(Падбярэскі: ) "У апошнія гады адной з найбольш яскравых прыкмет беларускай папулярнай музыкі зьявілася значная ўвага з боку выканаўцаў, найперш маладых, да фальклёрнай спадчыны. Падобная тэндэнцыя ў сьвеце — ня новая, хоць у такой меры, як у Беларусі, яе практычна няма ні ва Ўкраіне, ні ў Літве. У Расеі ж усё вылілася ў нейкія псэўдафальклёрныя формы на мяжы з кічам ці адкрытай папсовасьцю. Калі фольк-мадэрн у Расеі і існуе, дык, бадай, не выходзячы па-за клюбныя структуры. У нас жа выступленьні калектываў, што выконваюць заснаваную на фальклёры музыку, зьбіраюць вялікія залі.
У чым прырода такой цікавасьці беларускіх музыкантаў да народнае творчасьці, чым яна выкліканая, ці гэта толькі мода ды часовае захапленьне, ці гэта праява традыцыі, і калі традыцыі — дык якой?
Паразважаць на гэтую тэму мы запрасілі за наш "круглы стол" заснавальніка многіх музычных праектаў, цяпер — лідэра групы "Юр'я" Юрыя Выдронка і заснавальніка і кіраўніка маладой, але ўжо досыць вядомай групы "Стары Ольса" Зьмітра Сасноўскага.
Калі пачынаўся "Палац", гэта была мода ці асэнсаванае захапленьне?”
(Выдронак: ) "На мой погляд, як я зараз думаю, дык гэта ўсё ж карма”.
(Падбярэскі: ) "Але так ты думаеш зараз...”
(Выдронак: ) "Тады для мяне гэта было тое ж самае, проста я ня мог таго зразумець. Я ня ставіў дакладна перад сабой такую задачу, каб абавязкова так рабіць. Тады наагул моды такой не было. Проста гэта мне падабалася”.
(Падбярэскі: ) "Што Зьміцер скажа?”
(Сасноўскі: ) "На пачатку 1990-х гадоў захапленьне фолькам было формай нацыянальнага самавызначэньня, як і захапленьне гісторыяй, як і імкненьне ведаць уласныя карані, таму і захапленьне фолькам было формай самавызначэньня, самаўсьведамленьня, вылілася ў форму сацыяльнага самавызначэньня”.
(Падбярэскі: ) "Гэтая тэндэнцыя працягваецца і зараз. Зьяўляюцца ўсё новыя і новыя калектывы, фольк — імпульс для творчасьці музыкантаў, якія выконваюць нават экстрэмальную музыку”.
(Выдронак: ) "Я думаю, што тут ёсьць проста зьбег абставінаў. І наш фальклёр вельмі непадобны на іншы. У нас крышку іншая формула фальклёру, іншая традыцыя музычная. Маецца на ўвазе мэлёдыка. Пабудова мэлёдыкі, пабудова рытмічных формул. І калі казаць пра афрыканскі фальклёр, дык ён страціў ужо сваю магічнасьць, аўру, бо ўжо вельмі добра перапрацаваны. Беларускі ж фальклёр мае карані і паходзіць з далёкіх часоў, з такіх цывілізацый Арыяварты, дзе былі вельмі складаныя навукі. Тое ж самае было і з культурай. У беларускім фальклёры вельмі складаныя мэлядычныя лініі, настолькі складаныя, што запісаць іх на клясычны, звычайны нотны стан немажліва. Увогуле трэба больш лінеек, чым пяць. Гэта першае, што сам фальклёр вельмі цікавы, вельмі сьвежы”.
(Падбярэскі: ) "Гэта значыць, што традыцыя ўвогуле адыгрывае ролю...”
(Выдронак: ) "Гэта вельмі сур'ёзная музыка. Я ведаю, што вакаліст з кансэрваторыі ня можа сьпяваць беларускі фальклёр”.
(Падбярэскі: ) "Прабач, Юра, тады другая тэндэнцыя”.
