Belarus – Opposition rally against falsification of elections, 19Dec2010
На хвалі Свабоды: Год 2010
Працяг гістарычнага цыклю паводле сэрыі перадачаў "На хвалі Свабоды", прысьвечаных юбілею Беларускай Службы Радыё Свабода, якія гучалі на нашых хвалях у 2003-2004-х і ў 2009 годзе.
2010 год. Год прэзыдэнцкіх выбараў. Для радыё гэты год сканцэнтраваўся ў адным дні, дакладней — у некалькіх гадзінах аднаго дня, 19 сьнежня 2010 году. Гэтаму дню будзе прысьвечаная значная частка перадачы.
Але спачатку пару словаў пра тое, што яшчэ адбывалася з нашым радыё ў гэтым годзе.
Тэхналягічныя навіны: ад 1 сакавіка мы пачалі дадатковае вяшчаньне ў інтэрнэце, там нас можна слухаць бесьперапынна ад 6-ай раніцы да поўначы. У гэтым годзе тамсама мы пачалі абжываць сацыяльныя сеткі — завялі старонкі ў Фэйсбуку і на партале YouTube.
У 2010 годзе з намі стала пачаў супрацоўнічаць пісьменьнік Альгерд Бахарэвіч. У тым годзе распачаўся ягоны першы літаратурны праект на Свабодзе — «Малая мэдычная энцыкляпэдыя Бахарэвіча». Яшчэ адна зорка, якая пачала працаваць для нашых слухачоў і чытачоў сайту — Лявон Вольскі з сатырычным музычным праектам «Саўка і Грышка». На штодзённы рэжым выйшаў карыкатурны праект «Вясёлыя карцінкі», перайменаваны пасьля разгрому 19 сьнежня на «Невясёлыя карцінкі».
Новыя перадачы 2010 году — «Вострая Брама» з «Гісторыяй аднаго цуду», гутаркі з удзельнікамі нефармальнай беларускай суполкі пачатку 80-х «Беларуская Майстроўня», «Свабода ў турмах», «Культагляд».
З нагоды 100-годзьдзя з дня нараджэньня Ларысы Геніюш на хвалях і на сайце «Свабоды» цэлы жнівень гучалі і публікаваліся матэрыялы з жыцьця і творчасьці паэткі.
У 2010 годзе ў сэрыі «Бібліятэка Свабоды» выйшла другая кніга «Беларускай Атлянтыды» Вячаслава Ракіцкага, аўдыёкніга Васіля Быкава «Доўгая дарога дадому», якую начытаў сам аўтар, і мультымэдыйны дыск «Барды Свабоды».
Галоўная агульнарадыйная навіна — далейшае прасоўваньне нашай мультымэдыйнай кампаніі на Ўсход: адкрылася «Радыё Машал», аўдыторыя якой — мільёны афганцаў, якія жывуць у Пакістане.
***
2010 год быў годам надзеяў на перамены. У Беларусі назіраліся знакі лібэралізацыі, разьвіваўся дыялёг з Эўропай, якая была гатовая да прымірэньня з афіцыйным Менскам пры ўмове правядзеньня празрыстых і справядлівых выбараў. Разам з тым адчувалася пахаладаньне ў беларуска-расейскіх дачыненьнях, яскравай праявай чаго быў прапагандысцкі сэрыял «Крестный Батька» на расейскім тэлеканале НТВ. Аднак 9 сьнежня Аляксандар Лукашэнка сустрэўся ў Нова-Агарове з тагачасным прэзыдэнтам Расеі Дзьмітрыем Мядзьведзевым, падпісаў дакумэнты аб стварэньні адзінай эканамічнай прасторы і фактычна зрабіў свой выбар у чарговым раўндзе балянсаваньня паміж Расеяй і Захадам. Гульня ў дэмакратыю і лібэралізацыю скончылася, лёс выбараў быў вырашаны.
