Ягор Маёрчык, Праўда, Чэрвеньскі раён, Меншчына (эфір 5 сьнежня) Новая перадача сэрыі “Палітычная геаграфія”.
Колькі “праўдзівага” насельніцтва, падлічыць ня так і проста. Два дзясяткі хатаў, у якіх жывуць пад трыццаць чалавек. Вяскоўцы кажуць, што даўней насельніцтва лічылі не па людзях, а па каровах — маўляў, у каго ёсьць гаспадарка, той тут і жыве. У такім разе атрымліваецца, што ў Праўдзе толькі 13 чалавек.
Я заходжу да састарэлай Марыі Крук. З коміна ейнай хаты валіць дым, з чаго я раблю выснову, што нехта тут жыве. Зь іншага боку, хлеў пры сядзібе даўно раскіданы.
(Карэспандэнт: ) “Нешта ў вашай Праўдзе халадно. Можа, мы дзьверы зачынім?”
(Крук: ) “Зачыніце, але вы наўрад ці ў мяне ў хату ўлезеце. Мы тут рамонт пачалі”.
(Карэспандэнт: ) “Чаму вёска так называецца?”
(Крук: ) “Наша вёска называлася Драгча Буглацкая. Пасьля вайны яе перайменавалі ў Праўду”.
(Карэспандэнт: ) “А вам які назоў больш даспадобы?”
(Крук: ) “А мне ўсё адно”.
(Карэспандэнт: ) “Ці ёсьць нейкія праблемы ў жыцьці Праўды? Што б хацелася выправіць, але не атрымліваецца?”
(Крук: ) “У мяне крайняя хата, і трэба гарадзіць плот. Каровы ходзяць па палетках. Але я ад надзелу зямлі адмоўлюся. Ён мне болей не патрэбны. Ужо час зьбірацца на могілкі”.
(Карэспандэнт: ) “А якая праўда ў жыцьці Праўды?”
(Крук: ) “Тут няма ніякай праўды! А якая тут можа быць праўда?”
(Карэспандэнт: ) “А як людзі да Лукашэнкі ставяцца?”
(Крук: ) “Добра. Каб ён толькі да маёй сьмерці кіраваў”.
(Карэспандэнт: ) “Вы ведаеце ці не, што апазыцыя вылучыла адзінага кандыдата — Аляксандра Мілінкевіча?”
(Крук: ) “О не, не-не-не! Апазыцыі мы ня верым!”
(Карэспандэнт: ) “У вас да іх ёсьць нейкія прэтэнзіі?”
(Крук: ) “Шушкевіч пераехаў у Амэрыку!”
(Карэспандэнт: ) “Шушкевіч?! У Амэрыку?!”
(Крук: ) “Гавораць, што ён там сядзіць”.
(Карэспандэнт: ) “Адкуль вы бераце інфармацыю?”
(Крук: ) “Гляджу тэлебачаньне і чытаю газэты”.
Зіма, мароз, завея, сутоньне — няма горшых умоваў, каб цягацца ад хаты да хаты ў незнаёмым паселішчы. Выпадкова я трапляю ў госьці да Мікалая Прэдкі. Ягоная сядзіба вылучаецца хараством: ладны дом, роўны, не перакошаны плот і чысьціня на падворку. Перахопліваючы мой позірк, гаспадар зазначае: “Усё жыцьцё будавалі, а жыць ужо няма каму”.
(Мікалай Прэдка: ) “Мне не даюць брыкету. Два гады стаю ў чарзе! Запісаўся, а сельсавет кажа, што няма брыкету. Трэба аддаць 140 тысяч, а я ўсяго 200 атрымліваю. Вось адна пэнсія на брыкет і пойдзе”.
(Карэспандэнт: ) “А якая праўда ў жыцьці Праўды?”
(Мікалай Прэдка: ) “Якая тут можа быць праўда, калі паўвёскі пройдзеш і нікога няма?!”
(Карэспандэнт: ) “А што ў вас з мэдыцынай?”
