Гісторыя аднаго цуду: Сяржук Сокалаў-Воюш

Сокалаў-Воюш: “Пачыналася ўсё ў прынцыпе з палітыкі. Была наша палітычная група, якая ў тых савецкіх умовах палітычна працаваць не магла, і патрэбнае было выйсьце на шырэйшыя масы празь нешта іншае. І натуральнае выйсьце было праз фальклёр, праз стварэньне асяродку нармальнага беларускага жыцьця”.

Дубавец: На маю думку, трэба адрозьніваць гучаньне слова “палітыка” сёньня і трыццаць гадоў таму. Сёньня палітыка -- толькі адна са сфэраў жыцьця, а тады палітыкі ў жыцьці звычайнага чалавека папросту не было, і адначасова ўсё навокал, калі да яго дакрануцца без дазволу, станавілася палітыкай. Можа быць, у першую чаргу гэта тычылася беларускай мовы, якая ахоўвалася дзяржавай у адмысловым рэзэрваце. Несанкцыянаванае гаварэньне па-беларуску было палітыкай. Большай ці меншай, у залежнасьці ад таго, пра што гаварылася. Калі пра незалежнасьць і русіфікацыю – узровень палітычнасьці дасягаў крымінальнага накалу. Калі пра фальклёр і традыцыі продкаў, можна было застацца беспакараным і пазьбегнуць гутаркі з куратарам ад КГБ. Хоць і няшмат каму гэта ўдавалася.

ПАЛІТЫЧНАЕ КОЛА

Калі ўлічыць, што наша палітычная група, пра якую кажа Сяржук, называлася “Незалежнасьць”, будзе зразумела, што дзейнічаць яна магла толькі нелегальна. Так і дзейнічала.

Сокалаў-Воюш: “Гэта найперш Вінцук Вячорка, Сяргей Дубавец, пазьней да іх далучыўся я. Мы выпускалі часопіс “Люстра дзён”, розныя іншыя матэрыялы распаўсюджвалі. Там таксама Ігар Гермянчук належаў, Сяргей Запрудзкі. Ну, вядома, Арына Вячорка таксама была ў нашай першай групе. І паколькі ў тых умовах набраць яшчэ палітычных людзей было і небясьпечна, і складана, і шырока ня можна было такім фронтам ісьці, то трэба было пашырацца неяк у іншы спосаб. І тады ўзьнікла думка зрабіць тое, што можна зрабіць. А можна зрабіць што? Фальклёр. Пазьней высьветлілася, што яго таксама ня можна рабіць. Але мы вырашылі падрыхтаваць Каляды. Паколькі ідэя ўзьнікла перад Калядамі, за пару тыдняў, трэба было хуценька ўсяму гэтаму навучыцца. Дзякуй Богу, была Ларыса Сімаковіч, якая ведала фальклёр, умела сьпяваць і магла гэтаму навучыць іншых. І мы сабраліся вельмі невялікай групай у адной з пустых аўдыторыяў на філфаку ўвечары. А потым зьвязаліся з мастакамі ў тэатральна-мастацкім інстытуце, і ўжо на другія сьпеўкі, я думаю, было чалавек трыццаць-сорак. Вялікая грамада прыйшла з тэатральна-мастацкага інстытуту. І так і пайшло. І так зьявілася Майстроўня”.

Дубавец: Я назваў яе зьяўленьне цудам, бо мне самому яна памятаецца як цуд. Ня маючы схільнасьці да палітычнай руціны, я бачыў, як нашы адраджэнскія ідэі рэалізуюцца праз культуру, як празь сьпевы і народныя сьвяты на вачах паўстае іншая, паўнавартасная Беларусь. Паўставала яна, натуральна, у людзях – у майстроўцах і тых, хто да іх далучаўся. Зразумела, што гэта таксама была палітыка ў тагачасным гучаньні гэтага слова. Між іншым, эксцэнтрычны Сяржук Сокалаў-Воюш зь ягонай заўсёднай торбай жартаў ды імправізацыяў запомніўся мне як ці ня самы непалітызаваны майстровец.

