«Абыякавасьць і нявер’е перамагаць цяжэй, чым страх»

Над гэтымі тэмамі ў «Праскім акцэнце» разважаюць намесьнік кіраўніка грамадзянскай кампаніі «Гавары праўду» Андрэй Дзьмітрыеў, старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі Анатоль Лябедзька і лідэр Партыі БНФ Аляксей Янукевіч.

Дракахруст: У чым асаблівасьці сёлетняга сьвяткаваньня Дня волі, чым яно адрозьнівалася ад леташніх?

Янукевіч: Сёлетняе сьвяткаваньне адрозьнівалася найперш умовамі надвор’я, я мяркую, што гэта быў самы сьнежны і марозны Дзень волі за апошнія 20 гадоў.


Лябедзька: Сёлетняя забарона на сьвяткаваньне Дня волі ў рэгіёнах і забарона ўжываць сымболіку падчас маніфэстацыі ў Менску — доказ страху ўлады. Улада зараз думае, што прадаць Захаду, і хоча прадаць паменш. Калі забараніць акцыю ў Менску, ўсё роўна знойдзецца некалькі сотняў чалавек, якія ўсё роўна выйдуць. А гэта азначае, што трэба будзе ўжываць сілу.

Дзьмітрыеў: Тое, што выйшла тысяча чалавек ва ўмовах апатыі і кепскага надвор’я — гэта гарантыя таго, што калі прыйдзе час, а ён абавязкова прыйдзе, нас будуць сотні тысячаў. Ня трэба гнацца за колькасьцю. Галоўнае — тое, што мы вяртаемся на вуліцы, што за апазыцыяй ёсьць людзі і ёсьць падтрымка.

Дракахруст: Чаму, нягледзячы на забарону, ўлады не перашкаджалі ўжываньню сымболікі падчас маніфэстацыі, але затрымлівалі людзей за яе пасьля акцыі?

Лябедзька: Калі б над натоўпам быў узьняты толькі адзін бел-чырвона-белы сьцяг, то рэпрэсіі былі б. Але калі іх ўзьнімаюцца дзесяткі, то што тут зробіш. Калі нас шмат — гэта эфэктыўны сродак супрацьстаяньня рэпрэсіям. Мэта затрыманьняў, якія былі — каб пачуцьцё страху захавалася.

Янукевіч: Не было спэцыфічных дамоўленасьцяў наконт умоваў паміж арганізатарамі і гарадзкімі ўладамі. На перамовах у гарвыканкаме мы зьвярнулі ўвагу на тое, што ў рашэньні няма прамога ўказаньня на тое, што сымболіку нельга ўжываць, там былі пералічаныя плякаты, транспаранты, банэры і іншыя сродкі. Мы падкрэсьлілі, што разглядаем гэта, як адсутнасьць забароны на сымболіку, заклікалі людзей прыносіць яе.

Дракахруст: Чаму ва ўсе апошнія гады менавіта маніфэстацыі на Дзень Волі зьбіраюць найбольшую колькасьць удзельнікаў (за выключэньнем, зразумела, пасьлявыбарчых Плошчаў)? А з другога боку, чаму ўсё ж колькасьць удзельнікаў сьвяткаваньня 25-га сакавіка параўнальна невялікая — некалькі тысячаў чалавек? Акцыі ж на гэты дзень пераважна дазволеныя, хаця прапанаваны маршрут і ўмовы ня надта падабаюцца арганізатарам?

Дзьмітрыеў: Ня той час. Зараз час зьбіраць камяні, час гуртавацца. Тое, што сёньня выйшлі тысяча-дзьве людзей — добра, што яны ёсьць. Каб пашыраць кола людзей, якія гуртуюцца — трэба працаваць з новай большасьцю, якая незадаволеная сытуацыяй і шукае новых падыходаў. Трэба працаваць над праблемамі, якія важныя для іх. І тады нашае сьвята стане і іх сьвятам.

Лябедзька: Гэта для рэвалюцыі колькасьць надзвычай важна. А для сьвята дарагі кожны чалавек. Там не было ніводнага выпадковага чалавека. 2 гады таму я лавіў сонечныя праменьчыкі ў двары СІЗА КДБ, а сёньня я быў на волі з гэтымі людзьмі. Тут колькасны момант адыходзіць на другі плян, на першы выходзіць якасьць учынку. У 1968 годзе на Красную плошчу ў Маскве выйшла ўсяго 7 чалавек. Нас сёньня было значна больш. Я аптыміст адносна гэтага сьвята, нашага Дня сьвятога Патрыка, як яго назваў нехта сёньня. Лукашэнка б і столькі людзей ня вывеў, заклікаў бы, ды выйшаў бы, можа, адзін Мясьніковіч.

