Аляксей Знаткевіч, Прага Госьць “Начной Свабоды” – краязнаўца, выдавец газэты “Вольнае Глыбокае” Ўладзімер Скрабатун.
Знаткевіч: “Спадар Уладзімер, што варта ведаць пра Глыбокае і што большасьць людзей ня ведае?”
Скрабатун: “Напэўна, тое, што Глыбокае – гэта маленькая Вільня... У нас ахаваліся два выдатныя архітэктурныя помнікі віленскага барока. Гэтых розных помнікаў можна яшчэ аднавіць па старых здымках, рысунках, малюнках, і людзі ўбачаць, які наш горад цудоўны, старадаўні, куды могуць езьдзіць турысты, можна здымаць гістарычныя фільмы...”
“Глыбоцкія камэрсанты не адчулі выгодаў, якія можна займець ад разьвіцьця турызму”
Знаткевіч: “А ці шмат турыстаў цяпер прыяжджае ў Глыбокае?”
Скрабатун: “Ведаеце, вельмі шмат, асабліва ў суботу-нядзелю, на пляцы 17 верасьня стаяць два храмы... Там звычайна стаіць па 8-10 турыстычных аўтобусаў – зь Менску, Віцебску, Полацку, Наваполацку, санаторыя "Нарач"... Але зазвычай яны едуць у Мосар, каб паглядзець на той цуд, які стварыў ксёндз Юозас Булька – звычайны вясковы касьцёл, але на гэтым тле створаны амаль што другі Вэрсаль... Увесь народ едзе зь Беларусі і іншых краёў паглядзець на гэты цуд...”
Знаткевіч: “Я думаў, вы кажаце пра іншы цуд – што ўсе вяскоўцы ў Мосары падпісалі пагадненьне ня піць...”
Скрабатун: “Я маю на ўвазе і парк, і крыніцу, Кальварыю мосарскія... Наконт барацьбы з п''янствам – там барацьба ідзе 100 гадоў. Я чытаў у газэце 100-гадовай даўніны, "Беларус", якая выдавалася напачатку ХХ стагодзьдзя, там былі ў Мосары свае карэспандэнты, якія пісалі, што ксёндз вядзе барацьбу з панам – насупраць касьцёла стаіць карчма, гэтая карчма належыць пану, і той ніяк ня хоча яе зьнесьці. І што тут часта адбываюцца бойкі, п''янкі, і ўсё гэта на тле касьцёла... Сто гадоў таму барацьба пачалася, і давёў яе да перамогі ксёндз Булька – зьнесьлі гэтую краму насупраць касьцёла”.
Знаткевіч: “Ці хапае для гэтых турыстаў інфраструктуры ў Глыбокім – гатэляў, месцаў, дзе можна пад''есьці і г.д.?”
Скрабатун: “Ведаеце, якраз гэтага няма, і я імкнуся пераканаць улады, што трэба ўсё гэта ствараць. Звычайна турысты пасьля наведваньня Глыбокага і Мосара едуць у Пастаўскі раён, там ёсьць агратурыстычны комплекс “Салаўіны гай”, там страўсы, шмат розных жывёлаў у вальерах – там ёсьць добрыя кавярні, нацыянальная кухня, усе едуць туды.. А ў Глыбокім – няма ні гатэля, ні інфраструктуры... Чамусьці глыбоцкія камэрсанты гэтага не заўважылі і не адчулі выгадаў, якія можна займець ад разьвіцьця турызму...”
“Калі б гэта было лёгка, то ў кожным горадзе Беларусі былі б газэты”
Знаткевіч: “Што найцяжэйшае цяпер у жыцьці выдаўца недзяржаўнай газэты?”
Скрабатун: “Я часта ежджу на сэмінары – запрашаюць, вучаць продажу газэт у супэрмаркеце... Ну навошта вучыць мяне гэтаму, дайце мне гэтыя супэрмаркеты, я без усякіх сэмінараў буду прадаваць... Але няма на нашу газэту падпіскі, яна як бы забароненая, забаронены продаж газэт у кіёсках, і тое, што мы зможам прадаць на рынку – толькі тое і прадаем. Калі б гэта было лёгка, то ў кожным горадзе Беларусі былі б газэты. У Віцебскай вобласьці, здаецца, сёньня "Вольнае Глыбокае" – адзіная такая газэта засталася, бо "Віцебскі кур''ер" ужо ня выдаецца.
Зрабіць газэту, якая задавальняла б кожнага, немагчыма. Кожны хоча бачыць тосьці сваё. У нас у газэце шмат гісторыі, краязнаўства, а чамусьці ёсьць людзі, якія кажуць – трэба яшчэ больш... Ёсьць цікавыя матэрыялы пра славутых мясцовых людзей – кажуць, пішыце яшчэ больш... Я лічу, што наша газэта самадастатковая для 20-тысячнага горада. Людзі яе купляюць такую, якая яна ёсьць. У нас 9 тэкставых палос з 16-ці, астатняе займаюць абвесткі, рэкляма, праграма тэлеперадачаў, красворды...”
