У Менску прэзэнтавалі кнігу «Хто ўзарваў менскае мэтро?»

ПОЎНЫ ВІДЭАЗАПІС ПРЭЗЭНТАЦЫІ

Чытаць кнігу ў pdf-фармаце

Удзельнікі імпрэзы падыходзяць да Алега Грузьдзіловіча, каб атрымаць аўтограф.

Амаль кожны задае пытаньні пра справу Кавалёва-Канавалава.

Да аўтара таксама ўжо стаіць чарга з журналістаў, якія хочуць узяць інтэрв’ю.

Імпрэза скончаная.

Валер Каліноўскі нагадвае, што кнігу можна атрымаць, замовіўшы асобнік праз электронны ліст на Радыё Свабода.

Заключнае слова ад Алега Грузьдзіловіча:

«Канавалаў галасаваў за Мілінкевіча»

Я хацеў бы спыніцца на матыве. У матэрыялах справы ёсьць такое: для дэстабілізацыі абстаноўкі. Гэта фігуруе ў паказаньнях абодвух хлапцоў. Некалькі разоў прабіваліся праз „заслону“ і іншыя словы: на просьбу адваката судьдзя пачаў зачытваць допыт, калі Канавалаў казаў, навошта ён зрабіў. І раптам судьдзя зрабіў маленькую паўзу. А адзін з пацярпелых Саакян проста крычыць на судзе: чаму вы не зачытваеце да канца? Там жа сказана, што яны хацелі зьвергнуць уладу! Судьзя замяўся, і так да гэтага не вярнуліся. Але судьдзя нічога не зрабіў Саакяну. Бо было некалькі разоў, што некалькі людзей, які нібыта парушылі парадак, ён выдаляў. Я зрабіў выснову, што судьдзя баіцца гэтага. У яго загад можа ёсьць не раскрываць таго, што гэтыя людзі могуць быць не задаволеныя ўладай

Была таксама інфармацыя, што Канавалаў галасаваў за Мілінкевіча. І гэта замялі. Хаця гэта можна было б выкарыстаць супраць апазыцыі! Замялі таксама тое, што ў іх у падвале былі карыкатуры на Лукашэнку. Для мяне відавочны палітычны матыў гэтага тэракту.

Іншая справа, што гэтыя людзі зь нейкай іншай цывілізацыі. Магчыма, яна нарадзілася сярод нас і мы яе не заўважаем. Таму я хачу сказаць, што ва ўсёй гэтай гісторыі матыў стаўленьня да ўладаў застаецца галоўным. І будзе заставацца галоўным.

Пакуль застаюцца пытаньні з уладай, такое можа паўтарыцца.

«Як жа памяняць гэтую сыстэму? гэтае пытаньне я хачу адрасаваць чалавеку, які спазнаў дзеяньне сыстэмы на сябе», — кажа Валер Каліноўскі. — «Слова Ўладзімеру Някляеву».

«Калі б было даведзена, што гэта зрабіла ўлада, то ніхто б у нашай краіне не зьдзівіўся»

Уладзімер Някляеў: «Я дазнаўся пра выбух у мэтро ад супрацоўнікаў КДБ. Іх было ў хаце двое. І яны мне сказалі, што адбыўся тэракт. І адзін зь іх дадаў: «Напэўна, мы ўжо ня будзем з вамі адзін аднаму рабіць нязручнасьці». Я спытаўся чаму: А ён спытаўся абсалютна так, як Грузьдзілові на вокладцы кнігі: «А хто ўзарваў мэтро?». І я так і падумаў: «Заўтра скажуць, што злавілі з выбухоўкай актывісты Гавары Праўду. Але сцэнар пайшоў іншы».

Вось уявіце, што ў нас сыстэма памянялася. І ў нас справядлівы і незалежны суд. І суд ідзе ў іншы бок: хлопцаў у Віцебску вядзе КДБ, пасьля ў Менску дае зрабіць тэракт. І для чаго? Для таго, каб узарваць мэтро. Хто насамрэч гэта зрабіў? Але калі б было даведзена, што гэта зрабіла ўлада, то ніхто б у нашай краіне не зьдзівіўся. Вось, па-мойму, у чым асноўная праблема.

Заля вітае выступ Уладзімера Някляева.


«Такую кнігу, — працягвае Някляеў, — мог напісаць толькі чалавек, які любіць людзей. Зычу табе, Алег, як сьветламу чалавеку сапраўднай удачы. Ну і памяняемся давай: я табе сваю кніжку, а ты мне сваю».

Уладзімер Някляеў дорыць Алегу Грузьдзіловіу сваю кнігу «Аўтамат з газіроўкай з сіропам і без».

Слова даюць лідару праваабарончай арганізацыі «Плятформа» Андрэю Бандарэнку.

«Нават у пацярпелых няма ўпэўненасьці, што пакараныя вінаватыя»

«Б’юць ці ня б’юць на такіх сьледзтвах?» — пытаецца ў яго Алег.


