Яшчэ чатыры гады таму беларускую мову здавалі 82 тысячы абітурыентаў — больш за 40% ад агульнай колькасьці. Сёлета — 45 тысяч, альбо 34%. На думку намесьніцы старшыні Таварыства беларускай мовы, супрацоўніцы Інстытуту мовазнаўства Нацыянальнай акадэміі навук Алены Анісім, такі спад — гэта вынік тых працэсаў, якія адбываюцца і ў сыстэме адукацыі, і ўвогуле ў грамадзтве: скарачаецца колькасьць дзяцей, якія вучацца па-беларуску, пагаршаецца якасьць выкладаньня мовы. Гэты прадмет мала дзе профільны.
Анісім: «Ёсьць пытаньне прэстыжнасьці, запатрабаванасьці пэўнай прафэсіі ў грамадзтве. Гэта таксама тое, што дыктуе людзям выбар. І калі беларуская мова не зьяўляецца прадметам абавязковым для паступленьня на якуюсьці прэстыжную спэцыяльнасьць, значыць, яна адразу рызыкуе трапіць у пералік тых прадметаў, якія выбіраюцца ў апошнюю чаргу ў якасьці прадмета для тэставаньня. Зараз усё вельмі прагматычна, дзеці паступаюць дастаткова рацыянальна. Яны могуць любіць мову, любіць настаўніка, які выкладае беларускую мову. Але жыцьцё мае свае правілы, і гэтыя правілы, на жаль, не на карысьць беларускай мовы».
Гутару з абітурыентамі, якія толькі што здалі тэсты. Бальшыня зь іх на мае пытаньні, зададзеныя па-беларуску, адказвалі па-расейску.
Карэспандэнтка: «Ці цяжкія былі тэсты?»
Юнак: «Ну, сначала были лёгкие, а потом не очень...»
Карэспандэнтка: «А якую вы мову здавалі?»
Юнак: «Спачатку было ня вельмі цяжка, але потым, асабліва ў частцы „Б“, было вельмі складана».
Карэспандэнтка: «Як адчуваньне? Хапіла ведаў?»
Дзяўчына: «Хватило, всё было хорошо».
Карэспандэнтка: «А чаму па-расейску адказваеце?
(Сьмех)
Карэспандэнтка: «Ці хапіла вам школьных ведаў, каб пасьпяхова тэст напісаць?»
Юнак: «Не, не хапіла. Нужны были ещё дополнительные знания, на факультатив нужно было ходить, с репетитором заниматься».
Хлопец: «Были очень трудные вопросы. Многого не знал»
Карэспандэнтка: «А чаму вы па-расейску адказваеце?»
Хлопец: «Дык госязыка ж два, какая разница? Я полурусский».
Карэспандэнтка: «Ці хапіла школьных ведаў, альбо трэба было дадаткова займацца?»
Хлопец: «Нет, надо было дополнительно заниматься».
Спадарыня: «Я яго маці, настаўніца. Тры разы схадзіў на факультатыў, думаў, што так лёгка здаць тэст... Ведаў хапае, калі дзеці стараюцца, з рэпэтытарамі займаюцца, ходзяць на факультатыў. Пажадана кожны дзень займацца дадаткова».
У школе немагчыма даць дзецям глыбокія веды, якіх было б дастаткова для пасьпяховай здачы тэстаў, бо вельмі мала ўрокаў беларускай мовы, сьцьвярджае настаўніца ваўкавыскай гімназіі спадарыня Тацяна:
«Калі дзеці абіраюць, да прыкладу, у старэйшых клясах фізыка-матэматычны профіль, то ў іх толькі адна гадзіна мовы на тыдзень. Гэта вельмі мала. А ў звычайных школах, я ведаю, паўтары гадзіны на тыдзень, і гэта таксама недастаткова. Да таго ж праграмы пабудаваныя так, што многія тэмы дублююцца, яны разглядаюцца ў розных моўных аспэктах, а гаворыцца пра адно і тое ж. Таму, канечне, школьная праграма не накіраваная на тэставаньне сама па сабе».
