Госьцем «Вольнай студыі» — галоўны рэдактар часопісу Барыс Пятровіч.
— Барыс, давай вернемся ў 2002 год. Ці думалася табе тады, што «Дзеяслоў» праіснуе 10 гадоў, што ты падпішаш у сьвет яго 60-ы нумар?
— Тады, у першыя месяцы, абсалютна ня думалася, што гэта ўсур’ёз і надоўга. Гэтак надоўга. Неяк верылася ў цьвярозы розум тых, хто задумаў стварэньне холдынгу «Літаратура і мастацтва». Думалася, пагуляюцца яны з новымі цацкамі-часопісамі, і ўсё вернецца на кругі свая. Калі б хто тады сказаў, што будуць і 50-ы, і 60-ы нумары, я з яго толькі б пасьмяяўся. Аднак, на жаль, «стабільнасьць» зацягнулася на доўгія гады. І добра, што мы тады ня сталі чакаць зьменаў, а пачалі нешта рабіць. Ня верыцца цяпер, што мы змаглі так доўга пратрымацца, ня верыцца, што ў нашых умовах можна было вытрымаць жорсткі графік: новы нумар штодвамесяцы. Але не ўяўляецца цяпер і сытуацыя, што «Дзеяслова» магло б ня быць... І сотні твораў вядомых і маладых аўтараў так і засталіся б, вобразна кажучы, пыліцца ў шуфлядах пісьмовых сталоў і не сустрэліся б са сваімі чытачамі.
— Ты да «Дзеяслова» працаваў у дзяржаўных пэрыёдыках — у «Гомельскай праўдзе», у «Літаратуры і мастацтве», у «Полымі». Ці лёгка табе далося рашэньне аб выданьні незалежнага літаратурнага часопісу?
— Што такое праца ў дзяржаўным выданьні? Гэта гарантаваны, хай і невялікі,
штомесячны заробак ды іншыя даброты. Перарэзаць пупавіну, пайсьці ў суцэльную няпэўнасьць і невядомасьць было вельмі цяжка. Пра тое, як няпроста зрабіць гэта, сьведчыць хоць бы наш выпадак. Практычна ж ніхто з літаратараў не адважыўся паўтарыць наш шлях і заснаваць яшчэ адзін часопіс — месца пад сонцам хапіла б усім. Затое шмат хто любіць паразважаць пра нейкія там гранты. Калі б тут было так соладка, дык колькі пчолаў і трутняў наляцела б... А так — мы маем тое, што маем. І цягам дзесяці гадоў адзіны часопіс трымаецца на тых самых людзях, з якіх і пачынаўся некалі... Я шчыра ўдзячны Алесю Бяляцкаму, які падтрымаў нас спачатку. Добрым словам, надзеяй, парадай, проста сяброўскай падтрымкай. Згадваю травень 2002 году, калі нам аб’явілі пра стварэньне холдынгу, і адразу было зразумела, што робіцца ён дзеля ўвядзеньня цэнзуры і кантролю над літаратурай і літаратарамі. Тады, на пахаваньні нашага сябра Ігара Герменчука, і адбылася першая размова, што на месцы забраных выданьняў павінна ўзьнікнуць хоць бы адно незалежнае. І праз чатыры месяцы на памятным зьезьдзе Саюзу беларускіх пісьменьнікаў мы прэзэнтавалі першы нумар «Дзеяслова».
— За 10 гадоў існаваньня «Дзеяслоў» надрукаваў безьліч самых розных твораў у розных жанрах. Якія зь іх ты можаш назваць знакавымі, якія застануцца ў беларускай літаратуры, і гэта відавочна ўжо сёньня?
