Палкоўнік Алег Алкаеў, колішні начальнік сьледчага ізалятару № 1 у Менску, пракамэнтаваў заяву «былых саслужыўцаў» спэцназаўца Юрыя Гараўскага, які прызнаўся ва ўдзеле ў забойствах апанэнтаў Аляксандра Лукашэнкі.
У звароце на сайце асацыяцыі вэтэранаў спэцназу «Честь» «былых саслужыўцаў Гараўскага» сьцьвярджаецца, што ў канцы 1999 году былога спэцназаўца затрымалі «за вымаганьне ў цывільных асобаў буйных сумаў грошай спосабам, небясьпечным для жыцьця». Справу нібыта разглядаў вайсковы трыбунал, па выніках якога Гараўскага асудзілі на 4 гады пазбаўленьня волi. Адбываў ён пакараньне ў СІЗА № 1, дзе, як гаворыцца на вэтэранскім сайце, трапіў пад заступніцтва начальніка ўстановы Алега Алкаева.
Свабода зьвярнулася па камэнтар да ключавага сьведкі ў справе зьніклых, аўтара кнігі «Расстрэльная каманда» палкоўніка Алега Алкаева.
Сьцісла:
- У мяне ёсьць тры сьведкі, якія мне ўсё распавядуць — Паўлічэнка, Шэйман і Сівакоў.
- Гараўскі быў вайскоўцам унутраных войскаў, а гэта не заахвочвалася ў камэрах. Можа, нехта папрасіў за яго, ня ўспомню. Тое, што ён у гаспадарчай абслузе быў, гэта я ведаю.
- Ты хадзіў, 20 гадоў насіў таямніцу. Чаму ты не раскапаў? Хаця б адну костачку дастаў, нейкую дэтальку...
- У мяне ёсьць новая інфармацыя, але гэта для суду. Сьведкі новыя ёсьць. Ён назваў 14 прозьвішчаў, зь іх 8 я ведаю, я зь ім кантактаваў.
- Пажадайце здароўя Дзіму Паўлічэнку, каб ён дажыў да сустрэчы са мной
«Ён працаваў у гаспадарчай абслузе на тэрыторыі турмы»
— Ці можаце вы пацьвердзіць альбо абвергнуць заяву былых спэцназаўцаў (імёны свае яны не назвалі), што ў СІЗА № 1 Гараўскі трапіў пад ваша заступніцтва?
— Я не магу ні адмаўляць, ні пацьвярджаць. Што такое турма? Там сядзіць ад дзьвюх да пяці тысяч чалавек. Я ж не магу пра ўсіх ведаць. Можа быць, я яго бачыў. Найхутчэй ён працаваў у гаспадарчай абслузе на тэрыторыі турмы. Я ўсіх не магу ведаць.
Я атрымліваў апэратыўную інфармацыю, але ня ведаў, ад каго яна сыходзіць. Гэта таксама была не мая справа. Я чытаў пра забойства ды іншае. Расьпісваўся. Інфармацыя ішла па запыту з КДБ, МУС, Камітэту па арганізаванай злачыннасьці. 225 камэраў у СІЗА, і на кожную прыходзіць апэратыўная інфармацыя.
Звар’яцееш, калі будзеш унікаць, чытаць. Я спыняўся на тым, ці ёсьць намеры пра ўцёкі, напад. А хто каго забіў, зарэзаў, закапаў, ніколі ўвагі не зьвяртаў. Гэта справа міліцыі, КДБ ды іншых. Можа, гэта быў мой мінус, але мне гэта было ня важна. Уцёкі, напады — гэта была мая справа.
— Вы казалі, што Гараўскі мог быць на гаспадарчых працах. Ён мог туды трапіць таму, што раней быў у сілавых структурах, у міліцыі?
