Угода А.Лукашэнкі з Захадам: перадумовы і наступствы

Прапануем вашай увазе поўны тэкст перадачы.

Дракахруст: “Выбарчая тэма застаецца галоўнай у палітычным жыцьці краіны. Але пра яе мы пагаворым крыху пазьней, а пачаць размову я прапаную з сэнсацыйнай заявы старшыні Партыі камуністаў Сяргея Калякіна, зробленай ім у інтэрвію “Нашай ніве”. У ёй лідэр кампартыі заклікаў да афіцыйнага прызнаньня з боку Беларусі Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі, бо яны, паводле спадара Калякіна, “ня горшыя за косаўскіх альбанцаў”. Акрамя таго ён адзначыў, што “і наша краіна набыла незалежнасьць таксама досыць дзіўным чынам, калі тры чалавекі ў Белавескай пушчы падпісалі дамову аб развале СССР”.

Заявы Сяргея Калякіна спарадзілі бурлівае абмеркаваньне і ў палітычных колах, і ў палітычна актыўнай частцы грамадзтва. Ужо зьявіліся пляны стварыць альтэрнатыўныя Аб’яднаныя дэмакратычныя сілы, не аб’яднаныя з носьбітамі "такіх ерэтычных поглядаў, як у спадара Калякіна".

Тут варта дадаць, што кіраўніцтва Беларусі, выказаўшы шмат цёплых словаў на адрас Расеі, незалежнасьць гэтых дзьвюх грузінскіх аўтаноміяў не прызнала, па меншай меры пакуль. Так што лідэр кампартыі пайшоў, як атрымліваецца, ня толькі супраць большасьці апазыцыйных сілаў, але і ўлады. Не хацелася б ператвараць дыскусію ў разбор “пэрсанальнай справы таварыша Калякіна С.І” . Таму я прапаную наступнае. Андрэй і Дзяніс выкажуць свае меркаваньні наконт выказваньняў Сяргея і іх магчымых наступстваў, а пасьля кожнага выступу Сяргей зможа адказаць нашым паважаным калегам”.

Дынько: "Найперш я хачу сказаць, што спробы прадставіць Партыю камуністаў і Сяргея Калякіна як нейкіх прарасейскіх палітыкаў – гэта безумоўна трызьненьне і непрыхаванае палітыканства. Ня ведаю, што стаяла за выказваньнем спадара Калякіна, можа, ягоная адданасьць ленінскаму прынцыпу права нацыяў на самавызначэньне, можа, нейкі палітычны прагматызм, але, на маю думку, ягоныя палітычныя праціўнікі і канкурэнты выкарыстаюць ягоны заклік да прызнаньня незалежнасьці Абхазіі і Паўднёвай Асэтыі, каб стварыць яму імідж прарасейскага палітыка. Між тым прарасейскі палітык ня мае шанцаў узначаліць дэмакратычныя сілы Беларусі. Больш за тое – прарасейскі палітык на ўсходнеэўрапейскім палітычным полі, як паказвае досьвед і іншых краінаў, і Беларусі, на гэтым этапе гісторыі ня мае шанцаў на палітычны посьпех".

Дракахруст: "Спадар Калякін, Андрэй сказаў, што вам будуць клеіць імідж прарасейскага палітыка. А што – гэта так кепска? Я б адзначыў, што Віктар Януковіч, лідэр Партыі рэгіёнаў Украіны, заклікаў дакладна да таго ж, да чаго заклікалі вы. Калі вам будуць клеіць імідж прарасейскага палітыка – гэта вам будзе замінаць ці дапамагаць?"

Калякін: "Гэта бура ў шклянцы вады. Ёсьць людзі ў апазыцыі, якім добрая любая падстава, каб перафарматаваць сёньняшні склад Аб'яднаных дэмакратычных сілаў, бо ў ім яны знаходзяцца на маргінальных пазыцыях і ня могуць ні на што ўплываць. І выкарыстоўваецца тут, на жаль, антырасейская карта.