— Не хачу кагосьці называць. Не таму, каб не пакрыўдзіць іншых. Проста кожны нумар і кожны аўтар дарагія па-свойму. Мы стараліся, каб не было пустых нумароў і не было выпадковых твораў. Каб усе матэрыялы кожнага нумару чыталіся і перачытваліся. Зрэшты, безь імёнаў, відаць, не абысьціся, бо — ну як не назваць аповесьці Васіля Быкава «Афганец» і «Бліндаж»... Ці паэмы Ўладзімера Някляева — найперш «Палянэз». Я некалі сказаў, што «Дзеяслоў» варта было распачынаць толькі дзеля таго, каб надрукаваць яго, бо нідзе больш не надрукавалі б ужо тады апальнага паэта. І ад словаў сваіх не адмаўляюся. А проза Віктара Казька, Кастуся Тарасава, Вольгі Іпатавай, Леаніда Дранько-Майсюка, Людмілы Рублеўскай... Вельмі шмат было за 10 гадоў твораў, якія папоўнілі залаты фонд беларускай літаратуры, у якіх, як у люстэрку, адбіліся нашая сучаснасьць і нашая гісторыя... Што важна: над намі не віселі і не вісяць абавязкі перад некім. У адрозьненьне ад афіцыйных выданьняў, у нас заўсёды была мажлівасьць выбару і адбору, з-за чаго мы нажылі нямала ворагаў, сярод тых, каму адмоўлена ў публікацыі. А таму кожны нумар «Дзеяслова» — гэта своеасаблівая анталёгія сучаснай беларускай літаратуры. Бяру цяпер хоць першы, хоць пяты, хоць трынаццаты нумар — яны абсалютна ня страцілі сваю актуальнасьць і чытаюцца зь ня меншай цікавасьцю, чым восем-дзесяць гадоў таму. Сапраўдная літаратура — не старэе...
— У гэты юбілейны для «Дзеяслова» год ладзяцца сустрэчы дзеяслоўцаў з чытачамі. Падобная сустрэча, я ведаю, днямі адбылася ў Вілейцы. Як прымаюць «Дзеяслоў» на такіх спатканьнях?
— Гэта была першая «юбілейная» сустрэча і, відаць, апошняя. Адмовіцца ад яе мы не змаглі, бо загадзя аб’явілі. А вось ад уласна сьвяткаваньня, якое
было прызначанае на 25 кастрычніка, і ўжо была дамова наконт залі, былі абзвоненыя выступоўцы, мы адмовіліся. Не да сьвятаў, калі ў суседзяў, у нашых бліжэйшых калегаў — бяда... Тое, што здарылася з галоўным рэдактарам «Архэ» Валерам Булгакавым не выпадковасьць, у нашай дзяржаве выпадковасьцяў не бывае. І гэта не мясцовая ініцыятыва гарадзенскіх чыноўнікаў, хутчэй за ўсё, гэта адмашка зьверху. Каб выправіць сытуацыю, каб спыніць перасьлед і галоўнага рэдакатара, і часопісу, патрэбная такая самая адмашка. Больш за тое — трэба адмяніць загады аб забароне распаўсюду кніг і часопісаў, вярнуць у Беларусь свабоду слова і свабоду друку. І тады ня будзе гэтых парушэньняў. Калі б дзяржава павярнулася тварам да тых выданьняў, якія прапагандуюць беларускую культуру і гісторыю, з бюджэту дапамагала ім, як гэта робіцца ў нашых суседзяў — у Польшчы і Літве, ва Ўкраіне і Расеі, то тады, паўтаруся, не было б ніякіх парушэньняў. А пакуль справа ў дачыненьні «Архэ» ня спыненая, наша сьвяткаваньне выглядала б блюзьнерствам, а гэта не па-дзеяслоўску... Таму мы абыдземся без сьвяткаваньняў.
— Хочам мы таго ці не, але ў Беларусі сёньня існуе супрацьстаяньне двух пісьменьніцкіх саюзаў ды прыналежных ім літаратурных пэрыёдыкаў. Ці чытаеш ты «ЛіМ» і «Полымя», у якіх калісьці працаваў?