(Мікалай Прэдка: ) “У Руні шпіталь зачынілі. Прыяжджае прыёмны ўрач, паглядзіць і дасьць накіраваньне ў Чэрвень. Але месцаў у Чэрвені няма, трэба ўсё па блату”.
На ўсю Праўду толькі адно дзіця — Кацярына. Разам зь бацькамі дзяўчынка жыве ў хаце свайго дзядулі Пятра Прэдкі. У час майго візыту Кацярына яшчэ не вярнулася зь дзіцячага садку, гэтым разам за чатыры кілямэтры ў суседнюю вёску Зелянкі яе паехаў забіраць бацька. Адпаведна, дзед Пятро застаўся ў хаце.
(Пятро Прэдка: ) “Я як пэнсіянэр плачу палову ад квітка, а калі яе едзе забіраць сын, то набывае поўны квіток. Туды-назад трэба аддаць 720 рублёў, а на месяц трэба 30 тысяч на адну толькі дарогу”.
(Карэспандэнт: ) “А якая праўда ў жыцьці Праўды?”
(Пятро Прэдка: ) “Ніякай праўды тут няма!”
(Карэспандэнт: ) “А што б вы хацелі выправіць?”
(Пятро Прэдка: ) “Тут нічога ня выправіш. Што дырэктар сказаў — тое і закон. Нідзе немагчыма паскардзіцца”.
(Карэспандэнт: ) “Як людзі да Лукашэнкі ставяцца?”
(Пятро Прэдка: ) “Я да яго стаўлюся душэўна. Ён справядлівы чалавек. На наступных выбарах я буду галасаваць толькі за яго”.
(Карэспандэнт: ) “А, можа, які іншы кандыдат?”
(Пятро Прэдка: ) “Кандыдатаў будзе шмат: там зноў Шушкевіч і Кебіч лезуць да ўлады. Каб ня той Лукашэнка, даўно б былі пад Польшчай!”
Другімі, паводле, так бы мовіць, ступені маладосьці, пасьля Кацярыны аказаліся браты Канапелькі — нежанатыя дзецюкі 30—35 гадоў. Па Праўдзе пайшлі пагалоскі, што Канапелькі кінулі піць. Кажуць, што браты, якія заўсёды любілі ў пляшку зірнуць, ачунялі адной раніцай і пабачылі, што ў іх няма грошай нават на хлеб. У часе майго візыту да Канапелек, абодва браты сапраўды былі цьвярозыя. Старэйшы Аляксандар ляжыць на печцы і раіць малодшаму Мікалаю, як адказваць на мае пытаньні.
(Карэспандэнт: ) “Дзесьці працуеце?”
(Канапелька: ) “Не. А дзе тут працаваць?”
(Карэспандэнт: ) “Саўгас”.
(Канапелька: ) “А мяне бяз пашпарту не бяруць”.
(Карэспандэнт: ) “А дзе ваш пашпарт?”
(Канапелька: ) “У сельсавеце”.
(Карэспандэнт: ) “Схадзілі б ды забралі”.
(Канапелька: ) “Трэба 12 тысяч, а ў мяне іх няма. У нас няма надзелу, а зь сельсавету кожны раз прыходзіць папера, каб мы плацілі за надзел. Летась мы адмовіліся ад зямлі, а ўсё адно патрабуюць, каб заплацілі”.
(Карэспандэнт: ) “Добра, калі толькі патрабаваньне прыходзіць. Могуць жа прыехаць і аштрафаваць”.
(Канапелька: ) “А што ў нас тут можна ўзяць? Хіба што зь дзіравага вакна зьняць цэляфану. Але мы тады іншую знойдзем”.
(Карэспандэнт: ) “А на што вы жывяце?”
(Канапелька: ) “Сёньня суседка прынесла порткі. А так — людзям дапаможам, яны заплацяць”.
(Карэспандэнт: ) “А людзі ў вёсцы п’юць?”
(Канапелька: ) “Ня можа такога быць, каб людзі не пілі! Вы ня п’еце?”
