Архіпелаг

Раней слова архіпелаг для беларусаў нічым не адрозьнівалася ад іншых экзатычных словаў. Больш свойскім яно зрабілася пасьля выхаду кнігі Аляксандра Салжаніцына "Архіпелаг ГУЛАГ", бо ў канцэнтрацыйных лягерох, раскіданых па ўсёй бальшавіцкай імпэрыі, адпакутвалі і загінулі дзясяткі, калі ня сотні, тысячаў нашых землякоў.

Але апошнім часам мэтафара архіпелагу ўсё часьцей ужываецца для абазначэньня Беларусі, як цэлага. І ня без дай прычыны.

На палітычнай мапе Эўропы Рэспубліка Беларусь замаляваная аднастайнай фарбаю. Аднак, калі б нехта паспрабаваў на агульным полі нашай дзяржавы пазначыць адметным колерам тыя мейсцы, дзе заўважана прысутнічаюць беларуская мова, беларуская культура, урэшце, проста любоў да краіны Беларусь, то мы мелі б зусім іншы малюнак. тады б мы ўбачылі нешта накшталт архіпелагу.

У нутры дзяржаўных межаў паасобку ці групамі раскіданыя астравы і аўстраўкі беларушчыны. А ўсё астатняе -- неабсяжнае мора расейшчыны.

На самрэч, мы, быццам якія палінэзійцы, жывем на выспах архіпелагу і самотна выглядваем адзін аднаго на даляглядзе.

Бадай, адзінае, што рэальна зьвязвае нас між сабой -- дык гэта беларуская кніга, часопіс, газэта. Толькі на прасторы беларускага тэксту мы можам сустрэцца разам. І тым самым пераадолець усё, што нас разьяднала -- ад каляніяльнай спадчыны да зрусіфікаванай гісторыі.

Але ў эпоху сродкаў электроннае камунікацыі для архаічнага тэксту ўжо амаль не засталося мейсца.

А хвалі расейшчыны ўздымаюцца ўсё вышэй і вышэй... І пакрысе становіцца зразумелым, што беларушчыну калі што й выратуе, то гэта магутны землятрус. Бо толькі тэктанічным зрухам пад сілу зьяднаць архіпелаг у мацярык.

Валянцін Акудовіч