— Вядома, чытаю. Ці, можа, дакладней будзе сказаць — прагортваю. На жаль, вельмі рэдка трапляюцца там тэксты і творы, за якія чапляецца вока, бо з цэнзурных прычынаў дужа абмежаванае там кола аўтараў. Калі я стаў старшынём Саюзу беларускіх пісьменьнікаў, першае, што мы зрабілі, — выпісалі на наш офіс «ЛіМ», каб усе маглі чытаць і ведаць, што адбываецца ў нашых калегаў. Пра супрацьстаяньне казаць бы ня стаў. Ведаю, што ў кожнага зь сяброў нашага саюзу ёсьць сябры ў тым саюзе і наадварот. Гэтыя сувязі падтрымліваюцца шмат гадоў, і падзяліць нас ня ўдасца, як бы камусьці ні хацелася гэта зрабіць. Мы разумеем, што ў нас адна Беларусь і адна на ўсіх беларуская літаратура.
— Ты так міралюбна выказаўся пра той саюз, што напрошваецца пытаньне: ці павіншаваў ты як старшыня СБП з нядаўнім юбілеем кіраўніка прыўладнага саюзу — Мікалая Чаргінца?
— Не, гэтага не было. Але я хачу нагадаць пра іншы, таксама зусім нядаўні, юбілей — 80-годзьдзе майстра сучаснай беларускай прозы, жывога клясыка Івана Пташнікава. Мы пабылі ў Івана Мікалаевіча дома, ён цяжка хварэе, ляжыць у ложку. І мы былі адзіныя, хто яго павіншаваў зь юбілеем... На жаль, наша дзяржава віншуе з саракагодзьдзямі нейкіх расейскіх «зорак», а пра юбілей Пташнікава забылася. І для нас важней было павіншаваць Івана Мікалаевіча.
— З прадмовы да першага нумару «Дзеяслова» запаміналіся тры правілы: «Сапраўдная літаратура заўсёды была па-за палітыкай. Сапраўдная літаратура заўсёды была ў апазыцыі да любой улады. Сапраўдная літаратура ніколі не слугавала тым, хто пры ўладзе». Ці падправіў бы ты сёньня нешта ў гэтых словах, ці, можа быць, дапісаў бы нейкае чацьвёртае ці пятае правіла?
— О, колькі спрэчак выклікалі тады гэтыя словы! Асабліва слова «сапраўдная». А значэньне яго, сэнс якраз і раскрываецца ў наступных словах, менавіта яны
акрэсьліваюць сапраўднасьць, і іх аспрэчыць цяжка, прааналізаваўшы ўсю сусьветную літаратуру. Можна папракаць у нібыта залішняй палітызаванасьці іх і за канстатацыю крытычна-апазыцыйнага стаўленьня літаратуры да «любой улады». Але, па вялікім рахунку, хіба Гарэцкі ці Багдановіч, Купала ці Колас, Гогаль ці Пушкін, Булгакаў ці Пастэрнак, ды нават Шолахаў не былі палітызаванымі і крытычнымі да таго ладу, пры якім жылі? Не, не паправіў бы я сёньня нічога, бо цягам дзесяці гадоў толькі пераконваўся ў справядлівасьці гэтых словаў. А дадаць... Дадаць можна шмат што. Да прыкладу: сапраўдная літаратура ня дзеліцца на «сваіх» і «чужых». Ці — паўтаруся — сапраўдная літаратура не старэе, а з гадамі, як добрае віно, робіцца толькі лепшай.
— «Дзеяслоў» добра разыходзіцца ў сталіцы — у тых нешматлікіх кнігагандлёвых кропках, якія засталіся даступнымі. А як справы з доступам у рэгіёны, з той жа падпіскай?
— На жаль, «стабільнасьць» пануе і тут. За дзесяць гадоў мала што зьмянілася. Сытуацыя, хіба, з кожным годам пагаршалася. У свій час мы шмат езьдзілі па Беларусі з рэклямнымі выступамі. Але гадоў пяць апошніх арыентуемся толькі на падпіску ды продаж у незалежных ад дзяржаўных манапалістаў «Белкніга» ды «Белсаюздрук» кнігарнях. У рэгіёнах незалежных кнігарняў амаль няма. Застаецца толькі падпіска. І таму я раіў бы патэнцыйным чытачам, якія хочуць ведаць, што адбываецца сёньня ў сучаснай беларускай літаратуры, завітаць на сваю пошту і выпісаць часопіс.
— На запіс перадачы ты прыйшоў са сьвежавыдруваным 60-ым «Дзеясловам». Чым ён адметны?