(Карэспандэнт: ) “Не. Бачыце, цьвярозы да вас прыйшоў”.
(Канапелька: ) “І я цьвярозы! А ў тры гадзіны пайду вып’ю”.
(Карэспандэнт: ) “Што сёньня за сьвята?”
(Канапелька: ) “Сьвята няма. Год па чалавеку, мяне запрасілі. А так я таксама ня п’ю. Няма за што — і ня п’ю”.
(Карэспандэнт: ) “А ці можна ў Праўдзе дамагчыся праўды?”
(Канапелька: ) “У людзей — так, ва ўладаў — ня ведаю”.
Праўда для Менску — гэта недалёкі край. Гадзіна аўтобусам да райцэнтру Чэрвеню, а там яшчэ паўгадзіны машынаю. Тыя, хто ў Праўдзе нарадзіліся, але жадалі лепшай долі, выпраўляліся ня ў Чэрвень, а адразу ў Менск. Вось што мне давялося пачуць ад адной вяскоўкі:
(Спадарыня: ) “Я праз тыдзень на Менск зьбіраюся. А сюды толькі на лета прыяжджаю. Я працавала ў Менску, і ў мяне там кватэра ёсьць. Я не хацела ехаць, а дачка кажа: “Мама, зьвяжу і забяру гвалтам”.
Хтосьці мае малую радзіму выключна за лецішча на цёплую пару, а нехта адпрацаваў у вялікім горадзе ды вярнуўся дажываць у ціхую Праўду. Падамо меркаваньні яшчэ адной спадарыні:
(Спадарыня: ) “Я жыла ў Менску. Сынок там пэнсію маю атрымлівае. Ён набывае харчы таньней і прывозіць сюды”.
(Карэспандэнт: ) “Няўжо ў вас тут даражэй, чым у горадзе?”
(Спадарыня: ) “Натуральна, што даражэй. У нас сала прадаюць па 8 тысяч, а сын у Менску на кірмашы набывае па 5”.
(Карэспандэнт: ) “Вёску перайменавалі ў савецкі час. Саюзу ўжо няма — то можа варта назад перайменаваць?”
(Спадарыня: ) “Вы хочаце, каб перайменавалі ў Крыўду?”
(Карэспандэнт: ) “А ёсьць за што крыўдаваць? На каго крыўдуеце?”
(Спадарыня: ) “Няма на каго крыўдаваць”.
(Карэспандэнт: ) “А чаму ў Крыўду перайменаваць хацелі?”
(Спадарыня: ) “Можна так пажартаваць”.
(Карэспандэнт: ) “Наколькі я разумею, вёску перайменавалі ў гонар камуністычнай газэты “Праўда”. Якія газэты цяпер у вёсцы людзі чытаюць і выпісваюць?”
(Спадарыня: ) “Выпісваем “Советскую Белоруссию”, болей нічога”.
70-гадовая Кацярына Прэдка шукае праўды ўжо ня першы год. Старая марыць пра тэлефон, ды толькі тэлеграфныя слупы згнілі і спарахнелі, драты абарваліся. Выйсьце ў гэтай сытуацыі адно — пракладка новай лініі. Калі гэта здарыцца, ніхто ня ведае.
(Кацярына Прэдка: ) “У мяне вялікі ціск. Прыйдзецца выклікаць хуткую, а ўсе сядзяць пазамыканыя. Ні да каго не дагрукацца. Вось я і хачу, каб правялі тэлефон. Я ўжо другі год стаю, але справа ніяк ня рухаецца”.
(Карэспандэнт: ) “Ці ёсьць праўда ў жыцьці Праўды?”
(Кацярына Прэдка: ) “Бог яго ведае, з гэтай праўдай. Ня ведаю, ёсьць гэтая праўда ці не... Няма праўды!”
(Карэспандэнт: ) “Пойдзем далей. Дзякуй вам за такі цудоўны аповед!”
(Кацярына Прэдка: ) “А што вы тут рабілі?!”