Сокалаў-Воюш: “Які цуд, якая паэзія... У нашых тых маладых уяўленьнях мы маглі выратаваць Беларусь. Выглядае, што сёньня нават шырэйшае, шмат шырэйшае, непамерна шырэйшае кола беларусаў ня можа ўратаваць Беларусь. Але тады мы разьлічвалі менавіта толькі на такія свае сілы. І ніякай паэзіі, трэба было працаваць. Паэзія была для тых, хто прыходзіў, хто дадаваўся, хто дабаўляўся, хто ўключаўся ў гэты рух у магчымы для яго спосаб. Для іх была паэзія. А для нас была праца. Прыемная праца, пажаданая, тая, якой хацелася. Хацелася рэалізаваць свае ідэі, але вось пакуль што толькі ў такі спосаб гэта ўдавалася. Для мяне паэзіі не было”.

З афіцыйных крыніц мы не атрымалі й малой часткі праўды пра саміх сябе як беларусаў.

Дубавец: Па вялікім рахунку паўставала новая культура. Мы ўсе былі зачараваныя патокам інфармацыі, што даходзіў да нас з розных бакоў, калі раптам высьвятлялася, што дагэтуль з афіцыйных крыніц мы не атрымалі й малой часткі праўды пра саміх сябе як беларусаў. Тое, што паляк ці француз даведваюцца пра сябе натуральным парадкам у сям’і ды школе, нам даводзілася вышукваць у неафіцыйнай, а часьцяком і забароненай літаратуры, альбо чуць ад дасьведчаных людзей на таемных сходках.

“ЛЮСТРА ДЗЁН”

Часопіс “Люстра дзён” рабіўся надзвычай натхнёна, што дыктавалася гэтай самай зачараванасьцю. Яго гісторыя ўжо пераказвалася на Радыё Свабода. Таму сёньня мы толькі дапоўнім яе сьведчаньнем Сержука Сокалава-Воюша.

Сокалаў-Воюш: “Люстра дзён” – антысавецкі часопіс, самавыдавецкі, які друкаваў Сяргей Дубавец, а ў рэдакцыйную калегію ўваходзіў Вінцук Вячорка. І вось яны ўдвух знайшлі мяне, які пісаў вершы. Яны самі займаліся або прозай, або нейкімі ўспамінамі, або нейкімі палітычнымі артыкуламі. А я больш як літаратар. Я далучыўся да гэтага кола, і мы пачалі друкаваць. Акрамя таго, былі іншыя друкаваныя матэрыялы, якія мы распаўсюджвалі ў цягніках, падкідвалі ў паштовыя скрынкі. Гэта крышку іншая старонка, але гэта быў той пачатак, які прывёў да Майстроўні нас, а потым і згуртаваў людзей”.

Дубавец: Зь Вінцуком Вячоркам мы былі знаёмыя некалькі гадоў да таго, яшчэ са школы. А з Сокалавым Вінцук запазнаўся падчас вучобы на філфаку БДУ.

Сокалаў-Воюш: “Я думаю, што нармальныя беларусы – усе радня паміж сабой, усе адзін аднаго адчуваюць. Да мяне падыйшоў Вінцук на філфаку.

Са ста чалавек на маім курсе заўсёды і паўсюль па-беларуску размаўляў я адзін. Плюс я ўжо недзе выступаў зь вершамі, і, напэўна, недзе адчувалася, што ёсьць нешта большае, чым тое, што выносіцца да слухачоў. Гэта быў самы пачатак маёй літаратурнай дзейнасьці беларускамоўнай, бо я пачынаў пісаць па-беларуску і па-расейску ў школе -- і так, і так.

Вінцук падыйшоў і сказаў: трэба нашы вершы. Такая фраза была. І ня трэба было ніякіх тлумачэньняў, усё было зразумела -- якія нашы вершы, якія нянашы. Наступны раз я яму прынёс некалькі вершаў. І я зразумеў, што нашы павінны быць яшчэ больш радыкальнымі, бо я прынёс асьцярожныя вершы. Потым зьявіліся і радыкальныя вершы. І ён мяне пазнаёміў зь Сяргеем Дубаўцом, які служыў у Белпалку і зь якім мы размаўлялі праз краты КПП. Ён там друкаваў часопіс, а мы прыносілі туды матэрыялы. Калі трэба было вось зараз нешта напісаць у гэты момант, трэба было адысьці некуды ў бок, сабраць увесь свой талент, калі ён быў, і нешта напісаць”.


Дубавец: Яшчэ за год перад тым у нашу групу ўваходзіў Ігар Гермянчук. Ужо калі стварылася Майстроўня і Ігар вярнуўся з войска, ён вярнуўся ў палітычную групу і далучыўся да Майстроўні.

