Штогод у Беларусі па генэтычных паказаньнях перарываецца каля 550 цяжарнасьцяў

Іна Студзінская, Менск У Беларусі зараз праводзіцца шэраг мерапрыемстваў, прысьвечаны Рэспубліканскаму Дню маці. На словах дзяржава робіць усё, каб будучае пакаленьне было здаровым. На справе ж так атрымліваецца не заўсёды. Абавязковы раней біятэхнічны аналіз цяжарным жанчынам амаль год ужо не робяць – Міністэрства аховы здароўя не закупіла неабходныя тэст-сыстэмы. І рызыка нарадзіць дзіця з прыроджанай паталёгіяй у беларускай жанчыны нарастае.
Штогод у Беларусі па генэтычных паказаньнях перарываецца каля 550 цяжарнасьцяў – калі ў плода выяўлены дыягназ храмасомнага захворваньня, прыроджаных парокаў разьвіцьця, якія не паддаюцца хірургічнай карэкцыі, спадчынныя хваробы.

Дыягназ спадчыннай паталёгіі плода ставіцца ў выніку генэтычных дасьледаваньняў 700-750 жанчынам. Але, паводле меркаваньня навуковага супрацоўніка Навукова-дасьледчага інстытуту спадчынных і прыроджаных захворваньняў Міністэрства аховы здароўя Беларусі Расьціслава Шмеля, гэтыя лічбы можна сьмела памножыць як мінімум на 4.

(Шмель: ) “У любой сям’і, у любой жанчыны дзетароднага ўзросту, на жаль, можа нарадзіцца дзіця са спадчыннай і прыроджанай паталёгіяй. Гэтая рызыка агульначалавечая, і для кожнага ўзросту можа быць рознай. Чым старэйшая жанчына, тым гэта рызыка павялічваецца. І таму сярэдняя рызыка вагаецца на ўзроўні ад двух з паловай да чатырох працэнтаў. І такім чынам, у трох-чатырох жанчынаў са ста можа нарадзіцца дзіця з прыроджанай анамаліяй альбо парокам разьвіцьця”.

Беларусь адной зь першых краінаў у сьвеце на пачатку 1990-х гадоў ўвяла для цяжарных жанчын абавязковы трайны біятэхнічны тэст, які аб’яднаў біяхімічнае і ўльтрагукавае дасьледваньне плода ва ўлоньні жанчыны. Эфэктыўнасьць, дакладнасьць такога дасьледваньня надзвычай высокая – сындром Даўна ды іншыя храмасомныя паталёгіі выяўляюцца ў больш за 95% выпадкаў.

Але цяпер абавязковы раней аналіз стаў для беларускіх жанчын недаступным. Нейкі час яго можна было зрабіць платна, а цяпер і за грошы нельга. У чым прычына? Магчыма, у грошах. Але, найперш за ўсё – у адсутнасьці ў беларускіх чыноўнікаўспрыту. Начальнік аддзелу мэдтэхнікі Міністэрства аховы здароўя Алег Крымскі сьцьвярджае, што ў эканамічны плян Міністэрства рэактывы для генэтыкаў былі ўключаныя. Аднак Інстытут спадчынных і прыроджаных захворваньняў заяўку на закупку рэактываў падаў быццам бы позна.

Супрацоўнікі Інстытуту спадчынных і прыроджаных захворваньняў яшчэ летась у верасьні пачалі біць трывогу і праз прэсу й тэлебачаньне тлумачыць, чаму такі аналіз неабходны. Былі артыкулы ў “”Комсомольской правде”, сюжэты на канале СТВ. Але ў Міністэрства аховы здароўя грошай тады не знайшлося. Спачатку тэст можна было зрабіць платна, а цяпер яго наагул не робяць, бо закупка тэст-сыстэмаў робіцца цэнтралізавана, празт міністэрства. Апавядае Расьціслаў Шмель:

(Шмель: ) “Для абсьледаваньня кожнай цяжарнай жанчыны трэба закупаць тэст-сыстэму. Адна такая сыстэма каштуе ў сярэднім 12-15 умоўных адзінак. Штогод у Беларусі нараджаецца 90-95 тысяч дзетак – такім чынам, трэба мець каля 100 тысяч тэст-сыстэмаў. Для дзяржавы гэта грошы не такія ўжо й вялікія. Але Міністэрства аховы здароўя вырашыла спачатку абмежаваць закупку такіх тэст-сыстэмаў, а цяпер і ўвогуле іх не закупае”.

Зь іншага боку, мэдычная дапамога мацяркам і дзецям ў Беларусі, згодна з дэкрэтамі і ўказамі прэзыдэнта, павінна быць бясплатнай. А калі бясплатная, то яе, па сутнасьці, няма. Ці ёсьць выйсьце з гэтага замкнёнага кола?

Паводле начальніка аддзелу мэдтэхнікі Міністэрства аховы здароўя Алега Крымскага, тэст-сыстэмы для аналізу на альфа-пратэіны зьявяцца ў Беларусі, магчыма, напрыканцы лістападу. А пакуль дактары робяць будучым мацяркам толькі ўльтрагукавае дасьледаваньне. Ягоная эфэктыўнасьць – 60%.

Летась, калі трайны біятэхнічны тэст быў абавязковым, толькі ў Менску магло нарадзіцца 25 дзяцей з хваробай Даўна. У 22 жанчын гэта было выяўлена на раньняй стадыі. Нарадзілася трое такіх дзяцей – у жанчын, якія самі не прайшлі гэты аналіз, ня сталі на ўлік. Сёлета лічбы значна горшыя, прызнаўся супрацоўнік НДІ спадчынных і прыроджаных захворваньняў – але называць іх адмовіўся.