Які орган кіраваньня вырашылі стварыць на канфэрэнцыі дэмакратычных сілаў у Вільні? Хто ўвойдзе ў яго склад? Якія новыя падыходы былі выказаныя падчас форуму? Аб чым спрачаліся ўдзельнікі канфэрэнцыі?
Гэтыя пытаньні на канале Свабода Premium абмяркоўваюць аглядальнікі Радыё Свабода Віталь Цыганкоў і Валер Карбалевіч.
Што такое пераходны ўрад?
Карбалевіч
Валер Карбалевіч
- Падчас канфэрэнцыі гучалі заявы, што яна павінная прыняць гістарычныя рашэньні. Я ў сваім жыцьці шмат прысутнічаў на розных зьездах і канфэрэнцыях. І бадай ад кожнага з гэтых мерапрыемстваў чакалі гістарычных рашэньняў.
- Многія ўдзельнікі канфэрэнцыі выказвалі меркаваньне, што трэба стварыць новыя структуры кіраваньня дэмакратычнымі сіламі. Я ў гэтым бачу нейкі бюракратычны падыход. Ёсьць праблема — давайце створым новую структуру, давайце створым пераходны Кабінэт.
- Латушка прапанаваў гэты кабінэт. Але ва ўраду павінныя быць структуры.
- Другое пытаньне — гэта паўнамоцтвы гэтага кабінэту, хто будзе рэальна прымаць рашэньні? Наколькі я зразумеў Латушку, ён уяўляў гэта неяк накшталт «палітбюро» пры «генэральным сакратары» Ціханоўскай.
- З выступаў прадстаўнікоў офісу Сьвятланы Ціханоўскай вынікала, што яны гэта разумелі крыху па-іншаму. А яшчэ ж павінны быць протапарлямэнт — Каардынацыйная Рада, які павінен зацьвярджаць рашэньні ўраду.
- Для эміграцыі мне такая структура здаецца занадта складанай.
Цыганкоў
Віталь Цыганкоў
- Удзельнікі канфэрэнцыі рэагавалі на заклік, на запыт народу — свайго электарату. І сэнс гэтага запыту — трэба нешта мяняць, трэба нешта рабіць. І ёсьць запыт на большую радыкальнасьць у дзеяньнях.
- Стварэньне пераходнага ўраду — гэта адказ палітыкаў на гэты запыт на больш радыкальныя дзеяньні.
- Гэтаму не пярэчылі і прадстаўнікі офісу. Там было галасаваньне, якое адбывалася падчас онлайн-трансьляцыі. І 90% тых, хто глядзеў трансьляцыю, былі за тое, каб такі ўрад быў створаны.
- Другая асаблівасьць — гэта прыхільнасьць некаторых выступоўцаў да больш радыкальных дзеяньняў. Гэта было чаканым у выступе Пракоп’ева і не зусім чаканым — у выступе Латушкі. Яны фактычна казалі пра ўзброенае супрацьстаяньне. Гэта не адкідалася як правакацыя спэцслужбаў, сілавы варыянт абмяркоўваецца як адзін з асноўных.
Пра што спрачаліся на канфэрэнцыі?
Цыганкоў
- Да выступу Веранікі Цапкалы ў другой палове дня спрэчак практычна не было. Людзі, якія былі на авансцэне, вельмі цёпла ціснулі рукі адзін аднаму.
- Цапкала выказала ўсе свае крыўды. Яе крыўды былі не канцэптуальныя, а асабістыя — што яе нікуды не запрашаюць, што яе не заўважаюць.
- Найбольшае абурэньне ва ўдзельнікаў канфэрэнцыі выклікала яе прапанова кантраляваць мэдыя.
- Калі Цапкала крытыкавала офіс Ціханоўскай, заля была спакойнай. Аднак калі прапанавала паставіць незалежныя мэдыя пад кантроль, рэакцыя была бурнай і адмоўнай. І гэта быў хіба адзіны момант адкрытай дыскусіі.
- Нягледзячы на невялікую пікіроўку Пракопʼева з Дабравольскім, і ён, і Латушка ў цэлым знаходзілі агульную мову з офісам Ціханоўскай.
Карбалевіч
- Выступоўцы рабілі акцэнт на рознае. Калі Пракопʼеў і Азараў казалі пра сілавы варыянт, то Дабравольскі, Вячорка і Ціханоўская калі пра сілавы варыянт і ўзгадвалі, дык толькі ўскосна.
- Было відавочна, што да гэтай ідэі яны ставяцца па меншай меры асьцярожна. І тут ёсьць пэўныя рознагалосьсі і пэўная дыскусія.
Хто ня ўвойдзе ў пераходны ўрад?
Карбалевіч
- На прамое пытаньне, ці ўвойдзе яна ці Валер у кіроўныя структуры, якія будуць створаныя на гэтай канфэрэнцыі, адказ Веранікі Цапкалы быў хутчэй адмоўны.
- Ні Валер, ні Вераніка, так здаецца, ня хочуць уваходзіць у структуры, якія ствараюцца офісам і на гэтай канфэрэнцыі.
- Што тычыцца іншых удзельнікаў Форумаў дэмакратычных сілаў, якія прайшлі ў Варшаве і Бэрліне, пакуль цяжка сказаць наконт іх рашэньняў. Думаю, што калі некаторым зь іх будуць прапанаваныя пасады ва ўрадзе, які стварае Ціханоўская, яны прымуць гэтыя прапановы.
Цыганкоў
- Некаторыя крытыкі называюць Офіс Ціханоўскай «генэраламі без арміі». Але адносна Савету Рэспублікі, які ствараецца Валерам і Веранікай Цапкаламі, гэта можна сказаць найперш.
- Большасьць пратэстнага электарату ў Беларусі аддае перавагу Ціханоўскай. Пра яе і раней, і сёньня казалі, што яна адзіная мае легітымнасьць з прычыны вынікаў выбараў.
Хто ўвойдзе ў пераходны ўрад?
Цыганкоў
- Валер слушна заўважыў, што гэтая ідэя пераходнага ўраду офісам Ціханоўскай успрымаецца без захапленьня, мякка кажучы. Але ёсьць ціск грамадзтва ў гэтым кірунку. Ёсьць ідэя, каб яна прызнала сябе пераможцай прэзыдэнцкіх выбараў і выконвала ролю прэзыдэнцкі ў выгнаньні. Яна ў сваёй прамове напрыканцы сёньняшняга дня сказала: «Я гатовая прыняць на сябе вялікую частку адказнасьці, але хочацца, каб побач са мной усталі людзі, якія таксама будуць браць на сябе гэтую адказнасьць».
- У свой час у Нацыянальнае антыкрызіснае кіраваньне Латушкі прыйшло шмат людзей. А потым многія адтуль сышлі. Так што пытаньне насамрэч ня толькі ў тым, каго ўзяць у пераходны ўрад, а ў тым, каб знайсьці людзей туды.
Карбалевіч
- Было з залі пытаньне, якія пэрспэктывы міжнароднага прызнаньня пераходнага ўраду. На яго спрабаваў адказаць Латушка.
- Пакуль ёсьць міжнароднае прызнаньне Сьвятланы Ціханоўскай, як паўнамоцнай прадстаўніцы беларускай дэмакратыі, беларускага грамадзтва.
- Наколькі яе легітымнасьць можна будзе распаўсюдзіць на структуры, якія будуць ёй створаныя — гэта пытаньне, на якое адказу пакуль няма.