— Мы не рабілі яго юбілейным, як скажам, 50-ы нумар. Не было такой мэты. Ён звычайны і нічым не вылучаецца з шэрагу іншых. Ёсьць у ім добрая проза, як звычайна, ёсьць цудоўныя вершы. Скажам, Леаніда Галубовіча, які сёлета ўрэшце адважыўся вярнуцца ў паэзію і паказаць свае творы чытачам — спачатку ў кнізе, якая выйшла ў бібліятэчцы СБП «Кнігарня пісьменьніка», а цяпер вось і ў часопісе. Раю пачытаць п’есы Ніла Гілевіча, запісы Валерыя Казакова і Ўладзімера Някляева, эсэ Васіля Зуёнка і Сяргея Абламейкі, артыкулы Анатоля Трафімчыка і Алеся Гібка-Гібкоўскага, гутарку з Ігарам Шклярэўскім — расейскамоўным паэтам-беларусам, які сьцьвярджае — як бы ў працяг нядаўняй дыскусіі на Радыё Свабода, — што беларуская мова валодае надзвычайнай жывучасьцю і таму яна ніколі ня зьнікне. У новым «Дзеяслове» — артыкул Ірыны Шаўляковай пра крытыку і крытыкаў, якіх у нас нібыта няма — зноў жа цытую блог Радыё Свабода. А яшчэ ў нумары — творы пераможцаў конкурсу маладых літаратараў «Эксьлібрыс», зладжанага сёлета Саюзам беларускіх пісьменьнікаў — творы нашых будучых клясыкаў... А ўвогуле, юбілей і 60-ы нумар — гэта ўжо гісторыя, і мы жывем цяпер новым, 61-м нумарам, які будзе яшчэ больш цікавым.
— Барыс, давай вернемся ў 2002 год. Ці думалася табе тады, што «Дзеяслоў» праіснуе 10 гадоў, што ты падпішаш у сьвет яго 60-ы нумар?
— Тады, у першыя месяцы, абсалютна ня думалася, што гэта ўсур’ёз і надоўга. Гэтак надоўга. Неяк верылася ў цьвярозы розум тых, хто задумаў стварэньне холдынгу «Літаратура і мастацтва». Думалася, пагуляюцца яны з новымі цацкамі-часопісамі, і ўсё вернецца на кругі свая. Калі б хто тады сказаў, што будуць і 50-ы, і 60-ы нумары, я з яго толькі б пасьмяяўся. Аднак, на жаль, «стабільнасьць» зацягнулася на доўгія гады. І добра, што мы тады ня сталі чакаць зьменаў, а пачалі нешта рабіць. Ня верыцца цяпер, што мы змаглі так доўга пратрымацца, ня верыцца, што ў нашых умовах можна было вытрымаць жорсткі графік: новы нумар штодвамесяцы. Але не ўяўляецца цяпер і сытуацыя, што «Дзеяслова» магло б ня быць... І сотні твораў вядомых і маладых аўтараў так і засталіся б, вобразна кажучы, пыліцца ў шуфлядах пісьмовых сталоў і не сустрэліся б са сваімі чытачамі.
— Ты да «Дзеяслова» працаваў у дзяржаўных пэрыёдыках — у «Гомельскай праўдзе», у «Літаратуры і мастацтве», у «Полымі». Ці лёгка табе далося рашэньне аб выданьні незалежнага літаратурнага часопісу?
— Што такое праца ў дзяржаўным выданьні? Гэта гарантаваны, хай і невялікі,
Практычна ж ніхто з літаратараў не адважыўся паўтарыць наш шлях і заснаваць яшчэ адзін часопіс — месца пад сонцам хапіла б усім ...
