Праваабарончая арганізацыя Human Rights Watch сьцьвярджае, што расейскія войскі «прымусова дэпартуюць» цывільных украінцаў, у тым ліку тых, хто ратуецца ад ваенных дзеяньняў, у Расейскую Фэдэрацыю або на акупаваныя ёю тэрыторыі Ўкраіны.
У сваёй справаздачы, апублікаванай 1 верасьня, арганізацыя заявіла, што перасяленьне зьяўляецца «сур’ёзным парушэньнем» законаў вайны.
«Цывільныя жыхары Ўкраіны не павінны заставацца бязь іншага выбару, як толькі ехаць у Расею», — сказала Бэлкіс Віле, старэйшая дасьледніца крызісаў і канфліктаў Human Rights Watch і суаўтарка дакладу.
Яна адзначыла, што тысячы грамадзян Украіны зазналі прымусовую праверку, якую называюць «фільтрацыяй».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Генпракуратура Ўкраіны: дзяцей з акупаваных тэрыторый гвалтам вывозяць у Расею, лік дзіцячых ахвяр склаў 167Human Rights Watch заявіла, што для свайго дакладу апытала 54 чалавек, якія выехалі ў Расею ці прайшлі працэс «фільтрацыі», або чыіх сваякоў ці сяброў вывезьлі ў Расею.
Агульная колькасьць украінскіх мірных жыхароў, перавезеных у Расею, застаецца нявызначанай.
«Дэпартацыя людзей у акупаваныя Расеяй рэгіёны і далей у Расею бяз згоды павінна быць неадкладна спыненая, — сказаў Віле. — Расейскія ўлады і міжнародныя арганізацыі павінны зрабіць усё магчымае, каб дапамагчы тым, хто супраць сваёй волі быў дэпартаваны ў Расею і хоча вярнуцца дадому, каб зрабіць гэта ў бясьпецы».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Расейцы прымусова вывозяць жыхароў Марыюпалю ў Расею і забіраюць у іх пашпарты- 13 ліпеня дзяржсакратар ЗША Энтані Блінкен абвінаваціў Расею ў гвалтоўнай дэпартацыі сотняў тысяч украінцаў з захопленых ёю тэрыторый на ўсходзе і поўдні краіны. Паводле Блінкена, прыкладна ад 900 000 да 1,6 мільёна грамадзян Украіны, у тым ліку 260 000 дзяцей, былі дапытаныя, затрыманыя і дэпартаваныя са сваіх дамоў у Расею, у тым ліку ў ізаляваныя рэгіёны на Далёкім Усходзе, падчас «фільтрацыйных апэрацый».
- Раней Расея адмаўляла факт прымусовай дэпартацыі ўкраінцаў. Пра гэта, у прыватнасьці, заявіў у красавіку пастаянны прадстаўнік Расеі пры ААН Васілій Нябензя падчас выступу на пасяджэньні Рады Бясьпекі ААН.
- У канцы ліпеня расейскае дзяржаўнае інфармацыйнае агенцтва ТАСС паведаміла, што ў Расейскую Фэдэрацыю з Украіны ўехала больш за 2,8 мільёна ўкраінцаў, у тым ліку 448 тысяч дзяцей.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.