Міжнародная канфэрэнцыя «Аднаўленьне справядлівасьці для Ўкраіны» арганізавана Нідэрляндамі, Украінай і Эўракамісіяй, найвышэйшым выканаўчым органам Эўразьвязу. Чакаецца, што міністры замежных спраў і юстыцыі, а таксама прадстаўнікі Міжнароднага крымінальнага суду (МКС) і судовага органа ЭЗ Эўраюст абмяркуюць барацьбу зь беспакаранасьцю і выплату кампэнсацый ахвярам.
Украінскія ўлады заяўляюць, што расьсьледуюць больш за 120 000 меркаваных ваенных злачынстваў, зьвязаных з поўнамаштабным уварваньнем, якое пачалося ў лютым 2022 году. Паводле ацэнак Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, больш за 30 000 мірных жыхароў былі забітыя або параненыя.
Расейскіх вайскоўцаў абвінавачваюць у ваенных злачынствах у папярэдніх канфліктах, у тым ліку ў войнах у Чачэнскай рэспубліцы і ў падтрымцы рэжыму Башара Асада ў Сырыі. Крэмль традыцыйна адмаўляе сваю ролю і адказнасьць за ўсе меркаваныя злачынствы.
Экспэрты ў правах чалавека пры падтрымцы ААН заявілі 15 сакавіка, што сабралі новыя доказы жудасных катаваньняў украінскіх ваеннапалонных у расейскай няволі, заявіўшы, што такая практыка можа быць тоеснай ваенным злачынствам.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Расейскія вайскоўцы сыстэматычна катуюць украінскіх ваеннапалонных — камісія ААНКамісія расьсьледаваньня ва Ўкраіне заявіла, што парушэньні правоў чалавека былі шырока распаўсюджанымі пасьля таго, як прэзыдэнт Расеі Ўладзімір Пуцін загадаў сваім войскам уварвацца ў краіну больш за два гады таму, і што пакуты цывільнага насельніцтва ад вайны працягваюць павялічвацца.
«Новыя доказы пацьвярджаюць папярэднія высновы камісіі аб тым, што катаваньні, якія прымяняюцца расейцамі ва Ўкраіне і самой Расеі, былі шырока распаўсюджанымі і сыстэматычнымі», — гаворыцца ў апошнім дакладзе камісіі, у якім спасылаюцца на «жахлівае абыходжаньне» з ваеннапалоннымі ў некалькіх месцах у Расеі.
У ліпені 2023 году AP паведамляла, што тысячы ўкраінскіх мірных жыхароў утрымліваюцца ў расейскіх турмах і падвяргаюцца сыстэматычным катаваньням і рабскай працы. У справаздачы AP таксама спасылаецца на дакумэнт ураду Расеі ад студзеня 2023 году, у якім апісваюцца пляны Масквы стварыць дзясяткі новых турэмных калёній і ізалятараў на тэрыторыі акупаванай Украіны да 2026 году.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Ва Ўкраіне расьсьледуюць амаль 300 спраў аб сэксуальным гвалце з боку расейскіх вайскоўцаўРаней Міжнародны крымінальны суд выдаў ордэр на арышт Пуціна, абвінаваціўшы расейскага кіраўніка ў адказнасьці за незаконную дэпартацыю дзяцей з Украіны, што зьяўляецца ваенным злачынствам. Яшчэ адзін расейскі чыноўнік, Марыя Львова-Бялова, таксама фігуравала ў гэтым ордэры ў сакавіку 2023 году.
У вывазе дзяцей з акупаваных тэрыторый Украіны прымае ўдзел у рэжым Аляксандра Лукашэнкі ў Беларусі. Дзяцей возяць па краіне, падвяргаюць ідэалягічнай апрацоўцы, русыфікацыі. Чынны ўдзел у гэтым бяруць былы паралімпіец, прадпрымальнік Аляксей Талай і кіраўнік Беларускага Чырвонага Крыжа Дзьмітры Шаўцоў, якія наведваюць акупаваныя расейцамі тэрыторыі Ўкраіны.
У сьнежні 2023 году Міжнародная фэдэрацыя таварыстваў Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца прыпыніла сяброўства Беларускага таварыства Чырвонага Крыжа празь невыкананьне патрабаваньня вызваліць Дзьмітрыя Шаўцова ад пасады генэральнага сакратара арганізацыі. Таксама Міжнародная фэдэрацыя пазбавіла Беларускае таварыства фінансаваньня.
23 лютага Дзьмітры Шаўцоў, а разам зь ім і Аляксей Талай, трапілі ў 13-ы пакет санкцый Эўразьвязу за свой удзел у незаконнай дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Выбар бяз выбару. Як украінскія дзеці трапляюць у Беларусь на «адпачынак» і чым тут займаюццаВайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.