— Ён ня быў ніякім міліцыянтам. Ён быў вайскоўцам унутраных войскаў. Я скажу, што гэта не заахвочвалася ў камэрах. Можа, нехта папрасіў за яго, я ня ўспомню. Тое, што ён у гаспадарчай абслузе быў, гэта я ведаю.
— Дык вы цяпер згадалі?
— Цяпер. Вы ня першая, хто мяне пытаецца. Я пасядзеў, паўспамінаў. Быў такі хлопец.
— Што яшчэ пра яго можаце згадаць?
— А нічога. Я зь ім асабіста не сустракаўся. Апэратыўнікі зь ім кантактавалі найхутчэй.
— А даты памятаеце?
— Ня памятаю. У гаспадарчай абслузе генэрал сядзеў адзін. Бібліятэкарам быў. І прозьвішча ня ведаю, толькі ведаю, што генэрал хадзіў, кніжкі раздаваў па камэрах. Як усіх успомніць?
— Якая спэцыфіка працы ў гаспадарчай абслузе?
— Нічога такога няма. Там нармальныя хлопцы. Працуюць. Іх называюць баландзёры. Бязь іх таксама не абыдзесься.
— Ці яны сядзяць у звычайных камэрах?
— Яны асобна сядзяць. Яны не арыштаваныя, а асуджаныя. У іх добрыя ўмовы. Яны ходзяць і кормяць людзей.
— Атрымліваецца, што Гараўскі быў баландзёрам на «Валадарцы»?
— Я сам ня памятаю, але па апошніх дадзеных... Мне сказалі, што быў баландзёрам. Не падумайце, што гэта нешта абразьлівае. Ня трэба ў дрэнным сэнсе гэтае слова ўжываць. Шчыра кажу, я яго не памятаю.
«Чаму ты не раскапаў? Хаця б адну костачку дастаў»
— Мы з вамі мінулы раз гутарылі адразу пасьля выхаду расьсьледаваньня DW. Час мінуў, вы больш уважліва ўсё вывучылі, прааналізавалі. Якія вашыя высновы цяпер?
— У мяне ёсьць пэўны працэнт недаверу да ўсёй гэтай балбатні. 20 гадоў насіць гэтае лайно ў душы, а потым узяць і расплёскаць на ўвесь белы сьвет... Я асабліва ня веру. Мне гэта асабіста і ня трэба. У мяне ёсьць тры сьведкі, якія мне ўсё распавядуць, — Паўлічэнка, Шэйман і Сівакоў. Усё. Больш мне ніхто не патрэбны. Пакуль Бог не дае зь імі сустрэцца. Яны мне ўсё раскажуць і пакажуць.
— Як вы лічыце, сьведчаньні Гараўскага шкодзяць ці дапамагаюць справе расьсьледаваньня справаў зьніклых? Ці проста ўвагу да яе ізноў прыцягваюць?
— Яны шкодзяць. Я патлумачу. Ты хадзіў, 20 гадоў насіў таямніцу. Чаму ты не раскапаў, хаця б адну костачку дастаў, нейкую дэтальку, спружынку. Прыехаў, усе расказаў, паказаў на карце. Цяпер сядзіць і чакае, як нехта паедзе капаць туды далей. Ён няслушна зрабіў. Я ня ведаў месца. Ведаў прыклада дзе. Але я не магу хадзіць з рыдлёўкай па ўсёй Беларусі і нешта капаць. А ён ведаў і сядзеў. Чаго ж ты не раскапаў, не паказаў? Кавалак адзеньня ці чаго яшчэ. Ня так глыбока і было закапана. Нічога не зрабіў. Прыехаў, мапу намаляваў. Памятаеце, былі бягомельскія раскопкі. У 2001 годзе раскапалі, нічога не знайшлі. Таму я асабліва гэтаму хлопцу ня веру.
— Каму гэта трэба тады?
— Каму было ў 2001 годзе трэба, каб раскапалі ў Бегамлі? Усё зрабілі перад тэлекамэрамі, і аказалася, што наш бацька кругом чысты. Усё. Алкаеў хлусіць, іншыя хлусяць.