***
Дзень выбараў пачынаўся спакойна. Кастрычніцкая плошча — места патэнцыйнага збору незадаволеных выбарамі грамадзянаў — была прадбачліва занятая вялізнай коўзанкай і заглушаная дзікай расейскай папсой. Лукашэнка раніцай гэта дня заявіў:
Тым часам з групай актывістаў, якая выйшла з штаб-кватэры руху «Гавары праўду» і несла гукаўзмацняльную апаратуру, адбыліся драматычныя падзеі. Валер Каліноўскі, 20.02:
Адбылося ўрачыстае адкрыцьцё найвышэйшага будынка ў свеце — Бурдж Дубай. — На Гаіці здарылася катастрафічны землятрус. — У Ванкувэры прайшлі зімовыя Алімпійскія гульні. — Віктар Януковіч заступіў на пасаду прэзыдэнта Ўкраіны. — На Ісьляндыі пачалося буйное вывяржэньне вулькану Эйяф’ядлаёкюдль. — У Кіргізстане адбыўся дзяржаўны пераварот. -У выніку авіякатастрофы пад Смаленскам загінулі прэзыдэнт Польшчы Лех Качыньскі, іншыя прадстаўнікі польскай палітычнай эліты. — Дэвід Кэмэран прызначаны прэм’ер-міністрам Вялікабрытаніі. — Браніслаў Камароўскі перамог на прэзідэнцкіх выбарах у Польшчы. — У Паўдзённай Афрыцы прайшоў XIX чэмпіянат сьвету па футболе, чэмпіёнам стала зборная Гішпаніі. — У сьвеце выбухнуў скандал Wikileaks з публікацыяй тысячаў сакрэтных дакумэнтаў. — Сьнежаньскія пратэсты ў Тунісе паклалі пачатак «Арабскай вясны». — Нобэлеўскі ляўрэат у галіне літаратуры — Марыё Варгас Льёса.
***
Працягваем хроніку падзеяў дня выбараў 2010 году ў рэпартажах нашых карэспандэнтаў.
На Кастрычніцкай плошчы, побач з коўзанкай і пад гукі расейскай папсы, адбываўся мітынг. Аляксандар Лукашук, 20.51:
Праз гадзіну пасьля забору на Кастрычніцкай плошчы ў падзеях 19 сьнежня адбываеццца нечаканы паварот — шматтысячная маса выходзіць на Праспэкт і ідзе ў бок Плошчы Незалежнасьці, да Дому ўраду. Валер Каліноўскі, 21.07:
Пытаньне — ці быў у лідэраў апазыцыі нейкі плян дзеяньняў — яшчэ доўга будзе дыскутавацца. Вось што перадаваў пра далейшыя падзеі Валер Каліноўскі, 21.42:
Беларусь ратыфікуе пагадненьні аб Мытным саюзе і АЭП. — Лукашэнка дае прытулак зрынутаму кіргіскаму прэзыдэнту Бакіеву. — Адбываюцца нафтавы і газавы канфлікты з Расеяй. — Менск наведваюць прэзыдэнтка Літвы Грыбаўскайце і кіраўнікі МЗС Польшчы і Нямеччыны Сікорскі і Вэстэрвэле. — Эўразьвяз прапануе фінансавую дапамогу Беларусі ўзамен за справядлівыя выбары. — У прэзыдэнты балятуюцца 10 кандыдатаў. — Выбарчая кампанія праходзіць у больш лібэральных умовах. — Паводле афіцыйных зьвестак Аляксандар Лукашэнка набірае на выбарах 83 працэнты галасоў. — Больш за 700 чалавек затрымана і зьбіта падчас і пасьля акцыі пратэсту 19 сьнежня. — ЗША і Эўразьвяз не прызнаюць вынікаў выбараў і заклікаюць вызваліць палітвязьняў.
***
А зараз — пра тое, што адбывалася далей на Плошчы Незалежнасьці позьнім вечарам 19 сьнежня 2010-га. Падзеі дасягнулі самага драматычнага моманту. Валер Каліноўскі, 22.16:
Наступны выхад нашага карэспандэнта ў жывы эфір адбыўся праз 20 хвілінаў. Гэта была самая драматычная паўза беларускай гісторыі апошняга дзесяцігодзьдзя. І за гэтыя 20 хвілінаў у менскіх падзеях настаў трагічны пералом. Валер Каліноўскі, 22.36:
Так 19 сакавіка 2010 года зь менскіх вуліцаў і плошчаў перадавалі мае калегі Валер Каліноўскі, Галіна Абакунчык і Аляксандар Лукашук.
***
Усяго пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 19 сьнежня былі зьбіты, арыштаваны, асуджаны больш за семсот чалавек. Напярэдадні Новага Года імёны герояў Плошчы ў эфіры Свабоды прачыталі сусьветна вядомыя дысыдэнты, парлямэнтары, міністры замежных справаў, кіраўнікі недзяржаўных арганізацыяў Эўропы і Амэрыкі, а таксама беларускія правабаронцы, пісьменьнікі, музыкі. Паслухаем галасы салідарнасьці Джорджа Буша і Вацлава Гаўла:
