Чаму было вырашана заняцца такой нязвыклай справай, ініцыятары патлумачылі ў адмысловым блогу праекту Skaryna 2017.
«Шмат у чым гэта было ўпершыню: першы пераклад Бібліі на старабеларускую мову, аўтарскія прадмовы, невялікі, амаль падарожны фармат. Нарэшце, беларускі першадрукар распрацаваў свой набор друкаваных літараў», — удакладняецца на тэматычнай пляцоўцы.
Менавіта шрыфт, распрацаваны Францішкам Скарынам, было вырашана рэканструяваць у лічбавым фармаце з максымальна падрабязнай перадачай уласьцівасьцяў арыгінальных літар.
Дагэтуль было нямала спробаў пераасэнсаваць спадчыну Францішка Скарыны. Але мэта дадзенага праекту вузкаскіраваная — зрабіць лічбавую рэканструкцыю літар, якія выкарыстоўваліся ў біблійных кнігах беларускага першадрукара.
Прыдумалі ды прафінансавалі лічбавую рэканструкцыю 500-гадовых шрыфтоў беларусы з розных куткоў сьвету: гэта Дзьмітры Бадзягін, Антон Брыль, Кацярына Матавілава, Кацярына Наліўка, Аляксей Цітовіч, Іна Цітовіч.
Аўтары прызнаюць, што не абышлося бяз пэўнай «інтэрпрэтацыі аўтэнтычнасьці» — тагачасныя друкарскія тэхналёгіі, якасьць паперы, гравіроўкі літар пакідаюць пытаньні наконт першаснай ідэі знакаў.
Аляксей Коваль
Галоўны «рэаніматар» скарынаўскай каліграфіі — дызайнэр шрыфтоў Аляксей Коваль. Праз 500 гадоў ён стаў экспэрымэнтаваць зь літарамі Францішка Скарыны ўжо на сучасным кампутары:
браўся арыгінальны адбітак, выдаляліся элемэнты недакладнасьцяў друку, а затым аналізавалася, якая форма магла быць
«Так, было досыць складана: кожны, хто спрабуе зрабіць сучасную рэканструкцыю шрыфту нават пачатку ХХ стагодзьдзя, сутыкаецца з шэрагам пытаньняў. Асноўнае — якая была першапачатковая ідэя аўтара? Тэхналёгіі друку і вырабу паперы XVI стагодзьдзя былі значна менш дасканалыя. Тыя адбіткі, што мы бяром за ўзор, вельмі кампрамісныя адносна задуманага аўтарам. Так адбылося і ў нашым выпадку.
Спачатку аказалася, што сканаваныя ўзоры ад Расейскай дзяржаўнай бібліятэкі недастаткова дакладныя, каб зразумець дызайн. Затым па „жывых“ копіях кніг, факсымільных ілюстрацыях высьветлілася, што давядзецца працаваць крыху іншым чынам. То бок браўся арыгінальны адбітак, выдаляліся элемэнты недакладнасьцяў друку, а затым аналізавалася, якая форма магла быць».
Шрыфт Skaryna 2017, паводле распрацоўнікаў, меўся быць такім, «які б зрабіў Францыск Скарына ў той час для сучасных тэхналёгій лічбавага выкарыстаньня». Аляксей Коваль спадзяецца, што ў выніковай вэрсіі «засталася задумка аўтара, гуманістычны дух ХVI стагодзьдзя і дадалося крыху дакладнасцей, уласьцівых лічбавым шрыфтам»:
З двух канцэптаў замоўцы абралі той, які ня столькі імітуе вонкавы контур арыгінальных літар, а той, што бярэ за аснову графему (шкілет літары), „пляму“ зыходнага знаку і перадае больш сучасным „чыстым“ контурам
«У верасьні мінулага году я быў на міжнароднай друкарскай канфэрэнцыі. Кансультаваўся па варыянтах, пра якія ўжо распавядаў. Дзякуючы больш вопытным калегам пачуў вельмі важныя меркаваньні.
Першае: няма сэнсу рабіць „кальку“ з адбітага шрыфту, бо гэта мэханічная праца. Больш важна знайсьці і перадаць першапачатковую ідэю аўтара.
Другая думка: ня так важна, наколькі дакладна перададзеныя літары, больш важна, каб набраная новым шрыфтам старонка выглядала падобнай да арыгіналу.
Так і адбылося. З двух канцэптаў замоўцы абралі той, які ня столькі імітуе вонкавы контур арыгінальных літар, а той, што бярэ за аснову графему (шкілет літары), „пляму“ зыходнага знаку і перадае больш сучасным „чыстым“ контурам».
У архіве блога можна знайсьці дзьве вэрсіі шрыфту. Першы — найбольш блізкі да арыгіналу варыянт з архаічнымі формамі знакаў і адсутнасьцю кернінгавых параў. Другі — сучасны варыянт з больш звыклымі формамі асобных знакаў.
Новы скарынаўскі шрыфт не прэтэндуе на абсалютную дасканаласьць. Удзельнікі праекту гатовыя выслухаць усе заўвагі і прапановы. Усе прыклады практычнага выкарыстаньня будуць уважліва вывучаныя. Балазе ліцэнзія дазваляе карыстацца шрыфтам бясплатна.