Чамусьці Гараўскі мяне не знайшоў. А мяне заходзяць многія тут. Усе, хто ў Нямеччыне ёсьць, усе мяне знаходзілі. А ён неяк аб’ехаў кругам і выскачыў. Ён нашкодзіў больш, чым зрабіў дабра. Гэта мае ключавыя словы.
— Але ж ён нейкая інфармацыяй валодае...
— Гэта не інфармацыя. Гэта балбатня. Якая гэта інфармацыя. Я ў вершах такую інфармацыю напішу. Якія факты, пра што ён гаворыць? Што забілі, а ён побач стаяў? Дзьве кулі ў сэрца. Ідзі правер. Яны крыху памяшаныя на сэнсацыі. А калі ў галаву была куля, што цяпер? Ня ён? Вы што такія наіўныя, спадарства.
«А ў мяне ёсьць новая інфармацыя, але гэта для суду»
— Ці да вас зьвярталіся прадстаўнікі спэцслужбаў, якія дапытвалі Гараўскага? Бо вы ключавы сьведка ў гэтай справе.
— Не. Я ўсё раней сказаў нямецкім спэцслужбам. Яны больш разумныя, чым нашыя спэцслужбы.
— А Deutsche Welle зьвярталася па камэнтар?
— Зьвярталіся. Яны крыху перасакрэцілі, казалі пра нейкую сэнсацыю, я пагадзіўся пагаварыць. Потым раптам спынілі ўсё. Мне гэта было нецікава, бо нічога новага не было. А ў мяне ёсьць новая інфармацыя, але гэта для суду, а не для размовы па тэлефоне. Сьведкі новыя ёсьць, ня ён жа адзін. Ён назваў сам 14 прозьвішчаў. Зь іх 8 я ведаю, я зь ім кантактаваў.
— Раскажыце больш падрабязна.
— Я пра гэта ніколі нікому не гаварыў і не скажу. Кантактаваў. У мяне нават пісьмовыя паказаньні ёсьць. Таму я ня буду нічога гаварыць. Гэта для суду трэба. А «лахмаціць» гэтую публіку не хачу.
— Дык значыць, людзі, якіх ён назваў, сапраўды маюць дачыненьне да гэтай справы?
— Некаторыя. Нехта побач стаяў, нехта бачыў, нехта чуў. Я з усімі імі кантактаваў.
— Афіцыйна?
— Чаму афіцыйна? Часам праз пасярэднікаў. Я не заўсёды сам кантактаваў.
— З гэтымі людзьмі, якіх называе Гараўскі?
— Так. Для мяне там нічога новага няма. Я проста не магу гэта публікаваць. Памаўчу.
«У мяне адна сустрэча будзе першая і апошняя — з Паўлічэнкам»
— Як я зразумела, вы са сваіх крыніцаў атрымалі пацьверджаньне, што на «Валадарцы» Гараўскі быў, і сапраўды ён быў асуджаны па крымінальным артыкуле...
— Ён там сядзеў. Я пакантактаваў са сваімі калегамі. Ён сядзеў у гаспадарчай абслузе. Сядзеў і сядзеў. Ён мне не гаварыў пра гэтыя свае прыгоды. Не гаварыў. Нават калі і гаварыў, то я б на гэта ўвагі не зьвярнуў, таму што шмат іншых справаў у мяне было. Я займаўся пытаньнямі забесьпячэньня ды іншымі.
— Алег Леанідавіч, давайце ўдакладнім. Вы кажаце, што ён вам не гаварыў. Да гэтага казалі, што зь ім не сустракаліся, ці сустракаліся, але не памятаеце.
— Што вы чапляецеся да словаў. Калі б ён прыйшоў да мяне, нейкую заяву напісаў, я б запомніў яго. Ён не прыходзіў, не пісаў... Ён проста вялікі хлопец такі быў. Я бачыў, што боўтаўся там хлопец здаровы... І ўсё. Што пра забойства... Пра забойства не гаварыў я зь ім.