(Выдронак: ) "Я думаю, што ў пачатку 1990-х усе глядзелі на гэта, да таго яшчэ, як "Палац" выйшаў на вялікую сцэну, казалі: "Не, гэта ня пойдзе, гэта непэрспэктыўна ўвогуле!" І калі першыя калектывы пачалі езьдзіць за мяжу і выступаць на вялікай сцэне, гэта быў добры прыклад для астатніх, на мой погляд, што гэта можа мець месца. Трэцяя яшчэ ёсьць прычына: фальклёр бліжэйшы нашым музыкантам, музыкант мае генакод, паходзіць з гэтай зямлі, і на мой погляд больш вынікова рабіць у сваіх традыцыях музыку, бо яна прасьцей даецца”.
(Падбярэскі: ) "Пытаньне да Зьмітра: што цябе падштурхнула стварыць праект "Стары Ольса?”
(Сасноўскі: ) "Я думаю, дзеці спачатку выхоўваюцца ў садку, потым у школе, потым вызначаюць свае пэўныя кірункі ў прафэсіі і жыцьці. Тое ж самае адбываецца з музыкантам і ў стасунку да фольку. Гэта школа, якую праходзіў кожны, я думаю, Юра таксама захапляўся чыстым фолькам. А далей ужо прафэсійны рост прывёў да таго, што пачаў шукаць, як і мы пачалі шукаць сваю форму. Фальклёр — гэта школа выхаваньня, а далей кожны пачынае жыць па-свойму, шукаць свае формы ў фальклёры, свае аранжыроўкі і свой стыль музыкі.
Падштурхнула тое, што я не знаходзіў у нашых беларускіх гуртах тую музыку, якую хацелася б слухаць. Такое адбываецца, здаецца, зь любым творцам: ён стварае толькі тады, калі ня бачыць тое, што хацеў бы ўбачыць ці пачуць. Тое ж самае і са мной: мне хацелася граць на старажытных інструмэнтах, толькі на акустычных інструмэнтах, хацелася граць старажытную музыку, хацелася выбіраць з фальклёру балядныя, містычныя мэлёдыі і аздабляць іх. Я тады вучыўся на трэцім ці чацьвёртым курсе унівэрсытэту”.
(Падбярэскі: ) "Гісторык, калі не памыляюся...
(Сасноўскі: ) "Так, гістарычны факультэт”.
(Падбярэскі: ) "А музычная адукацыя адкуль?”
(Сасноўскі: ) "Са школы і ў Палацы піянэраў”.
(Падбярэскі: ) "Як вы лічыце, гэтае захапленьне фальклёрам маладымі музыкантамі надоўга ці не, часова ці не? Ці ўжо можна прасачыць, скажам, такую пераемнасьць, умоўна кажучы, "Песьняры" — "Палац" і зараз, магчыма, "Стары Ольса?”
(Выдронак: ) "Я думаю, што "Песьняры", "Палац" і "Ольса" — наагул розныя рэчы. Я, вядома, быў бы шчасьлівы, каб наагул была традыцыя, якая б засталася. На "Таўкачыках" мы змаглі сабраць 15 калектываў, якія працуюць стала ў гэтым накірунку, маладых прычым”.
(Падбярэскі: ) "Умоўна кажучы — фольк-мадэрн...”
(Выдронак: ) "Так. Не кажу пра тых, якіх мы проста не маглі запрасіць. Спадзяюся, што гэта будзе традыцыяй, зараз больш упэўненасьці, што гэта можна рабіць і за гэта нічога ня будзе. І гэтым можна нават нешта і зарабіць...”
(Падбярэскі: ) "Нам за фальклёр нічога ня будзе, так?”
(Выдронак: ) (сьмяецца) “Так! Але ж быў такі стэрэатып. Мы бярэм песьню ў асноўным зь песеннага фальклёру, таму што інструмэнтальнага, шкада, мала захавалася. І калі раней існаваў такі стэрэатып: "Што гэтая бабка можа сьпець? Яна ж у бульбе капаецца!" — зараз гэтую бабку мы пачынаем падымаць ужо на п'едэстал мастацтва, і калі мы зможам пераламаць нарэшце гэты стэрэатып... Але мне прасьцей гэта зараз рабіць за мяжой, што самае цікавае. Шкада, такая ўтварылася ў Беларусі сытуацыя, што пакуль там не пачуюць, што гэта добра, дык тут увогуле ня будзе нічога. У мяне так было зь першым альбомам "Юр'і", і так было з "Крыві", "Палацу" больш пашанцавала, што раскрутка пачалася з тэлевізіі тут”.
