Ціханоўская: Беларусі патрэбная «дарожная мапа» хуткага ўступленьня ў Раду Эўропы

Ціханоўская заклікала абмеркаваць і распрацаваць «дарожную мапу» хуткага ўступленьня будучай дэмакратычнай Беларусі ў Раду Эўропы.

«Доўгія гады, — сказала Ціханоўская, — Беларусь была шэрай плямай на мапе Эўропы. Дамарослы дыктатар, які захапіў уладу 30 гадоў таму, прывёў нашу краіну ў ізаляцыю. Беларусаў пазбавілі ўсіх перавагаў сяброўства ў Радзе Эўропы, якія вам падаюцца такімі відавочнымі. І вынік мы бачым — Беларусь адна з самых бедных краінаў Эўропы. Разбураюцца дзяржаўныя і сацыяльныя ўстановы. Людзі жывуць ва ўмовах тэрору. Сувэрэнітэт пад пагрозай. І ўрэшце маю краіну ўцягнулі ў крымінальную вайну супраць суседняй Украіны».

На думку беларукай дэмакратычнай лідэркі, менскі рэжым так і ня здолеў здушыць свабодалюбівы дух беларусаў. «Гэты настрой мы маглі бачыць у 2020 годзе, калі мірныя акцыі прайшлі па ўсёй краіне. Гэты дух мы бачылі ў бясстрашных жанчынах, мастачках, журналістках, пэнсіянэрках, якія адстойвалі свае правы. Гэты дух мы бачым у тысячах палітвязьняў, якія нават за кратамі не губляюць надзеі».

Паводле Ціханоўскай, беларусы мірна змагаюцца за ўсе каштоўнасьці, якія шануе Рада Эўропы: вяршэнства права, роўнасьць, падсправаздачнасьць і, вядома ж, свабодныя выбары. І плацяць за гэта высокую цану:

«Толькі на мінулым тыдні рэжым правёў масавыя ператрусы і затрыманьні ў 160 дамах сем’яў палітвязьняў. Былі паўторна арыштаваныя і некаторыя былыя палітвязьні. Адна з арыштаваных — Марына Адамовіч, жонка лідэра беларускіх сацыял-дэмакратаў Мікалая Статкевіча. Ён атрымаў 14 гадоў пазбаўленьня волі і ўжо год знаходзіцца пад вартай, як і мой муж. Мае дзеці ня бачылі тату ўжо амаль 4 гады».

«У Беларусі салідарнасьць стала злачынствам. Рэжым затрымлівае простых грамадзянаў толькі за перадачу прадуктаў і вопраткі. Іх арыштоўваюць, бо яны падтрымліваюць тых, хто ўжо за кратамі. І караюць за ахвяраваньні ва Ўкраіну. Падтрымка Ўкраіны сёньня азначае падтрымку дэмакратычнай Беларусі, і наадварот. Лёсы нашых краінаў пераплеценыя. Абодва нашыя народы змагаюцца за эўрапейскія каштоўнасьці — каштоўнасьці Рады Эўропы. І перамога Ўкраіны будзе перамогай і Беларусі, і ўсёй Эўропы таксама. Мы ня ведаем, калі адбудуцца зьмены ў Беларусі, але мы павінны быць да іх гатовымі», — сказала дэмакратычная лідэрка.

На яе думку, працуючы разам, беларусы і ўкраінцы могуць умацаваць дзейнасьць дэмакратычных сілаў і грамадзянскай супольнасьці і зрабіць іх больш устойлівымі і трывалымі.

«Мы толькі што завяршылі наш першы Плян дзеяньняў, які ўключаў у сябе дзейнасьць зь незалежнымі журналістамі, якія працягваюць несьці праўду нашым людзям. Таксама гэта ўключала падтрымку нашых юрыстаў, якія працягваюць абараняць ахвяраў палітычных рэпрэсій і перадаюць свой вопыт нашым дэмакратычным сілам і арганізацыям грамадзянскай супольнасьці. Ён уключаў некалькі праектаў па недыскрымінацыі і гендэрнай роўнасьці».