Сокалаў-Воюш: “Гермянчук у той час, калі я ўвайшоў у гэтую групу, служыў у войску. У Архангельску, ягоная мянушка была Архангел, адпаведна. І я ведаю, што каб ён не выпадаў зь беларускага кантэксту, каб не выпадаў зь беларускага жыцьця, Вінцук і Сяргей досыць часта адсылалі яму беларускую прэсу. Набывалі ўсё, што выдаецца ў Беларусі і пасылалі яму туды ў войска.

Гэта цяпер здаецца, усё так проста: узяў, імэйлам адправіў. А тады... Найперш гэта каштавала грошай, студэнцкіх грошай, ніхто зь іх ня быў багаты, каб раскідацца. Плюс трэба было пасылку ці бандэроль сабраць, адправіць. Я ў гэтым удзелу ня браў, але я ведаю, што гэта рабілася. І была пастаянная падтрымка адзін аднаго, гэта было вельмі важна”.

ВІНЦУК ВЯЧОРКА

Дубавец: Палітычная група існавала ў Майстроўні і паралельна з Майстроўняй, часта гэта было проста адно аб’яднаньне, бо ідэя нацыянальнага адраджэньня і эўфарыя самаўсьведамленьня – гэта лучыла ўсіх. Тым больш, што лідэрам і ў групе і ў Майстроўні стаў адзін чалавек – Вінцук Вячорка.

Сокалаў-Воюш: “Я думаю, што гэта адбылося ў нейкім сэнсе аўтаматычна. Па-першае, таму што Вінцук быў добры прамоўца -- і тады, і цяпер. Па-другое, ягоная самаадукацыя стаяла на вельмі высокім узроўні -- і тады, і цяпер. Гэта апрача афіцыйнай адукацыі. Плюс, ён напэўна мог больш даходліва выказаць тое, што мы думаем і ў больш прымальны для іншых спосаб. Хаця я ведаю, што многія не прымалі гэты спосаб ягоных выказваньняў. Нехта баяўся радыкалізму, нехта нечага яшчэ”.

Дубавец: Для мяне лідэрства Вінцука тлумачыцца найперш не асабістымі яго якасьцямі, а тым, што ён рабіў у Майстроўні ўсю каардынацыю. Я ўжо казаў, што там не было ані фіксаванага членства, ані фіксаваных абавязкаў. Гэта быў цалкам нефармальны рух. Але каб ён быў, каб усё круцілася і працавала, нехта мусіў гэта ўсё арганізоўваць, плянаваць, дамаўляцца, шукаць магчымасьці. Роля быццам ня надта заўважная для астатніх, але вызначальная. Ты мог прыйсьці або не прыйсьці – ад гэтага парадак дня не зьмяняўся. І каб так было, каб ён не зьмяняўся, Вінцук не прыйсьці ня мог. Зь іншага боку, лідэрствам Вінцука і ў Майстроўні і ў групе тлумачыцца тое, што мяжа гэтых двух утварэньняў часьцяком зьнікала.


Сокалаў-Воюш: “Вось згадваецца мне такі момант, калі мы пашылі першы сьцяг, наш сьцяг. І калі мы яго разгарнулі ў лесе. І калі мы ўсе, прысутныя, склалі прысягу прысьвяціць сваё жыцьцё беларускай справе. Гэта было вогнішча ў лесе. Мы заехалі туды на электрычцы. Я не магу лякалізаваць месца. Магчыма, гэта скажа Алесь Суша, дзе гэта было. 10-15 чалавек было. Ірына Крук была, Вінцук Вячорка, Сяргей Дубавец, Арына Вячорка была, яна, дарэчы, пашыла той сьцяг. Была мая першая жонка Алена. Запрудзкі быў, напэўна. Я ўсіх не магу пералічыць. Я памятаю саму падзею. Як мы разгарнулі гэты сьцяг і ўбачылі, як ён выглядае на вольным ветры. Гэта не перадаць. Гэта была ноч, гэта было вогнішча, і гэта было цудоўна”.

Дубавец: Сяржук падкрэсьлівае, што фальклёрам дзейнасьць Майстроўні і нашай палітычнай групы не абмяжоўвалася.

