Беларусь апублікавала расшыфроўку ўкраінскіх пагрозаў пілёту «Белавія»: дыспэтчар «Кіеў-Радару» загадаў беларускаму самалёту разьвярнуцца, іначай «будзе паднятая баявая авіяцыя на перахопліваньне». Здарэньне справакавала скандал, МЗС Беларусі патрабуе выбачэньняў і матэрыяльнай кампэнсацыі.
Былы вайсковы лётчык Камароўскі: «Дарэмна нашы задзіраюцца, украінскі дыспэтчар усё рабіў дакладна»
Ці нармальная практыка — перахопліваньне пасажырскіх самалётаў баявымі? Перахоп прадугледжаны ў неадкладных выпадках, але інцыдэнт зь беларускім самалётам ня быў такім выпадкам, тлумачыць Свабодзе вайсковы экспэрт украінскага «Цэнтру Разумкова» Аляксей Мельнік:
«Я думаю, вельмі ганебны выпадак непрафэсійных паводзінаў авіядыспэтчара. Хто за гэтым стаяў, хто даваў яму такую каманду, — мае быць расьсьледаваньне (Украіна праводзіць расьсьледаваньне інцыдэнту. — РС). Калі такая каманда была, дыспэтчар меў поўнае права і нават абавязак не трансьляваць яе.
Тое, што я бачыў у расшыфроўцы, гэта абсалютная дзікасьць і непрафэсіяналізм. Экіпаж самалёта, калі расшыфроўка поўная, ніводнай фразай не даваў нагоды ставіць пад сумнеў выкананьне імі каманды».
Экспэрт тлумачыць: звычайна пасажырскі самалёт вылятае з максымальным запасам паліва, таму тэрміновую пасадку рабіць цяжка, у тым ёсьць небясьпека для пасажыраў і экіпажу. Але іншых пагрозаў ад перахопу ня мае быць: паводле міжнародных правілаў, ужываньне зброі дазваляецца толькі супраць вайсковых самалётаў з узбраеньнем на вонкавых падвесах.
Ды перахопліваньне самалёта і не прадугледжвае ўжываньня зброі, кажа Мельнік:
«Перахопліваньні сапраўды прадбачаныя ў выпадку, калі цывільны самалёт зь нейкіх прычынаў адышоў ад маршруту і не адказвае на запыты. Гэта як апошняя спроба ўсталяваць зь ім кантакт. Тады падымаецца вайсковы самалёт-перахопнік, асноўная задача якога — дапамагчы цывільнаму самалёту ці вярнуцца на маршрут, ці знайсьці курс на суседні аэрадром.
У такім выпадку ён выходзіць зьлева ад самалёта, дзе сядзіць камандзір экіпажу, намагаецца зьвязацца па радыё на аварыйнай частаце і манэўрамі падае яму сыгналы, каб прыцягнуць да сябе ўвагу. Ніякай гаворкі ня можа быць пра нейкія манэўры, якія могуць нейкім чынам пашкодзіць бясьпецы палёту цывільнага авіялайнэра, я не кажу ўжо пра ўжываньне зброі. Асноўнае заданьне вайскоўца — аказаньне дапамогі».
Мельнік згадвае, што пасьля трактаў у ЗША 11 верасьня 2001 году дыскутавалася пытаньне магчымасьці ўжываць зброю ў выпадку, калі ёсьць бясспрэчныя сьведчаньні пра захоп самалёта тэрарыстамі і пагрозу іншым людзям і цывільным аб’ектам. Але і тая дыскусія не прыйшла да адназначнай высновы.
Экспэрт нагадвае і пра выпадкі, калі цывільны самалёт памылкова прымаюць за вайсковы. У ліку такіх катастрофа паўднёвакарэйскага «Боінга-747» над Сахалінам у 1983 годзе, калі загінулі 269 чалавек на борце. Самалёт адхіліўся ад курсу на 500 км і ўвайшоў у паветраную прастору СССР, дзе быў перахоплены і зьбіты савецкім Су-15. Тады лётчык дакладна бачыў, што самалёт быў пасажырскім і ня нёс зброі, але выканаў загад на зьнішчэньне. Ды нават калі Саветы тады былі б упэўненыя, што гэта быў не пасажырскі самалёт, а выведнік, супраць яго ўсё роўна нельга было ўжываць зброю, згодна зь міжнароднымі дамовамі.
