Слова дзеля заўсёды дарэчы, калi гаворым, што робiм нешта для дабра, у iмя некага або нечага. Напрыклад: дзеля цябе пастараюся, прыйду дзеля вас, дзеля справы гатовы на ўсё. Скарыстаць слова дзеля можам таксама, называючы мэту дзеяньня: сказалi дзеля сьмеху, працуюць дзеля славы. У гэтым значэньнi, праўда, паралельна зь дзеля й, вiдавочна, часьцей за дзеля ўжываецца прыназоўнiк для. Як правiла, гаворым, што сабралiся для работы, але, паўтаруся, сабрацца можна й дзеля работы, то бо з мэтаю яе выканаць.
Яшчэ слова дзеля магчымае ў прычынным значэньнi: да прыкладу, дзеля сьпёкi не расьце, дзеля транспарту спазьнiўся. Такiя фразы часьцей можна пачуць сёньня ў дыялектнай мове, перш за ўсё ў цэнтральнай i паўночна-заходняй Беларусi, тады як у цяперашнiм лiтаратурным маўленьнi дзеля з прычынным значэньнем – даволi рэдкая зьява. Напомню й пра слова дзеля ў складзе адметнага беларускага злучэньня. Можам сказаць: дзеля ўсяго дзеля мы забралi iх з сабою. Дзеля ўсяго дзеля значыць ‘на ўсякi выпадак’.
А зараз – пра пару выпадкаў, калi слова дзеля нам не падыходзiць. Называючы прызначэньне рэчы, прылады, карыстаемся словамi для або на: па-беларуску вядро на ваду або для вады. Прыназоўнiк для ўжываем таксама, кажучы пра тое, што мае для некага цi нечага значэньне, сiлу: прыкладам, для мяне гэта важнае пытаньне, для яго гэта малы клопат.
Ёсьць у мове – мы гэта ўбачылi – дзялянка толькi для слова дзеля, ёсьць выпадкi, калi ўжыць можна толькi для, ёсьць, нарэшце, i супольная абодвум словам прастора. Завяршаючы, як заўжды, паўторым: працаваць дзеля сябе, партнэрства дзеля мiру, пайсьцi дзеля ўсяго дзеля, не пасьпець дзеля дажджу, сустрэцца для перамоваў, месца для стаянкi, добра выглядаць для свайго ўзросту.