Што да маёй пазыцыі, то я нікога не заклікаў нічога рабіць. Я проста сказаў, што станоўча ацэньваю тое, што Расея прызнала незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі. І насуперак абвінавачваньням, якія цяпер гучаць на мой адрас, я якраз ня ставіў пад сумнеў незалежнасьці Беларусі, я казаў, што Беларусь стала незалежнай у дзіўных умовах. Калі вы памятаеце, быў усенародны рэфэрэндум, на ім народ выказаўся супраць распаду СССР. Аднак тры чалавекі падпісалі паперу, і літаральна на наступны дзень ЗША і іншыя краіны прызналі развал Савецкага Саюзу, і Беларусь атрымала незалежнасьць.

І я ня ставіў гэтага пад сумнеў. Я казаў, што калі Беларусь атрымала незалежнасьць такім дзіўным чынам, то беларускаму народу нельга выступаць супраць таго, каб незалежнасьць атрымалі і іншыя народы.

А тое, што сёньня нехта спрабуе павесіць мне ярлык, што я – прарасейскі палітык, дык я хачу сказаць, што я ніколі ня быў антырасейскім палітыкам. І я лічу, што антырасейскія палітыкі ніякіх шанцаў таксама ня маюць у Рэспубліцы Беларусь на нейкую палітычную будучыню. Шанцы мае прабеларускі палітык, які будзе клапаціцца пра тое, каб Беларусі і беларусам было лепш. А гэта магчыма толькі пры захаваньні добрых, шчыльных, сяброўскіх і нават саюзьніцкіх адносінаў з Расеяй і пры вельмі шчыльнай інтэграцыі з Эўразьвязам. Дарэчы, пра гэта гавораць і разумныя эўрапейскія палітыкі".

Дракахруст: "Дзяніс Мельянцоў, а зараз я папрашу вас выказаць сваё стаўленьне да той заявы Сяргея Калякіна і прааналізаваць яе наступствы".

Мельянцоў: "Я хачу адзначыць, што заклік да прызнаньня незалежнасьці Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі ў інтэрвію спадара Калякіна ўсё ж быў. Я цытую паводле тэксту з сайту "Нашай нівы":

"Прызнаньне незалежнасьці ня толькі магчымае, але і неабходнае. Беларусь таксама павінна прызнаць волю гэтых народаў".

Разам з тым, на маю думку, з часткай гэтай заявы можна і пагадзіцца. Сапраўды, асэтыны з абхазамі, магчыма, ня горшыя за косаўскіх альбанцаў. Але адна рэч, калі такая выснова зыходзіць ад аналітыка ці прыватнай асобы, і зусім іншая рэч, калі гэта гаворыць палітык ці дзяржаўны дзеяч. Гэта ў такім разе ўспрымаецца як маніфэстацыя пэўных прыхільнасьцяў і залежнасьцяў, жадае таго аўтар заявы ці не. Заява Сяргея Іванавіча ўжо выклікала сур'ёзныя рознагалосьсі ў АДС. Я цалкам дапускаю, што Аб'яднаныя дэмакратычныя сілы ўжо ня здолеюць функцыянаваць у такім складзе, у якім яны функцыянуюць цяпер. Відавочна, што заява была скіраваная на расейскія эліты. Відавочна, што такая заява накладзе шмат абмежаваньняў на магчымасьць далейшай дзейнасьці спадара Калякіна на заходнім напрамку. Расейскія палітыкі, якія хацелі б прывесьці да ўлады ў Беларусі на наступных выбарах прарасейскага кандыдата, таксама задумаюцца, бо адназначная падтрымка Расеі ў вайне з Грузіяй абсалютна не дадае папулярнасьці палітыку на беларускім палітычным полі".

Калякін: "Я як дэмакрат лічу, што кожны чалавек можа мець сваё меркаваньне і можа яго выказваць. Больш за тое – абавязаны яго выказваць, а ня думаць адно, а казаць іншае. Я і цяпер лічу правільным, што была прызнаная незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі. Нельга падыходзіць так, што ўчора мы прызналі Косава, а Абхазію мы не прызналі, таму што нам гэта не падабаецца, таму што ў Косаве за гэтым стаяць ЗША, а ў Абхазіі і Асэтыі – Расея. Павінны быць агульныя прынцыпы. Калі мы прызнаем права нацыяў на самавызначэньне, то мы павінны яго прызнаваць. Калі мы адмаўляем у гэтым, то мы павінны ў гэтым адмаўляць усім.

