрмэрства, прыватнікі назвалі цяжкасьці з выкупам маёмасьці, якую яны арандуюць, а таксама немагчымасьць прыватызаваць зямлю. Паводле фэрмэраў, каб будынкі перайшлі да іх, то і вынік быў бы іншым — людзі былі б гатовыя інвэставаць у рамонт і мадэрнізацыю.
Лукашэнка даручыў урадоўцам вырашыць праблему ўласнасьці для фэрмэраў, але што тычыцца зямлі, адказаў: «Надыдзе час, і гэтае пытаньне будзе вырашана. Галоўнае, каб зараз людзі не баяліся прыйсьці на арандаваную зямлю».
Адразу мне далі некалькі маленькіх палёў, каб я ад іх адчапіўся. А пару гадоў таму ўжо прапаноўвалі, каб я браў зямлі колькі заўгодна
На перакананьне фэрмэра Ўладзімера Матусевіча, тое, што кіраўнік краіны «сьнізашоў» да ягоных калегаў, не выпадкова. Плянавая эканоміка ў аграрным сэктары дэманструе сваю неэфэктыўнасьць, але нешта зьмяніць кардынальным чынам надзвычай складана — занадта шмат часу патрачана на гігантаманію ў выглядзе ўзбуйненых гаспадарак, жывёлагадоўчых комплексаў і г.д. Згадвае, што самому яму першыя 20 гектараў зямлі, парослай кустоўем, выдзелілі, каб урэшце «адчапіўся са сваім фэрмэрствам»:
«Адразу мне далі некалькі маленькіх палёў, каб я ад іх адчапіўся. Гэта быў 21 гектар зямлі, зь іх толькі 7 гектараў пашы. Астатняе — сенажаці забалочаныя, лясы засьмечаныя, то бок усё, што непатрэбна было саўгасу. А пару гадоў таму ўжо прапаноўвалі, каб я браў зямлі колькі заўгодна — праблемы з гаспадаркай дый увогуле лесам зарастае шмат зямлі».
Як лічыць спадар Матусевіч, Лукашэнка «зьвярнуў увагу на фэрмэраў «не ад добрага жыцьця». Падазронае стаўленьне цягам апошніх двух дзясяткаў гадоў да фэрмэрста, як клясы, зрабіла сваю справу: працаваць ня зямлі фактычна няма каму.
Прыватнік павінен быць усюды, ня толькі ў сельскай гаспадарцы. Прыватнік мусіць быць і ў прамысловасьці, і ў іншых галінах эканомікі
Паводле суразмоўцы, прыватная ўласнасьць прывязвае чалавека да канкрэтнай мясцовасьці, а ў дадзеным выпадку гэтага не адбылося, паколькі дзяржава так і не разгледзела ў прыватніках паўнавартасных партнэраў. Не зацікавіўшы пэрспэктывай уласнасьці на зямлю і спадарожную нерухомасьць, улады фактычна сваімі рукамі выштурхнулі вяскоўцаў у гарады. Тая ж Магілёўшчына, як удакладняе Ўладзімер Матусевіч, вымірае цэлымі вёскамі, кадраў, каб рэалізоўваць пляны аграрнага «ўздыму», няма:
«У нас дзяржава нібыта гаспадар, але гаспадар дрэнны. Калгас толькі лічыцца калектыўнай гаспадаркай, але калі нехта бесталковы — гэта не гаспадар. Прыватнік павінен валодаць вялікімі лятыфундыямі, а дзяржава яго павінна толькі крыху тыкаць: ты, маўляў, павінен выкарыстоўваць зямлю паводле прызначэньня, павінен араць, сеяць, займацца вытворчасьцю. Але гаспадар павінен быць адзін, заўсёды. Няхай у яго будуць працаўнікі, хай яны будуць сацыяльна абароненымі. Але гаспадар — адзін. Прыватнік павінен быць усюды, ня толькі ў сельскай гаспадарцы. Прыватнік мусіць быць і ў прамысловасьці, і ў іншых галінах эканомікі».
У якасьці прыкладу пасьпяховага разьвіцьця фэрмэрскіх гаспадарак адмысловец спасылаецца на суседнюю Літву. На пачатку незалежнасьці тамтэйшыя ўлады мелі вялікія складанасьці з падтрымкай прыватніка, але кірунак у аграрным сэктары быў абраны адназначны. І ў выніку не літоўцы едуць у Беларусь па танную прадукцыю, а беларусы туды — адрозна ад абязьлічанага беларускага калгасьніка, літоўскі прыватнік куды больш разваротлівы за дзяржаўную махіну і здольны імгненна прыстасоўвацца да кан’юнктуры рынку: «Трэба арыентавацца на ўсясьветныя дасягненьні, правераныя часам, а не выдумляць свае, якія ад самага пачатку мала эфэктыўныя», — канстатуе фэрмэр Уладзімер Матусевіч.
«Маёнтак Матусевічы» — фэрмэрская гаспадарка, спэцыялізаваная перадусім на гародніне, усяго больш за два дзясяткі відаў. На 40 гектарах растуць практычна ўсе гатункі капусты, а таксама цыбуля, салера, пятрушка, кроп. Гаспадар афіцыйна зарэгістраванага маёнтка не залежыць ад банкаўскіх крэдытаў і ня просіць субсыдый на пасяўную і ўборку, бо суадносіць прыбытак і неабходныя ўкладаньні.
