«Пуцін яшчэ не адмовіўся ад акупацыі». Ваенны аналітык — пра кадыраўцаў, прыгожынцаў і тэндэнцыі ўварваньня ва Ўкраіну

Маючы досьвед падобнага дасьледаваньня баявых дзеяньняў у Аўганістане і на Блізкім Усходзе, ISW дае свае ацэнкі разьвіцьця сытуацыі на ўкраінскіх франтах, якія часьцяком спраўджваюцца.

Да прыкладу, 30 верасьня аналітыкі ISW спрагназавалі вызваленьне Лімана на працягу 72 гадзін, а 2 кастрычніка прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што горад цалкам «зачышчаны». У сярэдзіне верасьня інстытут дапусьціў вяртаньне Херсону ў бліжэйшыя некалькі тыдняў. Тады расейскія прапагандысты высьмеялі гэтую заяву. 14 лістапада Зяленскі выступіў у Херсоне з прамовай перад украінскімі вайскоўцамі, якія вызвалялі горад.

Аналітык ISW Кацярына Сьцепаненка (нарадзілася ў Кіеве, жыве і працуе ў ЗША) у інтэрвію карэспандэнту Каўказ.Рэаліі Андрэю Красно адказала на пытаньні аб працягу вайны ва Ўкраіне і аб ролі ў ёй кіраўніка Чачні Рамзана Кадырава, а таксама аб вялікіх стратах сярод байцоў з нацыянальных рэспублік Расейскай Фэдэрацыі.

— ISW дастаткова дакладна спрагназаваў магчымы пачатак гэтай вайны. Якія ацэнкі вы даяце сёньня?

— Паводле ацэнкі ISW, прэзыдэнт Пуцін яшчэ не адмовіўся ад максымалісцкіх мэтаў па акупацыі ўсёй Украіны і капітуляцыі ўраду ў Кіеве. Яго дзеяньні — абвяшчэньне частковай мабілізацыі і перастаноўкі ў найвышэйшым ваенным камандаваньні — паказваюць, што ён не плянуе адмаўляцца ад вайны.

Асабісты фактар Пуціна, яго бачаньне вайны і яе ідэалягічных мэтаў, безумоўна, граюць ролю ў выніку. Тым ня менш, расейскае войска працягне сутыкацца з сурʼёзнымі праблемамі пры вядзеньні вайны.

— Сярод прадстаўнікоў нацыянальных рухаў з субʼектаў РФ ёсьць меркаваньне, што вайна вядзецца выключна за кошт «нятытульных» народаў. У Элісьце праходзяць пікеты супраць мабілізацыі калмыкаў, грамадзкія дзеячы Кабардзіна-Балкарыі заявілі аб пагрозе генафонду, перад гэтым у Махачкале і Нальчыку прайшлі мітынгі з агульным пасылам — не чапайце нашых. З гэтага трэба рабіць высновы?

— Ёсьць некаторыя паведамленьні расейскіх апазыцыйных выданьняў і заходніх крыніцаў, у якіх падлічана: рэгіёны з этнічнымі меншасьцямі панесьлі найбольшую колькасьць стратаў [у працэнтных суадносінах да насельніцтва] падчас вайны. Неабвержна даказаць такую ацэнку складана, улічваючы, што ў нас няма дакладных зьвестак нават пра агульныя пацьверджаныя страты.

Улады таксама рэклямуюць добраахвотную службу ў гэтых [паўночнакаўкаскіх] рэгіёнах значна больш, чым у Маскве і Санкт-Пецярбургу. Можна меркаваць, што Крэмль выбудаваў герархію сацыяльнай важнасьці, зыходзячы зь якой з этнічнымі меншасьцямі і байцамі «ДНР/ЛНР» ён часьцей абыходзіцца як з гарматным мясам. Тут можа быць і іншы фактар: нацыянальныя рэспублікі — адны з самых бедных у краіне, і завэрбаваць тут кантрактнікаў лягчэй дзякуючы фінансаваму фактару.