Другая частка – наконт таго, на каго я працаваў і наколькі гэта можа дапамагчы ці пашкодзіць маім адносінам з палітыкамі на Захадзе. Я проста выказаў свой пункт гледжаньня і лічу, што ні на што ён не паўплывае, бо і заходнія, і ўсходнія палітыкі заўсёды будуць размаўляць у Беларусі з тымі, хто нешта зь сябе ўяўляе.

А што да таго, як будуць разьвівацца далей падзеі ў АДС – разумныя палітыкі сёньня разумеюць, што патрэбна аб'яднаньне ўсіх дэмакратычных сілаў для барацьбы з дыктатурай – не для барацьбы за пэўную будучую пабудову Беларусі ці за геапалітычны выбар, а за тое, каб такое права было наагул атрыманае. Хто гэтага не разумее – працуе супраць будучыні Беларусі, працуе на сёньняшні рэжым".

Дракахруст: “А зараз усё ж крыху пра выбары. Напрыканцы мінулага тыдня БНФ на сваім Сойме пастанавіў, што ўсе кандыдаты, вылучаныя ад Фронту, павінны зьняць свае кандыдатуры 23 верасьня, да пачатку датэрміновага галасаваньня. Гэтая прапанова была вынесеная і на паседжаньне Палітрады Аб’яднаных дэмакратычных сілаў, але не знайшла падтрымкі большасьці – рада пастанавіла вярнуцца да пытаньня 21 верасьня. Адным з апанэнтаў фронтаўскай прапановы быў Сяргей Калякін. Пытаньне байкоту, якое было прадметам гарачых дыскусіяў яшчэ на пачатку кампаніі, актуалізуецца зноў. Якія цяпер ёсьць аргумэнты за і супраць зьняцьця кандыдатур, што прынясе той ці іншы варыянт?”

Мельянцоў: “За байкот ёсьць некалькі аргумэнтаў. Першы – маральны. Паколькі апазыцыя не была дапушчаная ў камісіі, то ўжо цяпер можна казаць, што выбары несправядлівыя і непразрыстыя. Таму апазыцыя ня можа ўдзельнічаць у такім фарсе.

Другі аргумэнт – інфармацыйны, бо адначасовае зьняцьцё апазыцыйных кандыдатаў і “голыя” акругі створаць добры піяр-эфэкт, які, магчыма, дасягне часткі выбаршчыкаў.

Трэці аргумэнт – гэта непрызнаньне выбараў. Не сакрэт, што ў вялікай часткі эўрапейскіх палітыкаў ёсьць жаданьне нармалізаваць адносіны зь Беларусьсю і легітымізаваць рэжым. І гэта будзе зроблена праз прызнаньне выбараў. Каб гэта адбылося, апазыцыя і была запрошаная паўдзельнічаць у гэтых выбарах. Масавым зьняцьцём кандыдатур апазыцыя можа не дапусьціць прызнаньня гэтых выбараў. Але далёка ня факт, што яна гэтага даможацца такімі дзеяньнямі. Калі байкот не атрымаецца ўсеагульным, гэта значыць ня ўсе кандыдаты ад апазыцыйных сілаў здымуцца, то эфэкт таксама губляецца.

Той самы Захад, Эўропа могуць прызнаць выбары празрыстымі і справядлівымі, калі ў іх будзе ўдзельнічаць частка апазыцыі і ўлады ня пойдуць на нейкія брутальныя дзеяньні”.

Калякін: “Ну, па-першае, трэба ўдакладніць: байкот і зьняцьцё кандыдатаў на фінальным этапе – гэта абсалютна розныя паліталягічныя і практычныя рэчы. Сёньня Аб'яднаныя дэмакратычныя сілы, у тым ліку і БНФ, ужо ня могуць абвясьціць байкот. Аб байкоце могуць гаварыць “Малады фронт” і “Хартыя”. І ўсё. Яны адразу ж заявілі аб байкоце. АДС жа ўзялі ўдзел у выбарах, яны зьбіралі подпісы за сваіх кандыдатаў, яны вылучалі людзей у камісіі, яна рэгістравалі сваіх кандыдатаў, яны спрабавалі абскарджваць адмовы ў рэгістрацыі.