Бандарэнка: «Свабодна магу сьцвярджаць, падчас папярэдняга сьледзтва прымяняюць катаваньні, каб атрымаць ад чалавека адпаведную інфармацыю. Першыя тры дні да таго, як чалавек „прызнаецца“, хуткая да яго па 3-4 разы ўдзень прыяжджае. А пасьля таго як „прызнаўся“ і хуткая ня езьдзіць».

«Што тычыцца гэтай трагічнай справы, то я пагаджуся з Алегам Воўчакам, — кажа Бандарэнка. — Пакуль ёсьць сумненьні, мы ня можам лічыць іх вінаватывымі. Ужо ня кажучы пра тое, што мы можам прымяніць да іх вышэйшую меру пакараньня. Няма нават у пацярпелых упэўненасьці ў тым, што пакараныя вінаватыя».

«Я думаю, што гаварыць пра вінаватасьць Кавалёва ўвогуле няма ніякага сэнсу. Мы хутка пяройдзем да сталінскага рэжыму, калі ўжо да сьмерці прысуджаюць за «неданясеньне» — кажа Бандарэнка

«У мяне няма ўпэўненасьці ў тым, што нашыя органы да канца выканалі сваё функцыі і вынесьлі справядлівы прысуд, — заключае кіраўнік «Плятформы».

Алег Грузьдзіловіч: «Я вельмі паважаю пазыцыю, калі людзі аналізуюць і выказваюць свае сумневы».

«Там быў вельмі складаны эпізод», — распавядае Алег. — «На відэа допыту Канавалава. Сьледчы пытаецца: Што з вамі? А той адказвае: П(б)ілі. І гэта не зразумела, што значыць».

Валер Каліноўскі распавядае, што не ўсе згодныя з вэрсыяй Алега Грузьдзіловіча. У прыватнасьці праваабаронца Людзьміла Гразнова. Яна сама не магла быць на прэзэнтацыі, але дэманструецца яе відэаінтэрв’ю.

«Нехта нешта не сказаў, нехта не прыйшоў на суд, нехта сказаў не неверегоднае... У выніку — у нас двое хлопцаў, якіх прысудзілі да сьмерці. Гэта самае страшнае. Тэндэнцыя з 19 сьнежня 2010 году ня толькі не зьнікае, але і ўзмацняецца», — кажа Гразнова. — «Сёньня не пачулі праўды, хто ўзарваў мэтро. Суд не сказаў, як было створанае гэтая выбуховая прылада, у якой няма аналагаў у сьвеце. не было даказана, што гэта Канавалаў нёс торбу. Усё гэта была поўная прафанацыя».

«Толькі краіна, толькі грамадзяне могуць выратаваць хлопцаў ад сьмерці, — Калі мы зьбярэм ня проста 100 тысяч, а нашмат болей подпісаў, то можам выратваць ня толькі гэтых хлопцаў, але і ўсю краіну» — кажа Людзьміла Гразнова на відэазапісу, які адбываўся адразу пасьля прысуду Канавалаву-Кавалёву.

Алег Грузьдзіловіч кажа, што хацеў бы зьвярнуцца да чалавека, меркаваньнем якога ён вельмі даражыць. Гэта Сяргей Ханжанкоў, які таксама прысутнічаў на працэсе Кавалёва-Канавалава.


Ханжанкоў: «Мяне зьдзівіла абыякавасьць грамадзтва да гэтага працэсу. Толькі ў першы дзень была поўная заля. у наступныя дні было толькі па 10-20 чалавек. Я хадзіў амаль на ўсе працэсы. Мне здавалася, што мне ўсё зразумела. А цяпер я прачытаў кнігу і пабачыў, што яшчэ ёсьць, пра што думаць. Пра вэрсыі я казаць ня буду. Але асабіста я поўнасьцю згодны з пазыцыяй Алега. Але заслуга кнігі ў тым, што Алег дае ўсе вэрсыі пра тэракт».

Алег Грузьдзіловіч кажа, што адзін з самых спрэчных момантаў — гэта момант затрыманьня Кавалёва і Канавалава.

Ханжонкаў кажа, што ня ведае, як гэта было: «Я думаў, што іх затрымалі паводле адсочваньня тэлефаванаваньняў. Але калі я прачытаў кнігу, то разумею, што гэты момент не высьветлены».

Грузьдзіловіч кажа, што такіх момантаў на судзе было вельмі шмат: «Была відавочна падкавёрная барацьба паміж КДБ, міліцыяй... Адны казалі — гэта мы затрымалі, другія — мы затрымалі... Не зразумела таксама пра 2008 год: як Канавалаў, калі ў яго адна бомба не ўзарвалася нібыта пайшоў дахаты, узяў іншую бомбу, вярнуўся і ўзарваў яе?»

«Сыстэму трэба мяняць», — такія заключныя словы прамовы Сяргея Ханжонкава.

