Вячаслаў Ракіцкі, Менск 17 сьнежня пазначаны ў календары як Дзень беларускага кіно. Кінематаграфісты краіны адзначалі яго па-рознаму. Тыя, хто і сёньня час ад часу здымае кіно, з радасьцю. Іншыя ж, з горыччу, узгадваючы лепшыя часы, калі іхныя імёны буйнымі літарамі пісаліся на афішах кінатэатраў. Пастаноўшчык аднаго з самых папулярных беларускіх фільмаў, сапраўды народнай камэдыі “Белыя Росы” народны артыст Беларусі Ігар Дабралюбаў, сустракае сьвята, не пакідаючы сваёй кватэры. Ён выходзіць зь цяжкой хваробы.
Хвароба для кожнага чалавека прыходзіць нечакана. Вестку пра інсульт, які здарыўся зь Ігарам Міхайлавічам у траўні сёлета, ягоныя сябры, калегі ўспрынялі балюча, але без зьдзіўленьня. Усе ведалі, як востра Майстар успрымаў сваё адлучэньне ад кіно. Ведалі пра папярэднія інфаркты. Апошні фільм “Эпілог”, пастаўлены ім у 1992 годзе паводле твораў Івана Шамякіна, цяпер успрымаецца як прароцтва. Там мастакі дажывалі свой век у нястачы і на ўзбочыне грамадзтва. Дванаццаць гадоў Ігару Дабралюбаву начальства не дае права здымаць сваё кіно. Гаворыць кінакрытык, мастацтвазнаўца Вячаслаў Іваноўскі, які шмат гадоў прапрацаваў на кінастудыі “Беларусьфільм”.
(Іваноўскі:) “Усё пачалося ў 1991 годзе, калі вялікая частка беларускіх кінематаграфістаў была адлучаная ад кінематографу. Тады, я добра памятаю, здымалі з працы і Рыбарава, і Логінаву, і Дабралюбава... Іх як бы адлучалі ад кіно. Ігар Міхайлавіч заўсёды меў уласны погляд і на мастацтва, і на жыцьцё, што было відавочна ў шэрагу ягоных фільмаў. Ягоная апошняя стужка “Эпілог” як бы прарочыла такі лёс мастака.”
Дабралюбаў прасіў чыноўнікаў ад кінематографа даць яму пастаноўку. Прасіўся выкладаць рэжысуру ў Акадэміі мастацтваў. Можа, і далі б, каб ён прапанаваў нейкі іншы сцэнар, а не напісаны ім паводле апавяданьня-прыпавесьці Васіля Быкава “Жоўты пясочак”.
Замест фільмаў Ігар Дабралюбаў стварыў прадзюсэрскі факультэт у прыватным Інстытуце сучасных ведаў і напісаў мэмуары. Кніга “Асколкі памяці” толькі што пабачыла сьвет. Чакалася, што яна будзе злоснай, жорсткай, -- пісаў жа яе чалавек пакрыўджаны. Не, успаміны атрымаліся мяккімі, добрымі, як і фільмы, якія здымаў Майстар. Ігар Міхайлавіч проста вырашыў не пісаць пра нікчэмных, несумленных, подлых людзей, якіх ён, натуральна, шмат сустрэў за сваё жыцьцё. І нават разьдзел пра стан сучаснага беларускага кіно напісаны ў прыймальнай інтанацыі інтэлігентнага чалавека, хоць прысуд пастаноўшчыка “Івана Макаравіча”, “Белых Росаў”, “Асеньніх сноў”, “Плачу перапёлкі” – несуцяшальны:
“Я ніколі ня думаў, што наступіць момант, калі на маіх вачах разваліцца беларускі кінематограф... Кіно наша – ў сховішчы, якое называецца фільматэкай... Стан справаў з рэжысэрамі на “Беларусьфільме” варты жалю...”
Такі стан справаў крытык Вячаслаў Іваноўскі зьвязвае ў тым ліку і з тым, што майстры ў самым росквіце іхнага таленту і вопыту былі выгнаныя з кіно.