Зараз усе, у тым ліку і БНФ, будуць весьці агітацыю за сваіх кандыдатаў, паводле рашэньня Сойму БНФ кандыдатаў гэтай партыі мяркуецца зьняць толькі 23 верасьня, на фінішы кампаніі.

Што мэтазгодна – здымацца ці не? Пытаньне, што ў палітыцы прывядзе да выніку, а што не, заўсёды дыскусійнае. Калі б гэта было інакш, тады б ты заўсёды быў пераможцам. Ёсьць аргумэнты і за, і супраць зьняцьця.

Дарэчы, заўважу, што БНФ не прыняў катэгарычнага рашэньня аб зьняцьці ўсіх кандыдатаў. У рашэньні Сойму ёсьць палажэньне, што ў асобных выпадках кандыдаты могуць зьвярнуцца да кіраўніцтва Фронту і застацца балятавацца ў сваіх акругах. Найбольш моцныя кандыдаты ад Фронту так і зробяць – гэта і будуць тыя “асобныя” выпадкі.

Што да розьніцы ў пазыцыях, якія былі на Палітрадзе АДС, то яны палягаюць у наступным. Калі Фронт ужо 30 жніўня завіў пра тое, што яны здымуць сваіх кандыдатаў, то Палітрада сказала, што гэтае рашэньне можна прыняць 20 верасьня, калі будзе на тое палітычная воля. Тут няма супярэчнасьці паміж рашэньнем Сойму БНФ і Палітрады АДС.

Што тычыцца прызнаньня ці непрызнаньня, я прытрымліваюся іншага пункту гледжаньня. Я лічу, што толькі ўдзел дэмакратычных сілаў у выбарчай кампаніі дазволіць міжнародным інстытутам, у тым ліку і БДІПЧ АБСЭ, зрабіць высновы адносна адпаведнасьці стандартам АБСЭ: неўключэньне ў камісіі, ціск на кандыдатаў, нерэгістрацыя часткі кандыдатаў – усё гэта якраз дае аргумэнты, каб не прызнаваць выбараў. А калі б не было апазыцыі на выбарах, то я наагул ня ведаю, да чаго б апэлявала міжнародная супольнасьць. Разьлічваць на тое, што яно апрыёры не прызнала б выбараў толькі таму, што апазыцыя ў іх ня ўдзельнічала? Вельмі спрэчна. Калі ня будзе апазыцыйных кандыдатаў на фінальным этапе, то ўладзе не спатрэбіцца фальсыфікаваць выбары. Яны дадуць міжнародным назіральнікам бюлетэні і скажуць: “Самі падлічыце, за каго прагаласавалі грамадзяне”. І будзе звышдэмакратычны працэс падліку галасоў. А людзі прыйдуць на выбарчыя ўчасткі, мы ведаем, што іх прывядуць на датэрміновае галасаваньне”.

Дракахруст: “Андрэй Дынько, на ваш погляд, ці можна нейкім чынам скарыстаць той чыньнік, што ўлада так своеасабліва павылучала сваіх кандыдатаў, што ў выпадку зьняцьця апазыцыйных кандыдатаў вельмі шмат акругаў стануць безальтэрнатыўнымі?”

Дынько: “Спадар Калякін праўду кажа, калі гаворыць, што вельмі цяжка прадказаць, якая палітычная тактыка больш апраўданая на гэтым этапе. Што датычыць байкоту ці ўдзелу, то, скажам, польская апазыцыя ў 1980-я гады спрабавала абодва мэтады – у некаторых выбарах яны бралі ўдзел, на іншых – заклікалі не прыходзіць. І эфэкт быў спрэчны ў кожным выпадку. Так і ў Беларусі.

Калі б беларускай апазыцыяй кіраваў Уладзімір Ленін, то ён бы, відаць, выбраў варыянт зьняцьця кандыдатур. РСДРП (б), якую ён узначальваў, удзельнічала ў некаторых царскіх выбарах, а ў некаторых ня ўдзельнічала...”