Слова бярэ Алег Грузьдзіловіч: «Важна, што журналістаў, якія працуюць на такіх працэсах, рыхтаваць. Пра гэта сказаў Алег Воўчак. Найперш, канечне, журналіст сам мусіць гэта рабіць. А галоўнае — улада, канечне, сьвядома робіць усё, каб праўда пра гэтыя працэсы былі мінімальная. Каб нічога не было вядома. І таму мы ўсё асьцей бачым закрытыя працэсы. Я вам нагадаю працэс над Васільевым, намесьнікам кіраўніка Менску. Яго абвінавачвалі ў хабары. Я асьвятляў гэты працэс. Але як толькі пачаліся сьведкі, якія сталі сьведчыць супраць, судьдзя абвесьціла, што на наступны дзень будуць зачытваць сакрэтныя дакуманты. І болей адкрытых паседжаньняў не было. Усе працэсы мусяць быць адкрытыя. Гэтага мусяць дабівацца журналісты».

Валер Каліноўскі: Я хацеў бы зьвярнуцца па параду да праваабаронцы Алега Воўчака. Што б ты параіў з прававога пункту гледжаньня журналістам, якія пішуць пра такія справы?

«Я не пабачыў аб’ектыўнага расьсьледаваньня»

Алег Воўчак: "У такім справах цяжках разабрацца. У нас моцныя журналісты. Вельмі пісьменна даюць інфармацыю. Але іншая праблема — няма адкуль атрымліваць інфармацыю.


Воўчак: «У нас з Алегам меркаваньне разыйдзецца. У гэтым няма нічога страшнага. У ФСБ хлопцы якія прыяжджалі і рабілі экспэрты, яны больш прафэсыйныя за нашых. І калі яны кажуць, што магчымыя сумненьні па Канавалаве, то Швэд сказаў, што мы даверымся нашым экспэртам. Я не пабачыў аб’ектыўнага расьследаваньня. Калі коратка — сьледзтва не даказала віну ані Канавалава, ані Кавалёва. Але трэба думаць пра жывых. Яны ўсе атрымалі сындром, як і мы, удзельнікі вайны ў Аўганістане. Ім патрэбная праўда».

Валер Каліноўскі дае слова старшыні БАЖ Жане Літвіной.

Літвіна: Я вельмі вельмі шчыра хачу павіншаваць нашага калегу ад імя БАЖ з такой паедзяй у жыцьці, як кніга. Журналістыка такая справа, якая жыве гадзіну хіба. А кніга — гэта ўжо вынік. Жадаю, каб было яшчэ не адна кніга.

Слова даюць журналісту Генадзю Барбарычу.

Каліноўскі: Вось ты нядаўна сядзеў у турме за тое, што ня так быў асьветлены Чарнобыльскі шлях. Як ты думаеш, ці не выкарыстоўваюцца такія працэсы, як працэс Канавалава-Кавалёва, для маніпуляцыі грамадзкай думкай?

Барбарыч: Думаю, такая задума была. Працэс быў падрыхтаваны вельмі кепска. У мяне засталося ўражаньне, што віна ані Канавалава, ані Кавалёва не была даказаная.

Барбарыч пра кнігу Алега Грузьдзіловіча: Гэта тытанічная праца. Я трохі зайздрошчу. Я сам хадзіў на працэс, але магу сказаць, што нават рэпартаж было зрабіць вельмі цяжка, ня тое што асэнсаваць і напісаць кнігу.

Валер Каліноўскі: Алег Грузьдзіловіч кнігу распачынае сваім уласным досьведам. У рамках прэзэнтацыі, на якую прыйшло шмат журналістаў, прадстаўнікі БАЖ, палітыкі, мы хацелі б абмеркаваць праблему «Змоўчваньня і маніпуляцыяй грамадзкай думкі пад час так званых „гучных працэсаў“.

Грузьдзівловіч: Я папрасіў бы выказацца Рэдактара інтэрнэт-выданьня „Салідарнасьць“, Аляксандра Старыкевіча: Як вы думаеце, Ці наагул давяраюць людзі афіцыйнай інфармацыі пра гучныя справы? Якая роля ў становішчы, што склалася вакол такіх працэсаў, належыць уладам, а што на сумленьні журналістаў?

Аляксандр Старыкевіч: Думаю, што людзі ставяцца па-рознаму: хтосьці давярае, хтосьці сумняецца. Задача незалежных журналістаў відавочная — выцягнуць на сьвет тое, што ўлады хаваюць. Не таму, каб паставіць пад сумнеў вэрсыю ўлады, але для таго, каб даць людзям пераканацца ў тым, што сапраўды адбылося.

Валер Каліноўскі: «Вось Алег за сваю тытанічную працу атрымаў папярэджаньне пракуратуры...



Старыкевіч: Калісьці гэта будзе ўспрымацца як мэдаль.

Гучыць голас журналісткі Валянціны Аксак, апынулася на месцы тэракту: «У мяне было адчуваньне, што гэта пастка, у якой мы ўсе загінем».

Валер Каліноўскі прапануе прысутным згадаць дзень 11 красавіка 2011 году. Гучыць эфір Радыё Свабода за той дзень, на экране — фотаздымкі зь месца падзеяў

Грузьдзіловіч дзякуе ўсім, хто меў дачыненьне да стварэньня кнігію.

«Ідэя кнігі, — распавядае Алег, — належала дырэктару Радыё Свабода Аляксандру Лукашуку. Вялікая падзяка тым, хто сёньня прыйшоў да нас на прэзэнтацыю».