Журналіст Associated Press, фатограф, відэаапэратар, пісьменьнік Мсьціслаў Чарноў і фотакарэспандэнт Яўген Малалетка сталі ляўрэатамі Прэміі імя Георгія Гангадзэ. За гадзіну да пачатку поўнамаштабнай вайны яны прыехалі ў Марыюпаль і былі ледзь не адзінымі журналістамі, якія паказалі жыцьцё гораду, абложанага расейскімі вайскоўцамі.
20 дзён журналісты працавалі пад абстрэламі, каб сьвет пабачыў сапраўдную «апэрацыю» расейскай арміі: разбураныя будынкі, паміраючыя дзеці, брацкія магілы, бамбаваньне радзільні.
Чаго мы яшчэ ня ведаем пра абарону Марыюпалю і што засталося за кадрам? Пра гэта ды іншае ў інтэрвію Ўкраінскай службы Радыё Свабода з Мсьціславам Чарновым і фотажурналістам Яўгенам Малалеткам.
Ляўрэаты прэміі імя Георгія Гангадзэ 2022 году: фатографы Мсьціслаў Чарноў (зьлева) і Яўген Малалетка
— Ці паехалі б вы ў Марыюпаль цяпер, ужо ведаючы, што там адбываецца?
Мсціслаў Чарноў: Так. Я думаю, ня толькі мы. Калі б украінскія і міжнародныя журналісты ведалі, што будзе адбывацца ў Марыюпалі, там бы засталося значна больш людзей. Мы такія самыя, як і ўсе іншыя, проста так атрымалася, што мы засталіся апошнімі і проста рабілі сваю працу. Намагаліся выжыць і рабілі сваю працу.
Мы б яшчэ раз паехалі, можа, нават засталіся б яшчэ даўжэй. Прынамсі цяпер я разумею, што трэба было заставацца яшчэ даўжэй.
Украінскія ратавальнікі і валянтэры нясуць цяжарную жанчыну, якая пацярпела ў выніку авіяцыйнага ўдару расейскіх вайскоўцаў па радзільні і дзіцячым шпіталі ў Марыюпалі, 9 сакавіка 2022 году. Фота Яўгена Малалеткі
— На вас палявалі расейскія вайскоўцы?
Мсьціслаў Чарноў: Мы ведалі, што супраць нас разгарнулася вялікая інфармацыйная кампанія па дыскрэдытацыі. І, разумеючы мэтады, мы ведалі, што трапіць у рукі расейскіх салдатаў небяспечна і для жыцьця, і для журналістыкі, якой мы займаліся.
Яўген Малалетка: Мы адчувалі на сабе мэдыйны прэсінг, нашы імёны былі паўсюль. Таксама мы атрымлівалі розныя паведамленьні ў сацыяльных сетках і пошце неспрыяльнага характару. Я на гэта не зьвяртаю ўвагі, бо ўсё роўна трэба яшчэ працаваць, расказваць, што адбываецца.
Жылы дом у Марыюпалі пасьля абстрэлу расейскіх вайскоўцаў, 11 сакавіка 2022 году. Фота Яўгена Малалеткі
— Як вам удавалася хавацца, працаваць і перадаваць інфармацыю з заблякаванага гораду?
Яўген Малалетка: Гэта было складана, бо празь нейкі час сувязь часам зусім абрывалася. Часам у адным пункце гораду паліцыя і служба сувязі «Кіеўстару» наладжвалі сувязь, падключалі генэратар, а ў адным пункце ў цэнтры гораду раздавалі мабільную сувязь і інтэрнэт. Да нейкага часу можна было прыехаць на гэтае месца і адправіць матэрыял праз мабільную сувязь, але потым і гэты пункт трапіў пад абстрэл і сувязі больш не было.
Адна са службаў паліцыі дапамагла нам наладзіць сувязь, мы прыехалі да іх, у іх быў спадарожнікавы інтэрнэт, мы адпраўлялі празь іх. Але гэта былі апошнія дні. Увесь час да гэтага мы адпраўлялі саматужна. Часам, седзячы пад гандлёвым цэнтрам, дзе ёсьць сувязь. Сядзіш, а самалёт увесь час кружыць. Сядзіш пад лесьвіцай з выцягнутай рукой з мабільным тэлефонам і проста чакаеш, пакуль адправіцца файл, каб хуценька адтуль выехаць.