Дракахруст: “Андрэй, прабачце, я вас перапыню. Я ўжо ня памятаю дэталяў з “Гісторыі КПСС”, але прыгадваецца, што нейкія выбары бальшавікі на ініцыятыву Леніна байкатавалі, а потым, калі Дума была абраная і пачала дзейнічаць, то ён сам пісаў, што дарма байкатавалі і што трэба было ў выбарах удзельнічаць”.

Дынько: “Я лічу, што цяпер бы Ленін прыняў рашэньне пра зьняцьцё. Зь нейкіх прычын, нам да канца не зразумелых, узьнікла ўнікальная сытуацыя. Можа, з прычыны пэртурбацыяў у адміністрацыі, можа, яшчэ чаму, але яны не навыстаўлялі дастаткова кандыдатаў. Яны пасьпелі выставіць дастаткова сваіх кандыдатаў на самыя важныя акругі, дзе ідуць Калякін, Лябедзька, моцныя кандыдаты з маладога пакаленьня, скажам, Янукевіч.

Калі верыць сацыялягічным апытаньням, для 70% беларусаў дэмакратыя, наяўнасьць апазыцыі – гэта каштоўнасьці. Людзі могуць лічыць, што “моцная рука” – гэта добра, але разам з тым і апазыцыя павінна быць. А ўжо цяпер 12 са 110 акругаў безальтэрнатыўныя, а ў выпадку зьняцьця істотнай часткі дэмакратычных кандыдатаў безальтэрнатыўнымі робіцца ўжо траціна акругаў. І гэтая безальтэрнатыўнасьць – наймацнейшы сыгнал, які дэмакратычныя сілы здольныя паслаць выбарцам, сыгнал, што дэмакратыя ў небясьпецы, нармальнасьць у небясьпецы. Калі самі па сабе дэмакраты здольныя непасрэдна дайсьці да некалькіх адсоткаў насельніцтва Беларусі, то гэткім спосабам яны вельмі лёгка могуць дайсьці да мільёнаў людзей. І вось гэта робіць пазыцыю прыхільнікаў зьняцьця кандыдатаў досыць прывабнай. Прынамсі людзі прапануюць нейкі актыўны сцэнар і хочуць навязаць сваю гульню.

Іншы аспэкт – легітымізацыя ці нелегітымізацыя. Я б сказаў, што ў практычным пляне гэта азначае, ці хутчэй, ці больш павольна пойдуць у Беларусь заходнія інвэстыцыі. Бо фармальнае прызнаньне лукашэнкаўцам “фіялетава”. На маю думку, зьняцьцё кандыдатаў апазыцыі не зашкодзіць прызнаньню выбараў і прыходу інвэстыцыяў. Дэйвід Мэркель, прадстаўнік Дзярждэпартамэнту ЗША, які пасьля вызваленьня Казуліна наведаў Беларусь, ясна сказаў, што ад удзелу ці няўдзелу апазыцыі прызнаньне выбараў не залежыць.

Я паспрачаюся са спадаром Калякіным. На маю думку, добра, калі гэтыя выбары прызнаюць. Гэта – у нацыянальных інтарэсах Беларусі. Палягчэньне прыходу заходніх інвэстыцыяў – таксама ў нацыянальных інтарэсах Беларусі. І гэта – дадатковы аргумэнт для апазыцыі: паколькі нашае зьняцьцё можа мець эфэкт на настроі людзей, але не пагражае зрывам нармалізацыі беларуска-эўрапейскіх адносінаў, то мы можам гэта рабіць”.

Дракахруст: “Спадар Калякін, ну вось Андрэй ня толькі прапанаваў цікавую матывацыю зьняцьця кандыдатураў, але і абвінаваціў вас у здрадзе ленінскай спадчыне. Ну я проста не магу ня даць вам слова для адказу”.

Калякін: “Ленін – сам па сабе, я – сам па сабе. Ён не заўсёды рабіў правільна. І перамагаў таксама не заўсёды. Так што не зусім карэктна праводзіць паралелі паміж тым, што адбывалася даўно, і тым, што адбываецца сёньня. Хаця паралелі мне спадабаліся – Ленін сапраўды шкадаваў пра тое, што бальшавікі ня бралі ўдзелу ў выбарах у ІV Думу.