штомесячны заробак ды іншыя даброты. Перарэзаць пупавіну, пайсьці ў суцэльную няпэўнасьць і невядомасьць было вельмі цяжка. Пра тое, як няпроста зрабіць гэта, сьведчыць хоць бы наш выпадак. Практычна ж ніхто з літаратараў не адважыўся паўтарыць наш шлях і заснаваць яшчэ адзін часопіс — месца пад сонцам хапіла б усім. Затое шмат хто любіць паразважаць пра нейкія там гранты. Калі б тут было так соладка, дык колькі пчолаў і трутняў наляцела б... А так — мы маем тое, што маем. І цягам дзесяці гадоў адзіны часопіс трымаецца на тых самых людзях, з якіх і пачынаўся некалі... Я шчыра ўдзячны Алесю Бяляцкаму, які падтрымаў нас спачатку. Добрым словам, надзеяй, парадай, проста сяброўскай падтрымкай. Згадваю травень 2002 году, калі нам аб’явілі пра стварэньне холдынгу, і адразу было зразумела, што робіцца ён дзеля ўвядзеньня цэнзуры і кантролю над літаратурай і літаратарамі. Тады, на пахаваньні нашага сябра Ігара Герменчука, і адбылася першая размова, што на месцы забраных выданьняў павінна ўзьнікнуць хоць бы адно незалежнае. І праз чатыры месяцы на памятным зьезьдзе Саюзу беларускіх пісьменьнікаў мы прэзэнтавалі першы нумар «Дзеяслова».
— За 10 гадоў існаваньня «Дзеяслоў» надрукаваў безьліч самых розных твораў у розных жанрах. Якія зь іх ты можаш назваць знакавымі, якія застануцца ў беларускай літаратуры, і гэта відавочна ўжо сёньня?
— Не хачу кагосьці называць. Не таму, каб не пакрыўдзіць іншых. Проста кожны нумар і кожны аўтар дарагія па-свойму. Мы стараліся, каб не было пустых нумароў і не было выпадковых твораў. Каб усе матэрыялы кожнага нумару чыталіся і перачытваліся. Зрэшты, безь імёнаў, відаць, не абысьціся, бо — ну як не назваць аповесьці Васіля Быкава «Афганец» і «Бліндаж»... Ці паэмы Ўладзімера Някляева — найперш «Палянэз». Я некалі сказаў, што «Дзеяслоў» варта было распачынаць толькі дзеля таго, каб надрукаваць яго, бо нідзе больш не надрукавалі б ужо тады апальнага паэта. І ад словаў сваіх не адмаўляюся. А проза Віктара Казька, Кастуся Тарасава, Вольгі Іпатавай, Леаніда Дранько-Майсюка, Людмілы Рублеўскай... Вельмі шмат было за 10 гадоў твораў, якія папоўнілі залаты фонд беларускай літаратуры, у якіх, як у люстэрку, адбіліся нашая сучаснасьць і нашая гісторыя... Што важна: над намі не віселі і не вісяць абавязкі перад некім. У адрозьненьне ад афіцыйных выданьняў, у нас заўсёды была мажлівасьць выбару і адбору, з-за чаго мы нажылі нямала ворагаў, сярод тых, каму адмоўлена ў публікацыі. А таму кожны нумар «Дзеяслова» — гэта своеасаблівая анталёгія сучаснай беларускай літаратуры. Бяру цяпер хоць першы, хоць пяты, хоць трынаццаты нумар — яны абсалютна ня страцілі сваю актуальнасьць і чытаюцца зь ня меншай цікавасьцю, чым восем-дзесяць гадоў таму. Сапраўдная літаратура — не старэе...
— У гэты юбілейны для «Дзеяслова» год ладзяцца сустрэчы дзеяслоўцаў з чытачамі. Падобная сустрэча, я ведаю, днямі адбылася ў Вілейцы. Як прымаюць «Дзеяслоў» на такіх спатканьнях?
— Гэта была першая «юбілейная» сустрэча і, відаць, апошняя. Адмовіцца ад яе мы не змаглі, бо загадзя аб’явілі. А вось ад уласна сьвяткаваньня, якое
Тое, што здарылася з галоўным рэдактарам «Архэ» Валерам Булгакавым не выпадковасьць, у нашай дзяржаве выпадковасьцяў не бывае ...