(Карэспандэнт: ) “Вас запісвалі! Гэта пойдзе на радыё. І гэта чыстая праўда!”
Спрадвечны назоў Праўды — Драгча Буглацкая. Старажытнаславянскае слова “драгча” абазначае смутак і жальбу. Можа, драгча і ёсьць праўдаю жыцьця вёскі Праўда?
Я заходжу да састарэлай Марыі Крук. З коміна ейнай хаты валіць дым, з чаго я раблю выснову, што нехта тут жыве. Зь іншага боку, хлеў пры сядзібе даўно раскіданы.
(Карэспандэнт: ) “Нешта ў вашай Праўдзе халадно. Можа, мы дзьверы зачынім?”
(Крук: ) “Зачыніце, але вы наўрад ці ў мяне ў хату ўлезеце. Мы тут рамонт пачалі”.
(Карэспандэнт: ) “Чаму вёска так называецца?”
(Крук: ) “Наша вёска называлася Драгча Буглацкая. Пасьля вайны яе перайменавалі ў Праўду”.
(Карэспандэнт: ) “А вам які назоў больш даспадобы?”
(Крук: ) “А мне ўсё адно”.
(Карэспандэнт: ) “Ці ёсьць нейкія праблемы ў жыцьці Праўды? Што б хацелася выправіць, але не атрымліваецца?”
(Крук: ) “У мяне крайняя хата, і трэба гарадзіць плот. Каровы ходзяць па палетках. Але я ад надзелу зямлі адмоўлюся. Ён мне болей не патрэбны. Ужо час зьбірацца на могілкі”.
(Карэспандэнт: ) “А якая праўда ў жыцьці Праўды?”
(Крук: ) “Тут няма ніякай праўды! А якая тут можа быць праўда?”
(Карэспандэнт: ) “А як людзі да Лукашэнкі ставяцца?”
(Крук: ) “Добра. Каб ён толькі да маёй сьмерці кіраваў”.
(Карэспандэнт: ) “Вы ведаеце ці не, што апазыцыя вылучыла адзінага кандыдата — Аляксандра Мілінкевіча?”
(Крук: ) “О не, не-не-не! Апазыцыі мы ня верым!”
(Карэспандэнт: ) “У вас да іх ёсьць нейкія прэтэнзіі?”
(Крук: ) “Шушкевіч пераехаў у Амэрыку!”
(Карэспандэнт: ) “Шушкевіч?! У Амэрыку?!”
(Крук: ) “Гавораць, што ён там сядзіць”.
(Карэспандэнт: ) “Адкуль вы бераце інфармацыю?”
(Крук: ) “Гляджу тэлебачаньне і чытаю газэты”.
Зіма, мароз, завея, сутоньне — няма горшых умоваў, каб цягацца ад хаты да хаты ў незнаёмым паселішчы. Выпадкова я трапляю ў госьці да Мікалая Прэдкі. Ягоная сядзіба вылучаецца хараством: ладны дом, роўны, не перакошаны плот і чысьціня на падворку. Перахопліваючы мой позірк, гаспадар зазначае: “Усё жыцьцё будавалі, а жыць ужо няма каму”.
(Мікалай Прэдка: ) “Мне не даюць брыкету. Два гады стаю ў чарзе! Запісаўся, а сельсавет кажа, што няма брыкету. Трэба аддаць 140 тысяч, а я ўсяго 200 атрымліваю. Вось адна пэнсія на брыкет і пойдзе”.
(Карэспандэнт: ) “А якая праўда ў жыцьці Праўды?”
(Мікалай Прэдка: ) “Якая тут можа быць праўда, калі паўвёскі пройдзеш і нікога няма?!”
(Карэспандэнт: ) “А што ў вас з мэдыцынай?”
(Мікалай Прэдка: ) “У Руні шпіталь зачынілі. Прыяжджае прыёмны ўрач, паглядзіць і дасьць накіраваньне ў Чэрвень. Але месцаў у Чэрвені няма, трэба ўсё па блату”.