Знаткевіч: “У нашым апытаньні часта гучала, што людзям у газэтах не хапае праўды – а ў вас у газэце шмат праўды?”
Скрабатун: “У нас мы пішам толькі праўду. Зразумела, што ўсе матэрыялы напісаны толькі на фактах, неправераныя факты мы ў газэту не зьмяшчаем”.
“Ня думаю, што ўсё залежыць ад менскіх уладаў, усё можна рабіць на месцы”
Знаткевіч: “Часта можна пачуць, што ўсе беларускія праблемы – з-за цэнтральнай улады. Маўляў, калі зьменіцца ўлада ў Менску, тады і на месцах людзі гатовыя да зьменаў, працаваць па-іншаму – ці згодныя вы з гэтым на прыкладзе глыбоцкіх мясцовых уладаў?”
Скрабатун: “Вось побач два гарады на адлегласьці 60 кілямэтраў – Глыбокае і Паставы. Паставы зараз квітнеюць, туды ўкладаюцца грошы. Горад прыгажэе з году ў год. Шмат энтузіястаў – там штосьці робіцца, зьбіраюцца аднаўляць вузкакалейку да Нарачы, адноўлена старая частка гораду...
Такі самы горад – Глыбокае, яшчэ можа нават больш пэрспэктыўны, тут больш выдатныя помнікі... Але чамусьці ў нас у гэтым незацікаўленыя, абы больш пабудаваць крамаў. Я запытаўся ў аднаго старажыла, як жылося пры паляках: "Ды гэтак, як і цяпер – адны крамы". У нас кінуліся ў крамы, а вось турысты едуць, глядзяць Глыбокае, мяне часта запрашаюць паказаць нейкія аб''екты цікавыя – напрыклад, колішнюю пэдвучэльню, дзе быў свтораны Саюз беларускіх патрыётаў... Гэтага будынка няма, але людзі просяць паказаць хоць тыя падмуркі...
Усё залежыць ад асобы, ад кіраўніка прадпрыемства ці гаспадаркі – калі ён захоча аднавіць нейкі помнік, ён можа аднавіць. Ня думаю, што ўсё залежыць ад менскіх уладаў, усё можна рабіць на месцы”.
Скрабатун: “Напэўна, тое, што Глыбокае – гэта маленькая Вільня... У нас ахаваліся два выдатныя архітэктурныя помнікі віленскага барока. Гэтых розных помнікаў можна яшчэ аднавіць па старых здымках, рысунках, малюнках, і людзі ўбачаць, які наш горад цудоўны, старадаўні, куды могуць езьдзіць турысты, можна здымаць гістарычныя фільмы...”
“Глыбоцкія камэрсанты не адчулі выгодаў, якія можна займець ад разьвіцьця турызму”
Знаткевіч: “А ці шмат турыстаў цяпер прыяжджае ў Глыбокае?”
Скрабатун: “Ведаеце, вельмі шмат, асабліва ў суботу-нядзелю, на пляцы 17 верасьня стаяць два храмы... Там звычайна стаіць па 8-10 турыстычных аўтобусаў – зь Менску, Віцебску, Полацку, Наваполацку, санаторыя "Нарач"... Але зазвычай яны едуць у Мосар, каб паглядзець на той цуд, які стварыў ксёндз Юозас Булька – звычайны вясковы касьцёл, але на гэтым тле створаны амаль што другі Вэрсаль... Увесь народ едзе зь Беларусі і іншых краёў паглядзець на гэты цуд...”
Знаткевіч: “Я думаў, вы кажаце пра іншы цуд – што ўсе вяскоўцы ў Мосары падпісалі пагадненьне ня піць...”
Скрабатун: “Я маю на ўвазе і парк, і крыніцу, Кальварыю мосарскія... Наконт барацьбы з п''янствам – там барацьба ідзе 100 гадоў. Я чытаў у газэце 100-гадовай даўніны, "Беларус", якая выдавалася напачатку ХХ стагодзьдзя, там былі ў Мосары свае карэспандэнты, якія пісалі, што ксёндз вядзе барацьбу з панам – насупраць касьцёла стаіць карчма, гэтая карчма належыць пану, і той ніяк ня хоча яе зьнесьці. І што тут часта адбываюцца бойкі, п''янкі, і ўсё гэта на тле касьцёла... Сто гадоў таму барацьба пачалася, і давёў яе да перамогі ксёндз Булька – зьнесьлі гэтую краму насупраць касьцёла”.