было прызначанае на 25 кастрычніка, і ўжо была дамова наконт залі, былі абзвоненыя выступоўцы, мы адмовіліся. Не да сьвятаў, калі ў суседзяў, у нашых бліжэйшых калегаў — бяда... Тое, што здарылася з галоўным рэдактарам «Архэ» Валерам Булгакавым не выпадковасьць, у нашай дзяржаве выпадковасьцяў не бывае. І гэта не мясцовая ініцыятыва гарадзенскіх чыноўнікаў, хутчэй за ўсё, гэта адмашка зьверху. Каб выправіць сытуацыю, каб спыніць перасьлед і галоўнага рэдакатара, і часопісу, патрэбная такая самая адмашка. Больш за тое — трэба адмяніць загады аб забароне распаўсюду кніг і часопісаў, вярнуць у Беларусь свабоду слова і свабоду друку. І тады ня будзе гэтых парушэньняў. Калі б дзяржава павярнулася тварам да тых выданьняў, якія прапагандуюць беларускую культуру і гісторыю, з бюджэту дапамагала ім, як гэта робіцца ў нашых суседзяў — у Польшчы і Літве, ва Ўкраіне і Расеі, то тады, паўтаруся, не было б ніякіх парушэньняў. А пакуль справа ў дачыненьні «Архэ» ня спыненая, наша сьвяткаваньне выглядала б блюзьнерствам, а гэта не па-дзеяслоўску... Таму мы абыдземся без сьвяткаваньняў.
— Хочам мы таго ці не, але ў Беларусі сёньня існуе супрацьстаяньне двух пісьменьніцкіх саюзаў ды прыналежных ім літаратурных пэрыёдыкаў. Ці чытаеш ты «ЛіМ» і «Полымя», у якіх калісьці працаваў?
— Вядома, чытаю. Ці, можа, дакладней будзе сказаць — прагортваю. На жаль, вельмі рэдка трапляюцца там тэксты і творы, за якія чапляецца вока, бо з цэнзурных прычынаў дужа абмежаванае там кола аўтараў. Калі я стаў старшынём Саюзу беларускіх пісьменьнікаў, першае, што мы зрабілі, — выпісалі на наш офіс «ЛіМ», каб усе маглі чытаць і ведаць, што адбываецца ў нашых калегаў. Пра супрацьстаяньне казаць бы ня стаў. Ведаю, што ў кожнага зь сяброў нашага саюзу ёсьць сябры ў тым саюзе і наадварот. Гэтыя сувязі падтрымліваюцца шмат гадоў, і падзяліць нас ня ўдасца, як бы камусьці ні хацелася гэта зрабіць. Мы разумеем, што ў нас адна Беларусь і адна на ўсіх беларуская літаратура.
— Ты так міралюбна выказаўся пра той саюз, што напрошваецца пытаньне: ці павіншаваў ты як старшыня СБП з нядаўнім юбілеем кіраўніка прыўладнага саюзу — Мікалая Чаргінца?
— Не, гэтага не было. Але я хачу нагадаць пра іншы, таксама зусім нядаўні, юбілей — 80-годзьдзе майстра сучаснай беларускай прозы, жывога клясыка Івана Пташнікава. Мы пабылі ў Івана Мікалаевіча дома, ён цяжка хварэе, ляжыць у ложку. І мы былі адзіныя, хто яго павіншаваў зь юбілеем... На жаль, наша дзяржава віншуе з саракагодзьдзямі нейкіх расейскіх «зорак», а пра юбілей Пташнікава забылася. І для нас важней было павіншаваць Івана Мікалаевіча.
— З прадмовы да першага нумару «Дзеяслова» запаміналіся тры правілы: «Сапраўдная літаратура заўсёды была па-за палітыкай. Сапраўдная літаратура заўсёды была ў апазыцыі да любой улады. Сапраўдная літаратура ніколі не слугавала тым, хто пры ўладзе». Ці падправіў бы ты сёньня нешта ў гэтых словах, ці, можа быць, дапісаў бы нейкае чацьвёртае ці пятае правіла?