Я шмат у чым згодны з Андрэем, у прыватнасьці з тым, што прызнаньне выбараў па вялікім рахунку ў інтарэсах Беларусі. І я не выступаю за тое, каб выбары не былі прызнаныя міжнароднай супольнасьцю. Я якраз за тое, каб яны былі прызнаныя, але калі гэта будуць выбары. Але калі гэта ня выбары, а фарс, поўны падман, то я лічу, што ня трэба, каб міжнародная супольнасьць іх прызнавала, бо гэта яшчэ больш наш рэжым разбэсьціць і яны наагул ня будуць лічыцца зь якімі б там ні было рамкамі прыстойнасьці.

Я таксама падзяляю дзьве рэчы – паляпшэньне адносінаў з заходнімі краінамі, прыход інвэстыцыяў і прызнаньне выбараў. У выбарах я б паспрабаваў дзьве тактыкі. У некаторых акругах можна паспрабаваць тактыку байкоту, хаця я ня ўпэўнены, што нашыя людзі так ужо адгукнуцца на тое, што ў нас няма дэмакратыі і няма альтэрнатывы.

Цяпер ёсьць 12 акругаў, дзе няма альтэрнатывы, дзе ідзе адзін кандыдат ад улады, а ўсяго 30 акругаў, дзе няма кандыдатаў ад дэмакратычных сілаў. Апошняя Палітрада АДС прыняла рашэньне, каб менавіта ў гэтых акругах паспрабаваць сарваць выбары празь няяўку выбаршчыкаў ці паспрабаваць правесьці вялікую агітацыйную працу аб адсутнасьці дэмакратыі – тое, пра што казаў Андрэй Дынько.

Але ў тых акругах, дзе сёньня ёсьць альтэрнатыва, прычым альтэрнатыва палярная – шмат у якіх акругах ідуць адзін прадстаўнік ад улады і адзін прадстаўнік ад дэмакратычных сілаў, там, я мяркую, можна правесьці добрую кампанію. Добрую нават ня ў сэнсе выніку, які будзе ў выніковых пратаколах, а добрую кампанію палітычную – паспрабаваць выйграць дэ-факта ў прадстаўнікоў улады”.

Дракахруст: “Ну і нарэшце тэма, можа, пакуль і заўчасная, а можа, і не. Вызваленьне палітвязьняў, пазыцыя Беларусі па Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі, заявы амэрыканскіх і эўрапейскіх прадстаўнікоў пра зьмену стаўленьня да Беларусі – усё гэта сьведчыць пра высокую імавернасьць таго, што пасьля выбараў адносіны паміж Беларусьсю і Захадам істотна зьменяцца, што ў пэўнай ступені адбудзецца тое, што завецца прызнаньнем рэжыму. У мінулай перадачы Андрэй Саньнікаў тлумачыў, што менавіта зьняцьцём кандыдатур апазыцыя можа прадухіліць такое разьвіцьцё падзеяў. Ну а давайце дапусьцім, што гэта ўсё ж адбудзецца. Якія праблемы гэта спародзіць і, наадварот, якія магчымасьці адкрые для беларускага грамадзтва і для беларускай апазыцыі? Андрэй, як вы мяркуеце?"

Дынько: “На маю думку, калі казаць пра скіданьне рэжыму, пра што мараць многія людзі, то вядома, што прыход заходніх інвэстыцыяў у Беларусь адцягне такую пэрспэктыву. Але мне здаецца, што ў нацыянальных інтарэсах Беларусі ў гэтай цяперашняй сытуацыі вельмі важна зрабіць правільны цывілізацыйны выбар. Бо ў такіх сытуацыях, як тая, што ўзьнікла цяпер, пасьля канфлікту ў Грузіі, пасьля пераходу расейскага імпэрыялізму да актыўнай экспансіі, робіцца выбар, які будзе іграць і ўплываць на жыцьцё нашай нацыі доўгія гады. Таму я адназначна лічу, што нармалізацыя адносінаў Беларусі з Эўразьвязам і з ЗША адпавядае нацыянальным інтарэсам Беларусі”.