Вэрбоўка мужчын з самых бедных рэгіёнаў дазволіла Крамлю пазьбегнуць выкліканых масавай гібельлю кантрактнікаў пратэстаў у Маскве і Санкт-Пецярбургу.

— Чаму Рамзан Кадыраў стаў адным з галоўных ньюсмэйкераў гэтай вайны?

— Першапачаткова Мінабароны Расеі адлюстроўвала гэтую вайну свайго кшталту «лебядзіным возерам». Афіцыйнае асьвятленьне было засяроджана на абмежаваным кантэнце зь невялікай колькасьцю кадраў непасрэдна зь перадавой. У той час як чыноўнікі Мінабароны прытрымліваліся такога бачаньня інфармацыйнага суправаджэньня вайны, Кадыраў і блізкія да яго сілавікі, усьведамляючы значнасьць для спэцапэрацыі (гэтак улады Расеі афіцыйна называюць уварваньне на тэрыторыю Ўкраіны. — РС), пачалі рэклямаваць свае сілы. Менавіта гэты піяр пры абмежаваным асьвятленьні вайны Міністэрствам абароны дазволіў яму атрымаць папулярнасьць.

— Наконт ролі кадыраўцаў у гэтай вайне ёсьць супрацьлеглыя ацэнкі. Якой прытрымліваецеся вы?

— На пачатку вайны кадыраўцы ў асноўным вялі баі ў гарадах, але незразумела, удзельнічалі яны проста ў зачыстцы ці сапраўды ваявалі за іх. Цяпер, паводле слоў украінскіх асобаў, яны дзейнічаюць у тыле, каб ахоўваць расейскія сілы. Паўтаруся — незразумела, ці былі кадыраўцы той штурмавой сілай, як пра гэта заяўляе кіраўнік Чачні.

За мінулыя месяцы кадыраўскія падразьдзяленьні выконвалі «паліцэйскую» ролю і, як паведамляецца, зараз дзейнічаюць на поўнач ад Крамянной-Сватава і на левым беразе Дняпра ў Херсонскай вобласьці, дзе займаюцца аховай дэзэртэраў. Кадыраўцы таксама адыгралі сваю ролю ў гарадзкіх баях, у такіх месцах як Севераданецк і Марыюпаль.

— Прайшло амаль два месяцы з пачатку частковай мабілізацыі ў Расеі. Як яна паўплывала на сытуацыю на фронце?

— Цяпер расейскія сілы ўзмацняюць мабілізаванымі людзьмі некаторыя пазыцыі на ўсходзе і поўдні Ўкраіны. Расейскія тэлеграм-каналы часта публікуюць відэа дэмаралізаваных мужчын на лініі фронту Крамянная — Сватава, а некаторыя расейскія апазыцыйныя выданьні нават паведамлялі, што расейскія сілы адкрылі ў Перавальску сьледчы ізалятар для тых мабілізаваных, якія адмовіліся ехаць ваяваць.

Расейскія сілы таксама перакідаюць мабілізаваных у правабярэжную Херсонскую вобласьць і, як паведамляецца, перакінулі яшчэ нейкую колькасьць людзей для штурму пазыцый у раёне Бахмута і Паўлаўкі. Хоць гэтыя падмацаваньні дапамаглі ўмацаваць некаторыя межы, камандаваньне пасьпешліва кідае гэтых людзей на штурмавыя апэрацыі бяз значнай падрыхтоўкі ці рыштунку. Пры гэтым малаверагодна, што мабілізаваныя змогуць заняць значную тэрыторыю.

— Калі ўяўленьне пра расейскія войскі як пра «другое войска сьвету» было мітам, чаму Пуцін пачаў вайну?

— Лічу, што Пуцін быў перакананы ў моцы сваёй арміі. Цэтлік «другое войска ў сьвеце», хутчэй за ўсё, адносіцца да мільёнаў рэзэрвістаў, бо ў Расеі існуе прызыўная сыстэма. Але гэтыя рэзэрвісты, як паказала мабілізацыя, часьцяком небаяздольныя і не зацікаўленыя ў вайсковай службе.