Фатограф Associated Press Яўген Малалетка паказвае на дым, які ўзьнімаецца пасьля авіяўдару па радзільным доме ў Марыюпалі 9 сакавіка 2022 году. Фота Мсьціслава Чарнова
— Чаго мы яшчэ ня ведаем пра абарону Марыюпалю? Што засталося за кадрам і чаму?
Мсьціслаў Чарноў: Адна з рэчаў, якая мяне найбольш уразіла падчас аблогі Марыюпалю, гэта тое, як хутка горад пагрузіўся ў хаос. Спачатку мы не разумелі, чаму так адбылося. Калі кальцо вакол горада закрылася, калі абарвалася ўсялякая сувязь з вонкавым сьветам. Мы не разумелі, чаму людзі так хутка страцілі надзею, а пасьля я зразумеў. Гэта менавіта таму, што ў іх не было ніякай інфармацыі, менавіта інфармацыйная катастрофа.
Была гуманітарная катастрофа, была ваенная катастрофа, але яшчэ была інфармацыйная, якая палягала ў тым, што людзі перасталі разумець, што адбываецца ў сьвеце, у Марыюпалі, зь іхнымі роднымі, зь імі самімі. Гэтая адсутнасьць інфармацыі і прывяла да той роспачы, у якой былі людзі ў Марыюпалі. Менавіта тады я зразумеў, наколькі праца журналістаў, наколькі інфармацыя важная для сьвету і для абароны. Каб людзі трымаліся і выжылі, ім патрэбная ня толькі ежа, ім патрэбная інфармацыя.
Цяжарная Мар'яна Падгурская, якая пацярпела ў выніку авіяцыйнага ўдару расейскіх вайскоўцаў па радзільні і дзіцячым шпіталі ў Марыюпалі, 9 сакавіка 2022 году. Фота Мсьціслава Чарнова
Украінскі вайсковец у Марыюпалі, 12 сакавіка 2022 году. Фота Мсьціслава Чарнова
Наступствы абстрэлу дзіцячага шпіталя і радзільнага дому ў Марыюпалі, 9 сакавіка 2022 году. Фота Яўгена Малалеткі
Целы загінулых мірных жыхароў кладуць у брацкую магілу на ўскраіне Марыюпалю, бо людзі ня могуць пахаваць сваіх блізкіх з прычыны моцнага абстрэлу з боку расейскіх войскаў. Марыюпаль, 9 сакавіка 2022 году. Фота Мсьціслава Чарнова
Фота Яўгена Малалеткі
Жанчына накрываецца коўдрай каля пашкоджанай пажарнай машыны пасьля абстрэлу ў Марыюпалі, 10 сакавіка 2022 году
Украінскія вайскоўцы і мірны жыхар нясуць параненага, які быў пацярпеў падчас абстрэлу расейскімі вайскоўцамі шпіталю ў Марыюпалі, 3 сакавіка 2022 году
Фатограф Associated Press Яўген Малалетка і парамэдык дапамагаюць жанчыне, параненай падчас маштабнага ўварваньня Расеі. Марыюпаль, 2 сакавіка 2022 году. Фота Мсьціслава Чарнова
Лекар паказвае целы дзяцей, якія загінулі падчас абстрэлу шпіталю №3 у Марыюпалі, 15 сакавіка 2022 году. Фота Мсьціслава Чарнова
Людзі ў бамбасховішчы ў Марыюпалі, 6 сакавіка 2022 году. Фота Яўгена Малалеткі
Людзі ў бамбасховішчы ў Марыюпалі, 7 сакавіка 2022 году
Так выглядаў завод «Азоўсталь» у Марыюпалі 7 сакавіка 2022 году. Фота Мсьціслава Чарнова
Цалкам гутарку па-ўкраінску можна пачытаць тут.