(Падбярэскі: ) "А ты, Зьміцер, як лічыш: надоўга гэта ці не?”
(Сасноўскі: ) "Традыцыі і пераемнасьць не паміж гуртамі назіраецца, а ў цікаўнасьці нашых музыкаў да фольку, відаць, самага багатага фальклёру ў Эўропе, і гэтая традыцыя ніколі ня зьнікне, і гэтая цікавасьць будзе разьвівацца датуль, пакуль, пра што сказаў Юры, генэтычная сувязь паміж усьведамленьнем і гукамі гэтай музыкі, рытмікай гэтай музыкі будзе існаваць”.
(Падбярэскі: ) "І на заканчэньне гэтай гаворкі хацеў бы вас папрасіць расказаць, што можна чакаць у бліжэйшы час ад вас асабіста? Юра, будуць "Таўкачыкі" ці ня будуць, што за новы альбом пішацца?”
(Выдронак: ) "Плянуем, калі Бог дасьць і будуць грошы на гэта, бо добрая традыцыя, шмат людзей тэлефануе, пытаюцца, маўляў, калі і што? "Юр'я" зараз рыхтуецца да запісу новага альбома. Зьбіраюся запісаць для гэтага альбома акустычныя партыі вакалу і народных інструмэнтаў у хатцы драўлянай, у лесе і ў полі. Я меў прапановы адносна запісу з-за мяжы, пісаць у Польшчы, Швэцыі, але пакуль адмаўляюся: Эўропа не дае зараз... Няма там такога лесу! Ну няма!”
(Падбярэскі: ) "І фальклёр у нас лепшы, і лес, і паветра... А што ў "Старога Ольсы?”
(Сасноўскі: ) "У чэрвені сольны канцэрт у тэатры імя Янкі Купалы, а трэці альбом... Там мы замахнуліся на нешта сьвятое, запісваем урыўкі са "Слова пра паход Ігараў" пад гусьлі, арыгінальныя тэксты Міколы Гусоўскага пад лютню на латыні, Статут ВКЛ, урыўкі, — пад дуду, "Пана Тадэвуша" — пад ліру, тры рыцарскія баляды 17 стагодзьдзя. Беларуска-польскія песьні пад ліру і яшчэ некалькі цікавых музычных ідэяў. Акрамя таго, зьбіраемся запісаць некалькі кампазыцыяў з "Полацкага сшытку" і некалькі кампазыцыяў Войцаха Длугарая, беларускага лютніста 16 ст. Атрымаецца вельмі гістарычны, рэканструктыўны такі альбом”.
(Падбярэскі: ) "Калі я правільна цябе зразумеў, вы ўсё больш адыходзіце ад фальклёру ў бок старажытнай, сярэднявечнай гарадской музыкі”.
(Сасноўскі: ) "Шмат згублена, але мы можам ганарыцца вельмі багатым фальклёрам, мы можам ганарыцца тым, што нашыя музычныя дзеячы і гісторыкі знайшлі беларускую камэрную музыку 16 і 17 стагоддзяў, што духоўная музыка Беларусі ў той ці іншай ступені зьбераглася дзякуючы дзейнасьці царквы і касьцёла, але гарадская музыка, тая, якая сынтэзавала і фальклёр, і камэрную, і эўрапейскія танцы, музыка, якой карыстаўся беларускі "магдэбургскі" горад — страчана. І нам даводзіцца яе аднаўляць”.
(Падбярэскі: ) “Ну што ж, дзякуй вам за гутарку, хачу пажадаць, каб вашыя праекты пасьпяхова зьдзейсьніліся і выкажу адначасова спадзяваньне, што з нагоды выданьня новых альбомаў мы тут сустрэнемся з вамі, можа, разам, можа — паасобку”.