Сокалаў-Воюш: “Раўналежна фальклёру ішла і іншая праца. Мы складалі нейкія праграмы барацьбы нелегальнай. Гэта была легальная частка – Майстроўня, а мы складалі пляны барацьбы нелегальнай. Іншая справа, што рэалізаваць іх у той час было або вельмі складана, або немагчыма, але гэта не азначае, што мы жылі толькі Майстроўняй, гэта далёка было ня ўсё.

Мы сьвяткавалі начамі ня толькі Купальле. Наша група, мы выяжджалі таксама на Птыч пад Менскам, тады ўжо далучаўся і Віктар Івашкевіч, адзін раз быў нават Алесь Камоцкі з Касяй Камоцкай. І мы там жылі проста сваім беларускім жыцьцём, і таксама маглі да раніцы сьпяваць. І калі там зьяўляліся нейкія іншыя вандроўныя групы, мы таксама стараліся на іх паўплываць у беларускім сэнсе, і часам гэта ўдавалася”.

ВЕЧАРЫНА БАГДАНОВІЧА НА ФІЛФАКУ

Дубавец: Сяржук згадвае найлепшы, на ягоную думку, пэрыяд існаваньня Майстроўні і найбольш запамінальныя імпрэзы.

Сокалаў-Воюш: “Першыя гады былі зорныя, але іншыя гады таксама былі зорныя ў тым сэнсе, што выйшлі нармальныя, сьвядомыя, нашы людзі.

Юбілей Максіма Багдановіча. Памятаю, калі мы зрабілі вечарыну Багдановіча на філфаку, недазволеную практычна вечарыну.


Быў юбілей Багдановіча і мы, ведаючы наперад, што будзе такі юбілей, пачалі да яго рыхтавацца. Той самы Сяргей Запрудзкі, тая самая Ірына Крук сядзелі ў бібліятэцы, рыхтаваліся. Трэба была п’еса, я напісаў п’есу пра Багдановіча. І напярэдадні вечарыны мы разьвешалі афішу на філфаку, і афішу гэтую дэканат сарваў. Чаму? “Удзел бяруць” – гэта няправільная форма. Зачэпкі розныя, усякія. І ўсё ішло да таго, што вечарына можа ляснуць. Таму што была афіцыйная вечарына падрыхтаваная. А мы ведаем, як адбываюцца афіцыйныя вечарыны. Выклікаюць людзей, якія ўмеюць чытаць вершы, кажуць, ты вывучыш гэта, ты гэта. У нас так не было. У нас кожны мог вучыць тое, што ён хацеў. І тое, што мы паказвалі, ішло не ад таго, што ў Багдановіча юбілей, а ад таго, што мы любім Багдановіча. Гэта была вялікая розьніца.

І была афіцыйная вечарына. У нас, дзякуючы таму, што дэканат зрываў афішу, была поўная заля. Людзі прыйшлі паглядзець, што ж там такое адбываецца. Напэўна, пасьля той вечарыны нехта зацікавіўся і можа нават далучыўся да нас.

І пасьля гэтага выйшлі на вуліцу. І вялікі сьнег падае. І трамваі не ідуць, тралейбусы не ідуць. А мы ведалі, што ў майстэрні Алеся Марачкіна сабралася кампанія, і нас там чакаюць. Мы туды прыйшлі, там быў Караткевіч. Караткевіч чытаў свае вершы. Поўныя тэксты сваіх вершаў. Ён проста браў кніжку і дачытваў па памяці тое, што не пайшло ў друк. І часам нават нешта дапісваў. Гэтая кніжка ў Алеся Марачкіна павінна быць, дапісаная рукой Караткевіча.


Усе Купальлі былі выдатныя, па-мойму. Правальных не было. Наогул, нічога правальнага ў Майстроўні не было. Мы не правальныя людзі. Мы людзі выйгрышныя. Само па сабе беларускае слова ня можа быць правальным. А сказанае ў тых умовах, яно было толькі выйгрышным”.

АПОШНЯЕ МАЙСТРОЎСКАЕ КУПАЛЬЛЕ

Дубавец: Нельга лічыць правальным і самае апошняе Купальле 1985 году, пасьля якога Майстроўня трансфармавалася ў іншыя аб’яднаньні і перастала існаваць. Ладзілася тое Купальле на радзіме Якуба Коласа ў Мікалаеўшчыне, дзе Сяржук зьбіраўся пачаць працаваць дырэктарам філіяла музэя народнага паэта.