— А калі ён зьявіўся ў фільме, ці вы пазналі яго? Ці суаднесьлі з тым, што было 20 гадоў таму?
— Як суаднесьці... Дваццаць гадоў мінула. Тады малады быў. Навошта мне гэта трэба. Важна, каб ён мяне пазнаў. Мне ён не патрэбны, я і цяпер зь ім не хачу бачыцца. Гэта для вас цікава. А для мяне даўно ўсё зразумела і вядома. У мяне адна сустрэча будзе першая і апошняя — з Паўлічэнкам. А гэтыя ўсё «шасьцёркі», якія пад ім хадзілі, гэта для вас. Вы імі займайцеся.
З Паўлічэнкам калі я сустрэнуся, там мы і разьбярэмся. Усё стане на месцы. Пажадайце здароўя Дзіму Паўлічэнку, каб ён дажыў да сустрэчы са мной, Я вельмі прашу яго.
— Паўлічэнка звольніўся з афіцыйнай фармулёўкай «па стане здароўя». Агучвалася пэўнымі крыніцамі інфармацыя пра яго сардэчную хваробу. Што вам вядома?
— Як вам сказаць. Дзіма даволі шчыльна акружаны. Яго беларусы баяцца. Я не разумею, чаму яны яго баяцца. Я яго не баюся. Я — хворы чалавек. Я хаджу з кійком. Я нікога і нічога не баюся. Яны ўсё баяцца. А вы падыдзіце і запытайце: «Дзіма, колькі табе жыць засталося?» Баяцца.
— Дык вы мелі зь ім калісьці даволі блізкія адносіны, добра ведалі адзін аднаго?
— Ёсьць людзі, якія побач жывуць, побач служылі. Ён жа не адзін у палку. Там шмат людзей. Мне гавораць. Нехта кажа, што шмат п’е, нехта яшчэ нешта. Я ж побач не стаяў. А пабачыцца хачу. Калі вы прывезяце яго ў Бэрлін, сядзем мы ўтрох, тады атрымаецца добрае інтэрвію.
Зрабіце мне канфэрэнцыю з Паўлічэнкам ў Празе, у Варшаве, дзе заўгодна. Я прыеду, прыпаўзу. Дзіму і Сівакова запрасіце. Скажыце, што Алкаеў памірае. Давайце паразмаўляем адкрыта. Зь Сіваковым менш хачу, а з Паўлічэнкам гатовы хоць сёньня сустрэцца на нэўтральнай тэрыторыі. Адзін і бяз зброі. Так і напішыце.
Што важна ведаць пра зьнікненьне беларускіх палітыкаў
- 7 траўня 1999 году быў выкрадзены і імаверна забіты былы міністар унутраных справаў Беларусі, дзяяч апазыцыі генэрал Юры Захаранка.
- 16 верасьня 1999 году зьніклі бязь зьвестак былы старшыня Цэнтравыбаркаму і віцэ-сьпікер Вярхоўнага Савету Беларусі Віктар Ганчар, які рыхтаваў імпічмэнт Аляксандру Лукашэнку, і ягоны сябра, бізнэсоўца Анатоль Красоўскі. Пазьней на менскай вуліцы Фабрычнай, дзе меркавана адбылося выкраданьне, былі знойдзеныя аскепкі аўтамабільнага шкла і сьляды крыві.
- Прадстаўнікі беларускай апазыцыі, родныя зьніклых і міжнародная супольнасьць лічаць, што яны былі выкрадзеныя па палітычных матывах. У датычнасьці да іх зьнікненьняў падазраюцца Віктар Шэйман (былы кіраўнік Адміністрацыі прэзыдэнта), Уладзімер Навумаў (былы міністар унутраных спраў), Юры Сівакоў (займаў пасаду кіраўніка МУС) і Дзьмітры Паўлічэнка (на той момант камандзір брыгады спэцназу ўнутраных войскаў МУС), адносна якіх з 2004 году дзейнічаюць санкцыі Эўразьвязу і ЗША.