Сярод названых Сьвятланай Ціханоўскай прапановаў, якія яна назвала амбітнымі, але рэалістычнымі, наступныя:

• Першая — працягнуць навучаньне беларускіх юрыстаў.
• Другая — інвэставаць у беларускія моладзевыя арганізацыі і актывістаў.
• Трэцяя — прыкласьці больш намаганьняў да камунікацыі пра Раду Эўропы.

Ціханоўская сказала, што разглядае супрацоўніцтва з Радай Эўропы як стратэгічнае, і што яна і яе паплечнікі ня бачаць для Беларусі іншай будучыні, акрамя эўрапейскай. Пасьля нападу Расеі на Ўкраіну стала відавочна, што бясьпека і дэмакратыя ўзаемазьвязаныя.

«І наш шлях — эўрапейскі — пачнецца тут, у Страсбургу. Нашым першым крокам на шляху эўраінтэграцыі будзе ўступленьне ў Раду Эўропы.

Я прапаную абмеркаваць і распрацаваць «дарожную мапу» хуткага ўступленьня будучай дэмакратычнай Беларусі ў Раду Эўропы. Калі прыйдзе час, дэмакратычная Беларусь пастукаецца ў дзьверы Эўропы. Мы хочам пераканацца, што гэтыя дзьверы адчыняюцца хутка.

Мы імкнёмся быць часткай Эўропы, каб забясьпечыць устойлівы і незваротны пераход Беларусі да дэмакратыі. І хоць шлях наперадзе можа быць цяжкім, я ўпэўненая, што мы зможам дасягнуць нашай мэты, калі будзем адзіныя», — сказала дэмакратычная лідэрка Беларусі.

Што такое ПАРЭ і Рада Эўропы

• Парлямэнцкая асамблея Рады Эўропы (ПАРЭ) — адзін з двух галоўных статутных органаў Рады Эўропы: кансультацыйны орган, які складаецца з прадстаўнікоў парлямэнтаў усіх дзяржаў-сяброў.
• ПАРЭ — найстарэйшы ў Эўропе орган міжпарлямэнцкага супрацоўніцтва, ён заснаваны 5 траўня 1949 году. Асамблея прымае рэзалюцыі і рэкамэндацыі на падставе дакладаў, якія рыхтуюцца дэпутатамі.
• Місія Рады Эўропы — адстойваць правы чалавека і падзел галінаў уладаў, спыніць сьмяротнае пакараньне на ўсім кантынэнце.
• Вярхоўны Савет Беларусі ў 1990-х гадах меў статус спэцыяльна запрошанага ў ПАРЭ, але пасьля сфальшаванага канстытуцыйнага рэфэрэндуму 1996 году гэты статус быў страчаны.
• Расея пасьля поўнамаштабнага нападу на Ўкраіну ў 2022 годзе сама выйшла з Рады Эўропы.

Што такое Кантактная група?

• Кантактная група, створаная Радай Эўропы сумесна зь беларускімі дэмакратычнымі сіламі і грамадзянскай супольнасьцю, правяла першае пасяджэньне 7 лістапада 2022 году ў Страсбургу, у Палацы Эўропы.
• Сябры Кантактнай групы прадстаўляюць дэмакратычныя сілы і грамадзянскую супольнасьць Беларусі, а таксама адпаведныя органы Рады Эўропы.
• Кантактная група будзе займацца «распрацоўкай, арганізацыяй і кантролем праграмаў і праектаў на карысьць народу Беларусі».
• Беларусь падала заяўку на ўступленьне ў Раду Эўропы ў 1993 годзе, аднак працэс быў прыпынены ў 1996 годзе, калі пры ўладзе ўжо быў Лукашэнка, а ў краіне душылі пратэсты.
• Кантактную групу стварыў генэральны сакратар Рады Эўропы на падставе рашэньня Камітэту міністраў ад 7 верасьня. Раней у 2022 годзе Камітэт міністраў пастанавіў прыпыніць усе адносіны з рэжымам Лукашэнкі.
• Мэта Кантактнае групы — забясьпечваць падтрымку і выкарыстоўваць досьвед арганізацыі для ўмацаваньня беларускага дэмакратычнага грамадзтва ў адпаведнасьці з асноўнымі каштоўнасьцямі Рады Эўропы, зь яе дзейнасьцю ў галіне правоў чалавека, вяршэнства права і дэмакратыі.