(Іваноўскі:) “Па-першае, як сказана ў выдатным клясычным творы, “парвалася сувязь часоў”. Моладзь, якая зараз прыходзіць у кінематограф, ня ведае свайго роднага гнязда. Няма гэтай сувязі, студыйнасьці няма. Вось да чаго ўсё гэта прывяло. Тэхніка можа быць самай сучаснай, але калі няма мастака, усё гэта -- жалеза. І нават праблема ня ў гэтым жалезе, а ў тым, што беларускі нацыянальны кінематограф увогуле нікому не патрэбны”.
Тым часам Вячаслаў Нікіфараў і Валеры Рыбараў зьнялі па некалькі фільмаў у Расеі, Валеры Рубінчык выкладае ў Маскве ў Дзяржаўным інстытуце кінематаграфіі...
Кнігу ўспамінаў Ігар Дабралюбаў завяршае словамі: “Дзякуй! Дзякуй! Дзякуй!” “
(Іваноўскі:) “Усё пачалося ў 1991 годзе, калі вялікая частка беларускіх кінематаграфістаў была адлучаная ад кінематографу. Тады, я добра памятаю, здымалі з працы і Рыбарава, і Логінаву, і Дабралюбава... Іх як бы адлучалі ад кіно. Ігар Міхайлавіч заўсёды меў уласны погляд і на мастацтва, і на жыцьцё, што было відавочна ў шэрагу ягоных фільмаў. Ягоная апошняя стужка “Эпілог” як бы прарочыла такі лёс мастака.”
Дабралюбаў прасіў чыноўнікаў ад кінематографа даць яму пастаноўку. Прасіўся выкладаць рэжысуру ў Акадэміі мастацтваў. Можа, і далі б, каб ён прапанаваў нейкі іншы сцэнар, а не напісаны ім паводле апавяданьня-прыпавесьці Васіля Быкава “Жоўты пясочак”.
Замест фільмаў Ігар Дабралюбаў стварыў прадзюсэрскі факультэт у прыватным Інстытуце сучасных ведаў і напісаў мэмуары. Кніга “Асколкі памяці” толькі што пабачыла сьвет. Чакалася, што яна будзе злоснай, жорсткай, -- пісаў жа яе чалавек пакрыўджаны. Не, успаміны атрымаліся мяккімі, добрымі, як і фільмы, якія здымаў Майстар. Ігар Міхайлавіч проста вырашыў не пісаць пра нікчэмных, несумленных, подлых людзей, якіх ён, натуральна, шмат сустрэў за сваё жыцьцё. І нават разьдзел пра стан сучаснага беларускага кіно напісаны ў прыймальнай інтанацыі інтэлігентнага чалавека, хоць прысуд пастаноўшчыка “Івана Макаравіча”, “Белых Росаў”, “Асеньніх сноў”, “Плачу перапёлкі” – несуцяшальны:
“Я ніколі ня думаў, што наступіць момант, калі на маіх вачах разваліцца беларускі кінематограф... Кіно наша – ў сховішчы, якое называецца фільматэкай... Стан справаў з рэжысэрамі на “Беларусьфільме” варты жалю...”
Такі стан справаў крытык Вячаслаў Іваноўскі зьвязвае ў тым ліку і з тым, што майстры ў самым росквіце іхнага таленту і вопыту былі выгнаныя з кіно.
(Іваноўскі:) “Па-першае, як сказана ў выдатным клясычным творы, “парвалася сувязь часоў”. Моладзь, якая зараз прыходзіць у кінематограф, ня ведае свайго роднага гнязда. Няма гэтай сувязі, студыйнасьці няма. Вось да чаго ўсё гэта прывяло. Тэхніка можа быць самай сучаснай, але калі няма мастака, усё гэта -- жалеза. І нават праблема ня ў гэтым жалезе, а ў тым, што беларускі нацыянальны кінематограф увогуле нікому не патрэбны”.
Тым часам Вячаслаў Нікіфараў і Валеры Рыбараў зьнялі па некалькі фільмаў у Расеі, Валеры Рубінчык выкладае ў Маскве ў Дзяржаўным інстытуце кінематаграфіі...
Кнігу ўспамінаў Ігар Дабралюбаў завяршае словамі: “Дзякуй! Дзякуй! Дзякуй!” “