Янукевіч: Акцыі на Дзень волі ўсё роўна, як вы заўважылі, застаюцца самымі шматлюднымі, акрамя Плошчаў. Нацыянальныя каштоўнасьці застаюцца найбольш моцным, найбольш мабілізуючым фактарам. Праблема сапраўды ў часе. Страх цяжка перамагаць, але яго можна перамагаць. Але значна цяжэй перамагаць абыякавасьць і нявер’е ў тое, што твае дзеяньні маюць значэньне.

Дракахруст: Пасьля апошніх парлямэнцкіх выбараў здавалася, што беларуская апазыцыя ў сувязі са стаўленьнем да байкоту падзялілася на некалькі плыняў: Партыя БНФ і «Гавары праўду» — на адным баку, Аб’яднаная Грамадзянская партыя — на іншым. Аргкамітэт па сьвяткаваньні 25-га сакавіка аб’яднаў прадстаўнікоў розных плыняў. Ці можна сказаць, што той пасьлявыбарчы раскол пераадолены? Ці можа і не было яго? Ці палітыкі аб’ядналіся толькі дзеля адзначэньня агульнанацыянальнага сьвята, а далей пойдуць сваімі шляхамі?

Лябедзька: Для АГП на супрацьлеглым баку барыкады — толькі сыстэма, створаная Аляксандрам Лукашэнкам. Мы ніколі не змагаліся з калегамі па дэмакратычным асяродку, хаця ў нас могуць быць розныя ацэнкі. Мы канцэнтруем супольныя намаганьні па тых накірунках, дзе ў нас ёсьць супольныя інтарэсы.

Янукевіч: Я сапраўды цешуся тым, што ў аргкамітэце па адзначэньні ўгодкаў БНР аб’ядналіся фактычна ўсе дэмакратычныя сілы. Я б не сказаў, што летась быў такі ўжо глыбокі раскол. Хаця і падчас, і пасьля выбарчай кампаніі ў нас сапраўды ўзьнікла партнэрства з Рухам «За свабоду» і кампаніяй «Гавары праўду». Сёньня трэба пераконваць людзей ня ў тым, што ўлада кепская, а ў тым, што ёсьць альтэрнатыва, ў тым, што ня стане горш, калі ўлада зьменіцца. Беларусы будуць нешта мяняць толькі тады, калі будуць дакладна ўпэўненыя, што зьмены будуць да лепшага.

Дзьмітрыеў: Мы не сварыліся ні з кім у апазыцыі, мы маем розныя падыходы, але адзіную мэту — гэта дэмакратычная, эўрапейская Беларусь.

Дракахруст: На ваш погляд, якія галоўныя праблемы сёньня хвалююць беларусаў?

Дзьмітрыеў: У мінулым годзе мы абышлі прынамсі 100 тысяч кватэр. І запісвалі, што гавораць людзі. За апошнія месяцы больш за 3 тысячы чалавек зьвярнуліся да нас па самых розных пытаньнях. Першае, што людзей палохае — што адсутнасьць эканамічных пераўтварэньняў у краіне пагражае фінансаваму стану іх сем’яў. Другое — што дзяржава зь імі ня лічыцца, што ў краіне няма справядлівасьці. І трэцяе — тое, што моладзь думае, ці ня варта ім зьехаць з краіны, а людзі больш сталага веку — пра тое самае, але для сваіх дзяцей.

Янукевіч: Для сярэдняга беларуса галоўныя праблемы — ўласны дабрабыт, дачыненьні ў сям’і і пэрспэктывы для сябе і для сваіх дзяцей.

Лябедзька: Для людзей галоўнае — жыць ва ўласным доме, а не на камуналцы, пытаньне ўласнасьці. Той, хто валодае ўласнасьцю — той валодае ўладай і краінай. Пагрозы з боку кітайскіх камуністаў і расейскіх алігархаў вельмі рэальныя. Гэта вынік той тупіковай эканамічнай палітыкі, якую праводзіў урад Аляксандра Лукашэнкі. Я разам з Юрыям Хашчавацкім і Станіславам Багданкевічам праехаў па некалькіх рэгіёнах і мы ўпэўніліся, што пытаньне ўласнасьці вельмі хвалюе людзей. Калі ім распавядаеш пра кошт пытаньня і пра тое, што можа здарыцца з гэтай уласнасьцю, людзі гатовыя ставіць подпісы пад заявай дэпутатаў Вярхоўнага Савету ХІІІ скліканьня наконт пагрозы «прыхватызацыі».