Дракахруст: “Спадар Калякін, а як вы лічыце, якія наступствы гэта будзе мець для апазыцыі, адным зь лідэраў якой вы зьяўляецеся. Цяпер, калі ёсьць санкцыі, ёсьць абмежаваньні, пры ўзмацненьні рэпрэсіяў можна паскардзіцца на нейкіх прадстаўнікоў рэжыму, паспрыяць, каб яны былі ўнесеныя ў сьпісы неўязных у Эўропу. А калі ўявіць сабе, што адносіны паміж Захадам і Беларусьсю такія ж, як, скажам, паміж Захадам і Казахстанам, то на скаргі на ўзмацненьне рэпрэсіяў заходнікі скажуць: “Мы вам спачуваем, шкада, што ў вас такія парадкі”. Але ніякіх пакараньняў з боку Захаду ня будзе. Дык гэта ж кепска, відаць? Ці не?”

Калякін: “Ну, па-першае, Беларусь не Казахстан, а Лукашэнка не Назарбаеў. Таму такіх адносінаў, як у Казахстану, у Беларусі пры Лукашэнку ня будзе. Эўропа і ЗША заўсёды выступалі за тое, каб адносіны паміж Беларусьсю і Захадам былі шчыльнымі. Але заўсёды зьяўляўся Аляксандар Рыгоравіч зь нейкай арыгінальнай ідэяй кшталту заварыць браму ў пасольскай рэзыдэнцыі ў Драздах, што прыводзіла да абвастрэньня сытуацыі.

Заходнія краіны вельмі зацікаўленыя ў паляпшэньні адносінаў, але не за любы кошт. Пажывем – пабачым, што атрымаецца з жаданьня палепшыць адносіны. Невядома, якія сюрпрызы зробіць найбліжэйшым часам беларускае кіраўніцтва. А тое, што яно можа рабіць такія сюрпрызы, ўсе з гэтым згодныя.

Я лічу, што прыход заходніх інвэстыцыяў, стварэньне новых працоўных месцаў, прычым ня з рук дзяржавы, а з рук прыватнага інвэстара – гэта добра. Людзі стануць больш свабоднымі. Людзі цяпер часам баяцца займацца палітыкай, бо могуць страціць працу ў дзяржавы.

Незалежна ад таго, як пройдуць выбары, я буду прыхільнікам таго, каб Беларусь прынялі ў Раду Эўропы. Ад таго, што Беларусь ня там, мы трацім больш, чым улада. Вы кажаце – ня будзе каму паскардзіцца. Дык цяпер і сапраўды няма каму паскардзіцца. А стаўшы сябрам Рады Эўропы, мы атрымаем інструмэнт у выглядзе Эўрапейскага суду па правах чалавека, рашэньні якога абавязковыя для краіны. Тут нам у апазыцыі трэба перагледзець падыход да сяброўства Беларусі ў Радзе Эўропы.

А што да пунктавых санкцыяў, дык яны і далей могуць ужывацца, як ужываюцца сёньня. Але безумоўна, што пасьля выбараў адносіны паміж Захадам і Беларусьсю зьменяцца ў лепшы бок. Гэта добра і для ўлады, і для апазыцыі. Гэтага ня трэба баяцца, гэта трэба вітаць”.

Дракахруст: “Дзяніс, нядаўна ў “Нашай ніве” выйшаў ваш канцэптуальны артыкул, у якім вы абгрунтоўвалі неабходнасьць гэтай нармалізацыі адносінаў. А хіба вы ня бачыце адваротнага боку гэтага працэсу? Ці выключана тое, што ўлада ўспрыме гэтую нармалізацыю, як карт-блянш рабіць з апазыцыяй усё што заўгодна. З другога боку, можна зьвярнуць увагу, што, скажам, усе пляны байкоту выбараў скіраваныя выключна на вонкавае ўзьдзеяньне, на тое, што на падставе байкоту Захад прыме пэўныя рашэньні. А пры нармалізацыі давядзецца толькі на беларускі народ спадзявацца і ўплываць. Гэта ж дзіка неяк, хіба не?”