— Як вы ацэньваеце ролю і юрыдычны статус так званай «ЧВК Вагнэра», якая ўдзельнічае ў гэтай вайне?

— Расейскія крыніцы называюць «ЧВК Вагнэра» ўдарнай сілай, якая дзейнічае на бахмуцкім кірунку. Гэтыя часткі крыху прасунуліся ў гэтым раёне, але нават [кіраўнік «ЧВК Вагнэра»] Прыгожын прызнаў, што іх прасоўваньне складае ад 100 да 200 мэтраў у дзень. Гэтыя часткі прасоўваюцца да Бахмута з чэрвеня, што толькі паказвае маштаб іх прасоўваньня за чатыры-пяць месяцаў.

Прыгожын, безумоўна, дамагаецца, каб «ЧВК Вагнэра» стала прыкметнай сілай у Расеі, — адкрыты Вагнэр-цэнтар у Санкт-Пецярбургу, пабудаваны фартыфікацыйны праект «лінія Вагнэра» ў Белгарадзкай вобласьці і сфармаваныя незалежныя ад узброеных сілаў «народныя апалчэньні» у Белгарадзкай і Курскай абласьцях. Крэмль на гэты момант ня ўмешваецца, таму незразумела, ці трэба яму будзе пазьней легалізаваць «ЧВК Вагнэра».

— Так званая партыя вайны канчаткова перамагла ў Расеі?

— Праваенная фракцыя мае тыя ж максымалісцкія мэты, што і Пуцін. Відаць, менавіта таму яна яму падышла. Некаторыя члены «партыі вайны» усё больш незадаволеныя афіцыйным Міністэрствам абароны і іншымі ваеннымі сіламі. Хоць яны яшчэ наўпрост не крытыкавалі Пуціна, але крытыкуюць узброеныя сілы і высокапастаўленых камандзіраў, такіх як генэрал Лапін (быў зьняты з пасады камандуючага групоўкай расейскіх войскаў «Цэнтар», перад гэтым зазнаў крытыку з боку Прыгожына і Кадырава. — РС).

— Якія сцэнары працягу вайны найбольш верагодныя?

— Я магу гаварыць толькі пра зафіксаваныя намі тэндэнцыі. Найбольш верагодным сцэнарам зьяўляецца тое, што расейскія сілы будуць працягваць сутыкацца з пастаяннымі праблемамі асабовага складу, лягістыкі і маральнага духу. Вайна, верагодна, працягнецца да 2023 году, а ўкраінскія сілы захаваюць ініцыятыву ў правядзеньні далейшых контранаступаў.

• Інстытут вывучэньня вайны — няўрадавая арганізацыя, якая займаецца аналізам і дасьледаваньнямі ваенных канфліктаў, пытаньняў абароны і замежных спраў. ISW выпусьціў справаздачы пра войны ў Сырыі, Афганістане і Іраку. Заснаваны ў 2007 годзе доктарам Кімбэрлі Каган. Мапы ISW аб расейскім уварваньні ва Ўкраіну ў 2022 годзе былі перавыдадзеныя Reuters, Financial Times, BBC, The Guardian, The New York Times, The Washington Post, і The Independent і іншымі СМІ.
• Кацярына Сьцепаненка — аналітык па Расеі і Ўкраіне ў Інстытуце вывучэньня вайны. Народжаная ў Кіеве, яна сканцэнтравала навуковыя інтарэсы на вывучэньні наступстваў расейскай гібрыднай і дэзынфармацыйнай вайны для Ўкраіны. Вывучала пытаньні Эўропы і Эўразіі ў Школе міжнародных адносін Унівэрсытэту Джорджа Вашынгтона (ЗША).
• Раней Інстытут вывучэньня вайны заяўляў пра раскол расейскай інфармацыйнай прасторы на два лягеры, выкліканы публічнай крытыкай кіраўніком Чачні Рамзанам Кадыравым дзеяньняў расейскага Генштабу.