Людміла Андзілеўка. Проста ноч на дварэ. Апавяданьні, мініятуры. Бібліятэка часопіса «Маладосць». Менск, Дом прэсы, 1998
У прыцемках прыдарожны куст выглядае жахлівай пачварай, зорнае неба прыцягвае таямнічасьцю, а шапаценьне лістоты падаецца чалавечымі крокамі. «Ты падыходзіш да акна, доўга прывыкаеш да цемры за шклом, раптам размыты контур складае абрыс незнаёмай постаці — там стаіць...чалавек...Зусім побач, за лёгкай фіранкай, твар у твар з табою...Можа гэта тваё адлюстраваньне?» — так заканчваецца мініятура, што дала назву кнізе. Менавіта з надыходам ночы з’яўляюцца прымхі і прывіды, што часьцей жывуць унутры нас саміх, чым звонку: напаўзабытыя згадкі дзяцінства, каторыя не даюць спакою і ў сталасьці, нечаканыя развагі. Чым далей чытаеш — тым больш дзівісься адпаведнасьці назвы зьместу. Апавяданьні захапляюць, з афарызмамі то пагаджаесься, то спрачаесься, мініятуры вабяць шчырасьцю. На старонках гэтага зборніка вы атрымаеце неаспрэчнае сьведчаньне існаваньня паралельнага сьвету і неаднойчы пазнаеце сябе. Хаця ж не праедзьце свайго прыпынку!
Янка Сіпакоў. Тыя, што ідуць. Кніга прытчаў. Менск, «Мастацкая літаратура», 1993
Адразу адзначу, што адшукаць прытчы, каторыя не з’яўляюцца спробай рэанімаваць антычныя міты, і не тлумачаць па-свойму рэлігійныя тэксты, для мяне вялікая ўцеха. У прыпавесьцях Янкі Сіпакова сьціраецца мяжа між уяўным і рэальным. Нават складана зразумець, чаго тут болей — явы, чалавечай мары, сну або бабулінай казкі. Твор насяляюць і стасуюцца міжсобку самыя разнастайныя, часам нечаканыя і нязвычныя істоты. Дамавік і гаспадар-уцякач з вар’ятні, апошні бусел, які ляціць да апошняй хаты, адпачывальнік і русалка, здатная ператварацца ў птушку і кветку, загадкавы натоўп людзей у белым і дачнік, супрацоўнік бясьпекі і лекар-пацыфіст. А глыбіня думкі такая, што некалькі старонак тэксту апаноўваюць розум ня толькі на працягу ўсяго няблізкага падарожжа, а і на некалькі гадзін ці дзён пасьля яго. «Нам здаецца часам, што набліжаем волю, а на самой справе мы накладаем на сябе новыя вярыгі». «Дзе ўсе плачуць — там сьмяяцца нельга, а дзе сьмяюцца — ня шкода і паплакаць». «Дробязі — гэта кайданы жывых».
Лявон Вашко. Эўрапейскія гісторыі. Апавяданьні. Менск, «Мастацкая літаратура», 1995
Вас вабіць местачковы калярыт, а прыяжджаючы на малую радзіму вы з ахвотай слухаеце апошнія навіны і плёткі? Вам насамрэч цікава, хто скраў суседавы гуркі, як пабіліся канцавыя дачнікі і чаму ўчора па вуліцы ўчастковы хадзіў? Значыць, у вашай, як і ў маёй асобе, аўтар знайшоў уважлівага чытача. Штодзённае жыцьцё насельнікаў заходнебеларускага мястэчка абарочваецца то камэдыяй, то драмаю. У мястэчку ня так і шмат людзей, але кожны з іх — адметнасьць. Кожнае здарэньне — падзея. Тое, што робіцца побач, цікавіць і кранае людзей ня менш, чым нешта экстрэмальнае і экзатычнае. Галоўнае — умець распавядаць эмацыйна і захапляльна. Лявону Вашко гэта ўдаецца настолькі, што да сярэдзіны кнігі пачынаеш лічыць участковага Байду і іншых герояў апавяданьняў сваімі суседзямі і сваякамі. Як захочаце даведацца, чаму з мястэчка ўцёк малады настаўнік, з якой прычыны мясцовы фатограф зрабіўся фотакарэспандэнтам раёнкі, за што пацярпела цётка першага хіпі ў мястэчку, то пачытайце «Эўрапейскія гісторыі».
Л.Р Казлоў. З дазволу караля і вялікага князя. Менск, «Полымя», 1992
Гэтае навукова-папулярнае выданьне зацікавіць ня толькі аматараў гісторыі, але і ўсіх, хто цэніць добры гумар, бо зьяўляецца першаю складанкаю беларускіх гістарычных показак. Як сьцьвярджае аўтар на першых старонках, " рогат упершыню страсянуў прыроду, калі нашы малпападобныя продкі седзячы на дрэвах, упершыню ўбачылі сваю радню, што рабіла першыя няпэўныя крокі па зямлі«. Ёсьць у сівой, замшэлай даўніне штосьці з добрага гумару. Напрыканцы кнігі ён канчаткова пераконвае ў гэтым, чытаючы між радкоў старажытныя летапісы, распавядаючы сьмешныя выпадкі з жыцьця знакамітых асобаў, знаёмячы з асаблівасьцямі побыту і гумару ўсіх слаёў тагачаснага грамадзтва — ад магнатаў да сялянства. Выданьне ахоплівае пэрыяд прыкладна ад 9 да 18 стагодзьдзя. І хаця ў жыцьці ўсё мяняецца, у тым ліку і адносіны да сьмешнага, па словах аўтара, ёсьць нешта падобнае на бесьсьмяротную душу, што сьмешыць і нашых сучасьнікаў.
«Дзьве суседкі разважалі пра жыцьцё-быцьцё, і адна запыталася, што рабіць, бо яе мужык амаль штовечар наведвае карчму, занядбаў гаспадарку і сям’ю.
Ёсьць, даражэнькая мая,толькі адзін выхад.
Які ж гэта?
Зрабіць шынок у сваёй хаце».
Ірына Тулупава. Шчасьце на парозе тваім. Проза. Менск, «Літаратура і мастацтва»
Кніга складаецца з апавяданьняў і невялічкай аповесьці. Міні-аповесьць «Антось — пан Даманкевіч» мае прыгодніцкі, фантастычны сюжэт, грунтуецца на повязі сучаснасьці і мінуўшчыны аднаго з куточкаў Беларусі, разьлічаная хутчэй на падлеткавую аўдыторыю.
Апавяданьні ж прызначаныя для сталейшага чытача, які пабачыць тут сьвет, у якім ён жыве, сьвет праблемаў і турботаў сучаснага гараджаніна. Сьвет, у якім замала сьвятла. Усьмешлівы і прыязны калега за сталом насупраць абарочваецца той яшчэ пачварай у чалавечым абліччы, словазлучэньне «сапраўдны мужык» не заўжды камплімэнт, суседкі па лецішчы ненавідзяць і дражняць вядзьмаркаю толькі праз адрознасьць ад іх, прыхільнасьць да свайго роднага, простасьць у адзеньні.
Але ж сьвятло і выйсьце заўжды ёсьць. Амаль кожнае апавяданьне — таму сьведчаньне. Роздум аўтаркі над штодзённасьцю не змушае да адназначных высноваў, і здольны падарыць крыху волі да жыцьця і аптымізму, асабліва калі зараз вам яго бракуе.
