Выйшаў на волю Артур Фінькевіч. 4 студзеня амбасадарка Францыі заявіла, што 2008 год стане пераломным у дачыненьнях Беларусі і Эўразьвязу. Як зьвязаныя гэтыя падзеі? Якія крокі гатовы зрабіць афіцыйны Менск насустрач Захаду?
Гэтыя ды іншыя пытаньні ў перадачы Экспэртыза Свабоды палітоляг Юры Чавусаў і былы рэдактар газэты «Згода» Аляксей Кароль.
Цыганкоў: «Сёньня выйшаў на волю палітвязень, актывіст “Маладога фронту” Артур Фінькевіч. Калегія Магілёўскага абласнога суду ў крымінальных справах разгледзела касацыйную скаргу Фінькевіча скасавала пастанову Кастрычніцкага суду Магілёва аб пакараньні Артура Фінькевіча паўтара гадамі зьняволеньня. Нагадаем, ён быў асуджаны 20 сьнежня. Другі факт: 4 студзеня на прэсавай канфэрэнцыі амбасадарка Францыі Мірэй Мюсо спадзяецца, што 2008 год стане пераломным у дачыненьнях Беларусі і Эўразьвязу. Наколькі можна зьвязаць гэтыя два факты? Чым можна патлумачыць рашэньне ўладаў вызваліць Фінкевіча?»
“Вулічнымі акцыі стварылі крытычную для ўлады сытуацыю – ці закручваць гайкі ці вызваляць”
Кароль: «Я б патлумачыў вызваленьне палітвязьняў у агульнай прычынна-выніковай лініі. Гэта вынік двух чыньнікаў – міжнароднага і ўнутранага. Міжнародны – гэта зьнешнепалітычны ўплыў і ціск заходніх краінаў, ЗША і Эўразьвязу. Аднак у пэўным сэнсе і Расеі, якая пераходам на рынкавыя адносіны з Беларусьсю падарвала фінансавае апірышча рэжыму. Магчыма, на апошняй сустрэчы Лукашэнкі, Мядзьведзева і Пуціна была нейкая парада з боку Расеі, якой не патрэбна адыёзнае кляймо на палітыцы Беларусі.
І ўнутраны чыньнік. Ён зьвязаны з эканамічнай няўстойлівасьцю, якая стварылася апошнім часам, -- і з наяўнасьцю апазыцыі. Я маю на ўвазе актыўнасьць моладзі і акцыі прадпрымальнікаў. Па сутнасьці, сваімі вулічнымі акцыямі яны стварылі крытычную для ўлады сытуацыю – ці закручваць гайкі ці вызваляць.
Але ў гэтых вызваленьнях ёсьць і элемэнт гандлю – Жалезьнічэнка ў салдаты, Андрэя Кіма – пад крымінальную справу, а Дашкевіча і Фінькевіча вызваляюць».
Цыганкоў: «Прывяду яшчэ адну важную цытату з учорашняй прэсавай канфэрэнцыі амбасадаркі Францыі Мірэй Мюсо. «Мы вітаем вызваленьне трох вязьняў. І спадзяемся, што за імі будуць і іншыя вызваленьні. Мы ведаем, якую ролю ў гэтым вызваленьні адыграў спадар Лукашэнка. З прычынаў, якія я не хацела б тут тлумачыць, амбасадар Нямеччыны адыграў у вызваленьні асаблівую ролю. І я думаю, што такім чынам ён зрабіў свой унёсак у вырашэньне згаданых мной пытаньняў.» Ці не ўпершыню афіцыйна прызнана, што вызваленьне палітычных вязьняў ёсьць прадметам актыўных дыпляматычных намаганьняў. Якія ўсе ж прапорцыі зьнешняга і ўнутранага чыньніку ў справе вызваленьня палітвязьняў?»
Безумоўна, у вызваленьні знакавых асобаў, якія атрымалі міжнародную вядомасьць як палітычныя вязьні -- асноўная роля міжнароднай супольнасьці. Іншая справа, што роля беларускіх праваабарончых арганізацыяў і палітычных структураў была ў тым, што месяцамі гэтыя прозьвішчы называліся ў размовах з замежнымі палітыкамі, дыпляматамі, і гэта стала элемэнтамі міжнароднага парадку дня ў дачыненьні да Беларусі – менавіта вызваленьне палітычных вязьняў. Таму трэба не спыняць гэтага розгаласу, працягваць сьведчыць пра тое, што палітвязьні ў Беларусі ёсьць”.
"Можна арыштаваць 10 зьняволеных, потым адпусьціць 7 – і праслыць лібэральным і дальнабачным палітыкам"
Цыганкоў: “Наколькі тут істотны расейскі чыньнік, пра які ўжо пачаў казаць Аляксей Кароль?”
Я ўсе ж яшчэ раз вярнуся і падкрэсьлю важнасьць унутранага чыньніка. Я маю на ўвазе не размах акцыяў, а стварэньне крытычнай масы моладзьдзю і прадпрымальнікамі, якія сваімі самаахвярнымі дзеяньнямі прымушаюць хістацца ўлада. І гэта бачна на справе Фінькевіча – учора асудзілі, а сёньня выпусьцілі. Бо калі асуджалі, ня ведалі, які будзе наступны крок»
Чавусаў: “Рэжым абраў такую даволі тэатральную стратэгію. Можна арыштаваць 10 зьняволеных, потым адпусьціць 7 – і праслыць лібэральным і дальнабачным палітыкам. Ціск з боку Захаду і Ўсходу адбываецца ў процілеглых кірунках. Захад пагражае – “мы з вамі гандлявалі па рынкавых умовах, а цяпер абмяжуем іх з-за вашых кепскіх паводзінах”. З Расеі ж кажуць наадварот – “калі бы будзеце кепска паводзіць, то мы з вамі пяройдзем на рынкавыя ўмовы”.
“На сёньняшні дзень улада не гатова і Казулін будзе апошнім, каго яна вызваліць”
Цыганкоў: Ці можа зьнешні ціск і ўнутраная сытуацыя прывесьці да вызваленьне іншых палітвязьняў і найперш, былога кандыдата ў прэзыдэнты Аляксандра Казуліна?
Кароль: “Я думаю, на сёньняшні дзень улада не гатова і Казулін будзе апошнім, каго яна вызваліць. Вызваленьне Казуліна будзе самым знакавым актам у гэтым гандлю беларускіх уладаў. Бяз гэтага пазыцыя Беларусі, яе пэўныя крокі на Захад на будуць прынятыя заходнімі краінамі”.
Чавусаў: “Спадар Кароль мае абсалютную рацыю ў сэнсе ацэнкі магчымасьці вызваленьня Казуліна як самага знакавага з палітвязьняў. Але я вазьму на сябе няўдзячную ролю даць канкрэтны прагноз. На мой погляд, пытаньне вызваленьня Казуліна можа паўстаць толькі ва ўмовах выбарчай кампаніі, калі узьнікне пытаньне прызнаньня парлямэнцкіх выбараў і Палаты прадстаўнікоў новага скліканьня. Казулін -- гэта апошні козыр у кішэнях улады, і яны будуць трымаць Казуліна сёлета яшчэ даволі доўга. Можна казаць пра канец году, калі, дарэчы, зьявіцца фармальная магчымасьць ягонага ўмоўна-датэрміновага вызваленьня”.