Летась сярэдні бал па беларускай мове на цэнтралізаваным тэставаньні быў 31 са 100 магчымых. Максымальную колькасьць — 100 балаў — набралі 5 абітурыентаў.
Анісім: «Ёсьць пытаньне прэстыжнасьці, запатрабаванасьці пэўнай прафэсіі ў грамадзтве. Гэта таксама тое, што дыктуе людзям выбар. І калі беларуская мова не зьяўляецца прадметам абавязковым для паступленьня на якуюсьці прэстыжную спэцыяльнасьць, значыць, яна адразу рызыкуе трапіць у пералік тых прадметаў, якія выбіраюцца ў апошнюю чаргу ў якасьці прадмета для тэставаньня. Зараз усё вельмі прагматычна, дзеці паступаюць дастаткова рацыянальна. Яны могуць любіць мову, любіць настаўніка, які выкладае беларускую мову. Але жыцьцё мае свае правілы, і гэтыя правілы, на жаль, не на карысьць беларускай мовы».
Гутару з абітурыентамі, якія толькі што здалі тэсты. Бальшыня зь іх на мае пытаньні, зададзеныя па-беларуску, адказвалі па-расейску.
Карэспандэнтка: «Ці цяжкія былі тэсты?»
Юнак: «Ну, сначала были лёгкие, а потом не очень...»
Дык госязыка ж два, какая разница? Я полурусский
Карэспандэнтка: «А якую вы мову здавалі?»
Юнак: «Спачатку было ня вельмі цяжка, але потым, асабліва ў частцы „Б“, было вельмі складана».
Карэспандэнтка: «Як адчуваньне? Хапіла ведаў?»
Дзяўчына: «Хватило, всё было хорошо».
Карэспандэнтка: «А чаму па-расейску адказваеце?
(Сьмех)
Карэспандэнтка: «Ці хапіла вам школьных ведаў, каб пасьпяхова тэст напісаць?»
Юнак: «Не, не хапіла. Нужны были ещё дополнительные знания, на факультатив нужно было ходить, с репетитором заниматься».
Хлопец: «Были очень трудные вопросы. Многого не знал»
Карэспандэнтка: «А чаму вы па-расейску адказваеце?»
Хлопец: «Дык госязыка ж два, какая разница? Я полурусский».
Карэспандэнтка: «Ці хапіла школьных ведаў, альбо трэба было дадаткова займацца?»
Хлопец: «Нет, надо было дополнительно заниматься».
Спадарыня: «Я яго маці, настаўніца. Тры разы схадзіў на факультатыў, думаў, што так лёгка здаць тэст... Ведаў хапае, калі дзеці стараюцца, з рэпэтытарамі займаюцца, ходзяць на факультатыў. Пажадана кожны дзень займацца дадаткова».
У школе немагчыма даць дзецям глыбокія веды, якіх было б дастаткова для пасьпяховай здачы тэстаў, бо вельмі мала ўрокаў беларускай мовы, сьцьвярджае настаўніца ваўкавыскай гімназіі спадарыня Тацяна:
«Калі дзеці абіраюць, да прыкладу, у старэйшых клясах фізыка-матэматычны профіль, то ў іх толькі адна гадзіна мовы на тыдзень. Гэта вельмі мала. А ў звычайных школах, я ведаю, паўтары гадзіны на тыдзень, і гэта таксама недастаткова. Да таго ж праграмы пабудаваныя так, што многія тэмы дублююцца, яны разглядаюцца ў розных моўных аспэктах, а гаворыцца пра адно і тое ж. Таму, канечне, школьная праграма не накіраваная на тэставаньне сама па сабе».
Летась сярэдні бал па беларускай мове на цэнтралізаваным тэставаньні быў 31 са 100 магчымых. Максымальную колькасьць — 100 балаў — набралі 5 абітурыентаў.