Знаткевіч: “Ці хапае для гэтых турыстаў інфраструктуры ў Глыбокім – гатэляў, месцаў, дзе можна пад''есьці і г.д.?”
Скрабатун: “Ведаеце, якраз гэтага няма, і я імкнуся пераканаць улады, што трэба ўсё гэта ствараць. Звычайна турысты пасьля наведваньня Глыбокага і Мосара едуць у Пастаўскі раён, там ёсьць агратурыстычны комплекс “Салаўіны гай”, там страўсы, шмат розных жывёлаў у вальерах – там ёсьць добрыя кавярні, нацыянальная кухня, усе едуць туды.. А ў Глыбокім – няма ні гатэля, ні інфраструктуры... Чамусьці глыбоцкія камэрсанты гэтага не заўважылі і не адчулі выгадаў, якія можна займець ад разьвіцьця турызму...”
“Калі б гэта было лёгка, то ў кожным горадзе Беларусі былі б газэты”
Знаткевіч: “Што найцяжэйшае цяпер у жыцьці выдаўца недзяржаўнай газэты?”
Скрабатун: “Я часта ежджу на сэмінары – запрашаюць, вучаць продажу газэт у супэрмаркеце... Ну навошта вучыць мяне гэтаму, дайце мне гэтыя супэрмаркеты, я без усякіх сэмінараў буду прадаваць... Але няма на нашу газэту падпіскі, яна як бы забароненая, забаронены продаж газэт у кіёсках, і тое, што мы зможам прадаць на рынку – толькі тое і прадаем. Калі б гэта было лёгка, то ў кожным горадзе Беларусі былі б газэты. У Віцебскай вобласьці, здаецца, сёньня "Вольнае Глыбокае" – адзіная такая газэта засталася, бо "Віцебскі кур''ер" ужо ня выдаецца.
Зрабіць газэту, якая задавальняла б кожнага, немагчыма. Кожны хоча бачыць тосьці сваё. У нас у газэце шмат гісторыі, краязнаўства, а чамусьці ёсьць людзі, якія кажуць – трэба яшчэ больш... Ёсьць цікавыя матэрыялы пра славутых мясцовых людзей – кажуць, пішыце яшчэ больш... Я лічу, што наша газэта самадастатковая для 20-тысячнага горада. Людзі яе купляюць такую, якая яна ёсьць. У нас 9 тэкставых палос з 16-ці, астатняе займаюць абвесткі, рэкляма, праграма тэлеперадачаў, красворды...”
Знаткевіч: “У нашым апытаньні часта гучала, што людзям у газэтах не хапае праўды – а ў вас у газэце шмат праўды?”
Скрабатун: “У нас мы пішам толькі праўду. Зразумела, што ўсе матэрыялы напісаны толькі на фактах, неправераныя факты мы ў газэту не зьмяшчаем”.
“Ня думаю, што ўсё залежыць ад менскіх уладаў, усё можна рабіць на месцы”
Знаткевіч: “Часта можна пачуць, што ўсе беларускія праблемы – з-за цэнтральнай улады. Маўляў, калі зьменіцца ўлада ў Менску, тады і на месцах людзі гатовыя да зьменаў, працаваць па-іншаму – ці згодныя вы з гэтым на прыкладзе глыбоцкіх мясцовых уладаў?”
Скрабатун: “Вось побач два гарады на адлегласьці 60 кілямэтраў – Глыбокае і Паставы. Паставы зараз квітнеюць, туды ўкладаюцца грошы. Горад прыгажэе з году ў год. Шмат энтузіястаў – там штосьці робіцца, зьбіраюцца аднаўляць вузкакалейку да Нарачы, адноўлена старая частка гораду...
Такі самы горад – Глыбокае, яшчэ можа нават больш пэрспэктыўны, тут больш выдатныя помнікі... Але чамусьці ў нас у гэтым незацікаўленыя, абы больш пабудаваць крамаў. Я запытаўся ў аднаго старажыла, як жылося пры паляках: "Ды гэтак, як і цяпер – адны крамы". У нас кінуліся ў крамы, а вось турысты едуць, глядзяць Глыбокае, мяне часта запрашаюць паказаць нейкія аб''екты цікавыя – напрыклад, колішнюю пэдвучэльню, дзе быў свтораны Саюз беларускіх патрыётаў... Гэтага будынка няма, але людзі просяць паказаць хоць тыя падмуркі...
Усё залежыць ад асобы, ад кіраўніка прадпрыемства ці гаспадаркі – калі ён захоча аднавіць нейкі помнік, ён можа аднавіць. Ня думаю, што ўсё залежыць ад менскіх уладаў, усё можна рабіць на месцы”.