Раней слова архіпелаг для беларусаў нічым не адрозьнівалася ад
іншых экзатычных словаў. Больш свойскім яно зрабілася пасьля выхаду кнігі
Аляксандра Салжаніцына "Архіпелаг ГУЛАГ", бо ў канцэнтрацыйных лягерох,
раскіданых па ўсёй бальшавіцкай імпэрыі, адпакутвалі і загінулі дзясяткі,
калі ня сотні, тысячаў нашых землякоў.
Але апошнім часам мэтафара архіпелагу ўсё часьцей ужываецца для
абазначэньня Беларусі, як цэлага. І ня без дай прычыны.
На палітычнай мапе Эўропы Рэспубліка Беларусь замаляваная аднастайнай
фарбаю. Аднак, калі б нехта паспрабаваў на агульным полі нашай дзяржавы
пазначыць адметным колерам тыя мейсцы, дзе заўважана прысутнічаюць беларуская
мова, беларуская культура, урэшце, проста любоў да краіны Беларусь, то
мы мелі б зусім іншы малюнак. тады б мы ўбачылі нешта накшталт архіпелагу.
У нутры дзяржаўных межаў паасобку ці групамі раскіданыя астравы і аўстраўкі
беларушчыны. А ўсё астатняе -- неабсяжнае мора расейшчыны.
На самрэч, мы, быццам якія палінэзійцы, жывем на выспах архіпелагу
і самотна выглядваем адзін аднаго на даляглядзе.
Бадай, адзінае, што рэальна зьвязвае нас між сабой -- дык гэта беларуская
кніга, часопіс, газэта. Толькі на прасторы беларускага тэксту мы можам
сустрэцца разам. І тым самым пераадолець усё, што нас разьяднала -- ад
каляніяльнай спадчыны да зрусіфікаванай гісторыі.
Але ў эпоху сродкаў электроннае камунікацыі для архаічнага тэксту ўжо
амаль не засталося мейсца.
А хвалі расейшчыны ўздымаюцца ўсё вышэй і вышэй... І пакрысе становіцца
зразумелым, што беларушчыну калі што й выратуе, то гэта магутны землятрус.
Бо толькі тэктанічным зрухам пад сілу зьяднаць архіпелаг у мацярык.
Валянцін Акудовіч