На ўсю Праўду толькі адно дзіця — Кацярына. Разам зь бацькамі дзяўчынка жыве ў хаце свайго дзядулі Пятра Прэдкі. У час майго візыту Кацярына яшчэ не вярнулася зь дзіцячага садку, гэтым разам за чатыры кілямэтры ў суседнюю вёску Зелянкі яе паехаў забіраць бацька. Адпаведна, дзед Пятро застаўся ў хаце.
(Пятро Прэдка: ) “Я як пэнсіянэр плачу палову ад квітка, а калі яе едзе забіраць сын, то набывае поўны квіток. Туды-назад трэба аддаць 720 рублёў, а на месяц трэба 30 тысяч на адну толькі дарогу”.
(Карэспандэнт: ) “А якая праўда ў жыцьці Праўды?”
(Пятро Прэдка: ) “Ніякай праўды тут няма!”
(Карэспандэнт: ) “А што б вы хацелі выправіць?”
(Пятро Прэдка: ) “Тут нічога ня выправіш. Што дырэктар сказаў — тое і закон. Нідзе немагчыма паскардзіцца”.
(Карэспандэнт: ) “Як людзі да Лукашэнкі ставяцца?”
(Пятро Прэдка: ) “Я да яго стаўлюся душэўна. Ён справядлівы чалавек. На наступных выбарах я буду галасаваць толькі за яго”.
(Карэспандэнт: ) “А, можа, які іншы кандыдат?”
(Пятро Прэдка: ) “Кандыдатаў будзе шмат: там зноў Шушкевіч і Кебіч лезуць да ўлады. Каб ня той Лукашэнка, даўно б былі пад Польшчай!”
Другімі, паводле, так бы мовіць, ступені маладосьці, пасьля Кацярыны аказаліся браты Канапелькі — нежанатыя дзецюкі 30—35 гадоў. Па Праўдзе пайшлі пагалоскі, што Канапелькі кінулі піць. Кажуць, што браты, якія заўсёды любілі ў пляшку зірнуць, ачунялі адной раніцай і пабачылі, што ў іх няма грошай нават на хлеб. У часе майго візыту да Канапелек, абодва браты сапраўды былі цьвярозыя. Старэйшы Аляксандар ляжыць на печцы і раіць малодшаму Мікалаю, як адказваць на мае пытаньні.
(Карэспандэнт: ) “Дзесьці працуеце?”
(Канапелька: ) “Не. А дзе тут працаваць?”
(Карэспандэнт: ) “Саўгас”.
(Канапелька: ) “А мяне бяз пашпарту не бяруць”.
(Карэспандэнт: ) “А дзе ваш пашпарт?”
(Канапелька: ) “У сельсавеце”.
(Карэспандэнт: ) “Схадзілі б ды забралі”.
(Канапелька: ) “Трэба 12 тысяч, а ў мяне іх няма. У нас няма надзелу, а зь сельсавету кожны раз прыходзіць папера, каб мы плацілі за надзел. Летась мы адмовіліся ад зямлі, а ўсё адно патрабуюць, каб заплацілі”.
(Карэспандэнт: ) “Добра, калі толькі патрабаваньне прыходзіць. Могуць жа прыехаць і аштрафаваць”.
(Канапелька: ) “А што ў нас тут можна ўзяць? Хіба што зь дзіравага вакна зьняць цэляфану. Але мы тады іншую знойдзем”.
(Карэспандэнт: ) “А на што вы жывяце?”
(Канапелька: ) “Сёньня суседка прынесла порткі. А так — людзям дапаможам, яны заплацяць”.
(Карэспандэнт: ) “А людзі ў вёсцы п’юць?”
(Канапелька: ) “Ня можа такога быць, каб людзі не пілі! Вы ня п’еце?”
(Карэспандэнт: ) “Не. Бачыце, цьвярозы да вас прыйшоў”.
(Канапелька: ) “І я цьвярозы! А ў тры гадзіны пайду вып’ю”.
(Карэспандэнт: ) “Што сёньня за сьвята?”