Сокалаў-Воюш: “Я ня быў дырэктарам філіі музэя, я быў кандыдатам у дырэктары. Дырэктар мусіў сысьці на пэнсію, і я мусіў заняць ягонае месца. І мы вырашылі адсьвяткаваць Купальле ў Мікалаеўшчыне. Мы знайшлі месца адпаведнае. Сабралася досыць шмат народу. Ну, і што? І пачалося Купальле. Як яно і павінна быць. Са сваім палітычным падтэкстам. Ён, безумоўна, быў. Як, безумоўна, былі й тыя, хто быў зацікаўлены “накрыць” гэтую антысавецкую групу. І проста адбывалася Купальле. Але рэч у тым, што на наступны дзень у Ракуцёўшчыне адбывалася зноў жа сьвята – Максіма Багдановіча, і мне трэба было там выступаць. І таму нас некалькі чалавек сышло адтуль раней. Бо мы мусілі сесьці на электрычку, даехаць да Менску і потым паехаць ужо ў бок Ракуцёўшчыны. І таму, калі людзей забіралі ў пастарунак, мяне там ужо не было. Нас некалькі чалавек паехалі раней. Вінцук Вячорка быў са мной, я ня помню, хто яшчэ. А гэтых людзей усіх забралі. Потым іх выпусьцілі, а мяне звольнілі з працы. Было сказана, што мы там высеклі лес, яшчэ нешта...

Але проста мяне выгналі з працы. Я быў аштрафаваны. І гэтае палітычнае наша кола, якое мела сваю касу, дарэчы, часткова мой штраф быў аплочаны з гэтай касы. Безумоўна складкі былі. Былі ня толькі складкі, але й выдаткі. Гэтыя складкі былі разьлічаныя, у тым ліку, і на такія рэчы, на палітычныя. Не на сьвяткаваньне Купальля. Не на набыцьцё дроваў ці нейкай ежы. Гэта кожны рабіў сам”.

Дубавец: Палітычнае кола канчаткова зьліецца з астатнім народам пазьней, калі зьявіцца Канфэдэрацыя беларускіх суполак і палітызуецца ўсё жыцьцё ў краіне. А да таго, у майстроўскія часы, яно вырашала многія задачы аўтаномна.


Сокалаў-Воюш: “Ну і вядома, мы хацелі пашырыць і тое палітычнае кола, якое было. І тады зьявіліся людзі і зь іншых месцаў, той жа самы ўзьнік Алесь Бяляцкі ў Гомелі, які ўжо, можна сказаць, быў палітычна заангажаваны ў дзейнасьці Майстроўні. Хаця ён ня быў на майстроўскіх акцыях, але гэта ўжо была сувязь. Наша палітычнае кола пашыралася па Беларусі. Такія людзі былі і ў Наваполацку, і ў іншых месцах. Мы стараліся зь імі знайсьці кантакт.


У што вылілася дзейнасьць нашай палітычнай групы? Гэта вылілася ў Канфэдэрацыю беларускіх суполак. Гэта вылілася ў выклікі ў КГБ, гэта вылілася на канец у выхадзе на Дзяды і ў стварэньне Народнага фронту. Сярод першых фронтаўцаў майстроўцы адыгралі не апошнюю ролю. І сярод тых, хто ламаў камуністычную сыстэму, таксама майстроўцы былі не на апошнім месцы. У адрозьненьне, напрыклад, ад нашых украінскіх сяброў, моладзі, антысаветчыкаў, зь якімі мы трымалі сувязь. Яны засталіся недзе на пэрыфэрыі. А мы ўсё ж такі ўзялі на сябе адказнасьць. Мы пайшлі да канца”.

ТРЫЦЦАЦЬ МАЙСТРОЎЦАЎ

Дубавец: Крыху ідэалізаваць наша колішняе аб’яднаньне ўласьціва сёньня многім майстроўцам. Усё ж гэта была маладосьць, і яна супала з гэтым вялікім зрухам у беларускай гісторыі. І ня проста супала, а была прдвесьнем гэтага зруху – перабудовы, а пасьля й незалежнасьці. Як шмат людзей у Беларусі трыццаць гадоў таму марылі пра незалежнасьць сваёй краіны ды рупіліся пра яе набліжэньне? Адзінкі, дзясяткі? Дзякуючы Майстроўні, мы можам казаць, што іх былі сотні й тысячы. А гэта галоўны аргумэнт, што незалежнасьць ня ўпала зь неба ці “дасталася” ў выніку распаду СССР.