Мельянцоў: “Як вы правільна зазначылі, усе гэтыя падзеі – і прызнаньне выбараў, і непрызнаньне Асэтыі і Абхазіі – гэта вельмі зьвязаныя рэчы. На маю думку, Лукашэнка цяпер чакае рэакцыі Захаду на гэтыя выбары, чакае, што Захад іх прызнае, і ня хоча паддавацца моцнаму ціску Масквы, якая прымушае яго прызнаць незалежнасьць Асэтыі і Абхазіі, бо вельмі шмат ад гэтага будзе залежаць. Калі Захад не прызнае выбараў, то хутчэй за ўсё Лукашэнка цалкам разрывае з Захадам усялякія адносіны. Гэта – апошні тэст для яго, калі ён быў вымушаны вызваліць з турмы свайго пэрсанальнага ворага і пайсьці на некаторыя іншыя паслабленьні ва ўнутранай палітыцы.

З другога боку, калі зараз Лукашэнка прызнае Асэтыю і Абхазію, гэта адразу ставіць крыж на нармалізацыі адносінаў з Захадам і адначасна дэманструе і Эўропе, і Захаду несамастойнасьць Лукашэнкі. Тады адновіцца практыка, калі зь Менскам размаўлялі праз маскоўскі камутатар. Масква, пабачыўшы такую слабіну Лукашэнкі і разрыў ягоных адносінаў з Захадам, паспрабуе раз і назаўсёды прывязаць да сябе Беларусь, падначаліўшы сабе яе замежную палітыку. І ў Менску ўжо ня будзе прасторы для лявіраваньня. Такая прывязка можа адбывацца і праз аднаўленьне саюзнага будаўніцтва, і праз увядзеньне расейскага рубля, і гэта рэальная пагроза страты незалежнасьці.

Лукашэнка гэта разумее, таму і трывае такі жудасны ціск з Усходу і не прызнае бунтоўных грузінскіх аўтаноміяў. Паколькі цяпер Лукашэнка вельмі актыўна шле сыгналы Захаду, што ён не прызнае гэтых грузінскіх аўтаноміяў, для Захаду гэта вельмі важна. Сёньня ідзе кансалідацыя ўсходнеэўрапейскага блёку дзяржаваў, якія пакліканыя супрацьстаяць далейшай расейскай экспансіі, гэта такі традыцыйны “санітарны кардон”. Беларусь можа стаць яго часткай, і гэта падвышае геапалітычную значнасьць Беларусі.

Так што чым далейшы сёньня рэжым Лукашэнкі ад Масквы, тым бліжэйшы ён да Захаду, і пры гэтым няважна, які гэта рэжым.

Прызнаньне парлямэнцкіх выбараў азначае для Беларусі, па-першае, адмову ад санкцыяў, уключэньне ў эўрапейскія арганізацыі і праграмы – Эўрапейская палітыка добрасуседзтва, Усходняе партнэрства, прыход інвэстыцыяў, прыватызацыя з удзелам заходняга капіталу.

Гэта задасьць іншыя рамкі і стандарты паводзінаў. Таксама робіцца і штуршок да палітычных рэформаў. Таму я тут цалкам падтрымліваю Андрэя Дынька, які кажа, што прызнаньне парлямэнцкіх выбараў – гэта на карысьць Беларусі.

Калі казаць пра апазыцыю ва ўмовах прызнаньня выбараў і нармалізацыі стасункаў з Захадам, то для яе настануць досыць цяжкія часы, бо манаполія на адносіны з Захадам скончыцца. І падтрымка – фінансавая, дыпляматычная, маральная – таксама істотна зьменшыцца. Трэба будзе знаходзіць апірышча ўнутры краіны, заваёўваць выбаршчыкаў, працаваць зь людзьмі, будаваць структуры, генэраваць ідэі – рабіць тое, што звычайна робяць палітыкі. І ператварацца – паступова, марудна – з палітычных клюбаў і дысыдэнцкіх групаў у сапраўдныя партыі. Гэта будзе цяжка, але гэта адначасна будзе і аздараўленьне палітычнай апазыцыі: моцныя структуры застануцца, слабыя і недзеяздольныя зьнікнуць. Для апазыцыі тут ёсьць плюсы і мінусы, але для беларускага грамадзтва стратэгічна гэта будзе на карысьць”.