(Канапелька: ) “Сьвята няма. Год па чалавеку, мяне запрасілі. А так я таксама ня п’ю. Няма за што — і ня п’ю”.
(Карэспандэнт: ) “А ці можна ў Праўдзе дамагчыся праўды?”
(Канапелька: ) “У людзей — так, ва ўладаў — ня ведаю”.
Праўда для Менску — гэта недалёкі край. Гадзіна аўтобусам да райцэнтру Чэрвеню, а там яшчэ паўгадзіны машынаю. Тыя, хто ў Праўдзе нарадзіліся, але жадалі лепшай долі, выпраўляліся ня ў Чэрвень, а адразу ў Менск. Вось што мне давялося пачуць ад адной вяскоўкі:
(Спадарыня: ) “Я праз тыдзень на Менск зьбіраюся. А сюды толькі на лета прыяжджаю. Я працавала ў Менску, і ў мяне там кватэра ёсьць. Я не хацела ехаць, а дачка кажа: “Мама, зьвяжу і забяру гвалтам”.
Хтосьці мае малую радзіму выключна за лецішча на цёплую пару, а нехта адпрацаваў у вялікім горадзе ды вярнуўся дажываць у ціхую Праўду. Падамо меркаваньні яшчэ адной спадарыні:
(Спадарыня: ) “Я жыла ў Менску. Сынок там пэнсію маю атрымлівае. Ён набывае харчы таньней і прывозіць сюды”.
(Карэспандэнт: ) “Няўжо ў вас тут даражэй, чым у горадзе?”
(Спадарыня: ) “Натуральна, што даражэй. У нас сала прадаюць па 8 тысяч, а сын у Менску на кірмашы набывае па 5”.
(Карэспандэнт: ) “Вёску перайменавалі ў савецкі час. Саюзу ўжо няма — то можа варта назад перайменаваць?”
(Спадарыня: ) “Вы хочаце, каб перайменавалі ў Крыўду?”
(Карэспандэнт: ) “А ёсьць за што крыўдаваць? На каго крыўдуеце?”
(Спадарыня: ) “Няма на каго крыўдаваць”.
(Карэспандэнт: ) “А чаму ў Крыўду перайменаваць хацелі?”
(Спадарыня: ) “Можна так пажартаваць”.
(Карэспандэнт: ) “Наколькі я разумею, вёску перайменавалі ў гонар камуністычнай газэты “Праўда”. Якія газэты цяпер у вёсцы людзі чытаюць і выпісваюць?”
(Спадарыня: ) “Выпісваем “Советскую Белоруссию”, болей нічога”.
70-гадовая Кацярына Прэдка шукае праўды ўжо ня першы год. Старая марыць пра тэлефон, ды толькі тэлеграфныя слупы згнілі і спарахнелі, драты абарваліся. Выйсьце ў гэтай сытуацыі адно — пракладка новай лініі. Калі гэта здарыцца, ніхто ня ведае.
(Кацярына Прэдка: ) “У мяне вялікі ціск. Прыйдзецца выклікаць хуткую, а ўсе сядзяць пазамыканыя. Ні да каго не дагрукацца. Вось я і хачу, каб правялі тэлефон. Я ўжо другі год стаю, але справа ніяк ня рухаецца”.
(Карэспандэнт: ) “Ці ёсьць праўда ў жыцьці Праўды?”
(Кацярына Прэдка: ) “Бог яго ведае, з гэтай праўдай. Ня ведаю, ёсьць гэтая праўда ці не... Няма праўды!”
(Карэспандэнт: ) “Пойдзем далей. Дзякуй вам за такі цудоўны аповед!”
(Кацярына Прэдка: ) “А што вы тут рабілі?!”
(Карэспандэнт: ) “Вас запісвалі! Гэта пойдзе на радыё. І гэта чыстая праўда!”
Спрадвечны назоў Праўды — Драгча Буглацкая. Старажытнаславянскае слова “драгча” абазначае смутак і жальбу. Можа, драгча і ёсьць праўдаю жыцьця вёскі Праўда?