Сокалаў-Воюш: “Мы тыя людзі з тых часоў, якія вядзём гэтую... можа, завысокае слова?.. барацьбу. Мы маем грунт нацыянальны пад нагамі. І таму любыя падзеньні, няпэўнасьці сытуацыі, гэта нас не зьбівае з панталыку, гэта нас не бянтэжыць. Мы гатовыя былі да ўсяго. І мы сёньня маем шмат больш, чым тое, на што мы спадзяваліся. Бо мы спадзяваліся, што нашы дзеці будуць працягваць нашу справу амаль на тым самым узроўні, на якім мы былі. А гэта ўжо зусім іншы ўзровень.

Але наогул, калі б сёньня, калі б сёньняшні час узяць, і калі б тыя самыя майстроўцы ў тым самым узросьце зьявіліся б сёньня, я думаю, што трох дзясяткаў чалавек дастаткова было б, каб ведаць, што рабіць з гэтай дыктатурай. Проста мы пастарэлі ўсе. А людзей з такім імпэтам ня так ужо й шмат, на жаль. Ёсьць палітычна актыўныя людзі, але гэта нейкія ня тыя людзі, якія былі ў той час. Я думаю, што сапраўды, у сёньняшніх умовах хапіла б некалькіх дзясяткаў майстроўцаў таго ўзросту -- і можна было б зьвярнуць горы.

Фальклёр -- гэта было тое, што дазваляла легальна браць удзел у беларускім руху нават тым, хто ня меў палітычных ідэяў. Але чалавек адраджаўся духова, рабіўся тым, кім ён мусіў быць па нараджэньні.

І на сёньня такі шлях, я думаю, у нейкім сэнсе быў бы ня лішні. Таму што сёньня з мовай такой праблемы велічэзнай, як тады, няма. Яна ёсьць, безумоўна, але не такая вялікая. А людзі, якія тады былі майстроўцы... У душы беларусы, ягоная існасьць беларуская, у чым яна цяпер можа выяўляцца? Акцыя на плошчы? Гэта ўсё ж палітычная ўжо акцыя”.

Дубавец: Палітычная ўжо ў сёньняшнім гучаньні гэтага слова, зьвязаная з функцыянэрамі, пратаколамі, фінансаваньнем ды іншай прафэсійнай руцінай. Гэта ўсё прыходзіць пасьля адраджэньня, якое фармуе нашы беларускія душы. Прычым адраджэньне -- унівэрсальнае. Тое, што рабіла Майстроўня на масавых сьвятах, было даступнае абсалютна ўсім -- дарослым і дзецям, беларусам і небеларусам, вяскоўцу і месьцічу, фізыку і лірыку. Культура не разьлічаная на прафэсіяналаў, яна заўсёды ўлічвае ўсіх, бо перад ёй усе аматары, дакладней будзе сказаць, любіцелі.

Набліжаюцца 30-я ўгодкі Майстроўні. Сяржук Сокалаў-Воюш мяркуе, што найлепей было б, як колісь, сабраць народ, разгарнуць беларускі сьцяг і паўтарыць прысягу беларускай справе.

Сокалаў-Воюш: “Вось сьвяткаваньне 30-годзьдзя Майстроўні магло б быць нечым падобным. Напачатку. Так бы мовіць, урачыстая частка. А ўжо потым і сьпевы, і ўсё, што заўгодна, можа адбывацца, але гэта на прыродзе павінна адбывацца. Гэты малюнак у мяне стаіць перад вачыма. І магчыма, тыя, хто ня мелі магчымасьці тады далучыцца да нашай прысягі, яны далучыліся да яе сваім жыцьцём, і тыя словы, якія не былі сказаныя тады, яны маглі быць сказаныя цяпер.

Вось у такі спосаб магло б адбывацца сьвяткаваньне. А потым ужо да раніцы сьвяткаваць, безумоўна. І сустрэць сонца, як заўсёды”.

УСЕ ПЕРАДАЧЫ СЭРЫІ “ГІСТОРЫЯ АДНАГО ЦУДУ”

Сувязь з аўтарам праз dubaviecs@gmail.com.