- У верасьні 2004 году Аляксандар Лукашэнка ахарактарызаваў Шэймана, Навумава, Сівакова і Паўлічэнку – як «самых сумленных, надзейных, адданых народу й дзяржаве людзей».
- На пачатку 2019 году Сьледчы камітэт паведаміў аб прыпыненьні расьсьледаваньня спраў аб зьнікненьні Захаранкі, Ганчара і Красоўскага. У сьнежні 2019 году справу аб зьнікненьні Захаранкі аднавілі.
- 16 сьнежня 2019 году нямецкае выданьне Deutsche Welle апублікавала інтэрвію, у якім Юры Гараўскі, які назваў сябе байцом беларускага «эскадрону сьмерці», расказаў, як удзельнічаў у выкраданьні і забойстве праціўнікаў Аляксандра Лукашэнкі 20 гадоў таму пад камандаваньнем Дзьмітрыя Паўлічэнкі.
- 24 сьнежня 2019 году ў інтэрвію «Эхо Москвы» Лукашэнка заявіў, што ніхто акрамя яго ня мог даць каманду аб выкраданьні і забойстве палітыкаў, а ён «ніколі ў жыцьці не аддаваў такую каманду» і ня дасьць цяпер. Ён запытаў, навошта яму было б такое патрэбна і «што зьмянілася, калі ў Беларусі ня стала двух ці трох чалавек», і дадаў, што «Дзіма Завадзкі з-за Чачні Шарамета загінуў». Лукашэнка зьвязаў заявы Гараўскага з тым, што «заўтра прэзыдэнцкія выбары».
- 19 верасьня 2023 году ў Швайцарыі ў крымінальным судзе у Санкт-Галене пачаўся працэс Юрыя Гараўскага па справе аб зьнікненьнях апанэнтаў Лукашэнкі. Суд стаў прэцэдэнтам.
- Акруговы суд горада Роршах (кантон Санкт-Гален, Швайцарыя) апраўдаў Юрыя Гараўскага па абвінавачваньні ў гвалтоўных зьнікненьнях, нягледзячы на тое, што ён публічна і некалькі разоў прызнаваўся ў выкраданьні і забойствах Юрыя Захаранкі, Віктара Ганчара і Анатоля Красоўскага — трох выдатных дзеячаў апазыцыі рэжыму Аляксандра Лукашэнкі — у Беларусі ў 1999 годзе.
Публікацыі па тэме:
Што былы спэцназавец расказаў пра забойствы апанэнтаў Лукашэнкі. Сьцісла
Ад Алкаева да Шэймана. Сьпіс ключавых асобаў у справе зьніклых
Як выглядае месца магчымага забойства Ганчара і Красоўскага пад Бегамляй. ФОТА
«Небясьпечна. Вельмі». Што менчукі кажуць пра зьніклых Ганчара, Захаранку і Красоўскага. ВІДЭА
Ад «яму можна верыць» да «расейскага ўкіду». Рэакцыі на сэнсацыйнае прызнаньне ў забойстве апазыцыянэраў
«Машына была на глыбіні аднаго мэтра». Як у 2001 годзе раскапалі джып Красоўскага
Гараўскі адказаў Паўлічэнку, — удзельнік падрыхтоўкі фільму пра забойствы апанэнтаў Лукашэнкі
Каму выгадны фільм пра ўдзельніка «эскадрону сьмерці» і ці ёсьць у ім «расейскі сьлед»?
Сьледчы, які расказаў пра «эскадроны сьмерці», ня верыць сэнсацыйным прызнаньням былога спэцназаўца
Спэцназаўца, які расказаў пра забойствы апазыцыянэраў, паказвалі на БТ 20 гадоў таму. Архіўнае відэа