— О, колькі спрэчак выклікалі тады гэтыя словы! Асабліва слова «сапраўдная». А значэньне яго, сэнс якраз і раскрываецца ў наступных словах, менавіта яны
Але, па вялікім рахунку, хіба Гарэцкі ці Багдановіч, Купала ці Колас, Гогаль ці Пушкін, Булгакаў ці Пастэрнак, ды нават Шолахаў не былі палітызаванымі і крытычнымі да таго ладу, пры якім жылі? ...
акрэсьліваюць сапраўднасьць, і іх аспрэчыць цяжка, прааналізаваўшы ўсю сусьветную літаратуру. Можна папракаць у нібыта залішняй палітызаванасьці іх і за канстатацыю крытычна-апазыцыйнага стаўленьня літаратуры да «любой улады». Але, па вялікім рахунку, хіба Гарэцкі ці Багдановіч, Купала ці Колас, Гогаль ці Пушкін, Булгакаў ці Пастэрнак, ды нават Шолахаў не былі палітызаванымі і крытычнымі да таго ладу, пры якім жылі? Не, не паправіў бы я сёньня нічога, бо цягам дзесяці гадоў толькі пераконваўся ў справядлівасьці гэтых словаў. А дадаць... Дадаць можна шмат што. Да прыкладу: сапраўдная літаратура ня дзеліцца на «сваіх» і «чужых». Ці — паўтаруся — сапраўдная літаратура не старэе, а з гадамі, як добрае віно, робіцца толькі лепшай.
— «Дзеяслоў» добра разыходзіцца ў сталіцы — у тых нешматлікіх кнігагандлёвых кропках, якія засталіся даступнымі. А як справы з доступам у рэгіёны, з той жа падпіскай?
— На жаль, «стабільнасьць» пануе і тут. За дзесяць гадоў мала што зьмянілася. Сытуацыя, хіба, з кожным годам пагаршалася. У свій час мы шмат езьдзілі па Беларусі з рэклямнымі выступамі. Але гадоў пяць апошніх арыентуемся толькі на падпіску ды продаж у незалежных ад дзяржаўных манапалістаў «Белкніга» ды «Белсаюздрук» кнігарнях. У рэгіёнах незалежных кнігарняў амаль няма. Застаецца толькі падпіска. І таму я раіў бы патэнцыйным чытачам, якія хочуць ведаць, што адбываецца сёньня ў сучаснай беларускай літаратуры, завітаць на сваю пошту і выпісаць часопіс.
— На запіс перадачы ты прыйшоў са сьвежавыдруваным 60-ым «Дзеясловам». Чым ён адметны?
— Мы не рабілі яго юбілейным, як скажам, 50-ы нумар. Не было такой мэты. Ён звычайны і нічым не вылучаецца з шэрагу іншых. Ёсьць у ім добрая проза, як звычайна, ёсьць цудоўныя вершы. Скажам, Леаніда Галубовіча, які сёлета ўрэшце адважыўся вярнуцца ў паэзію і паказаць свае творы чытачам — спачатку ў кнізе, якая выйшла ў бібліятэчцы СБП «Кнігарня пісьменьніка», а цяпер вось і ў часопісе. Раю пачытаць п’есы Ніла Гілевіча, запісы Валерыя Казакова і Ўладзімера Някляева, эсэ Васіля Зуёнка і Сяргея Абламейкі, артыкулы Анатоля Трафімчыка і Алеся Гібка-Гібкоўскага, гутарку з Ігарам Шклярэўскім — расейскамоўным паэтам-беларусам, які сьцьвярджае — як бы ў працяг нядаўняй дыскусіі на Радыё Свабода, — што беларуская мова валодае надзвычайнай жывучасьцю і таму яна ніколі ня зьнікне. У новым «Дзеяслове» — артыкул Ірыны Шаўляковай пра крытыку і крытыкаў, якіх у нас нібыта няма — зноў жа цытую блог Радыё Свабода. А яшчэ ў нумары — творы пераможцаў конкурсу маладых літаратараў «Эксьлібрыс», зладжанага сёлета Саюзам беларускіх пісьменьнікаў — творы нашых будучых клясыкаў... А ўвогуле, юбілей і 60-ы нумар — гэта ўжо гісторыя, і мы жывем цяпер новым, 61-м нумарам, які будзе яшчэ больш цікавым.
