«Тэхнічная падрыхтоўка да рашэньня і рэалізацыі гэтай санкцыі ўжо пачалася», — пацьвердзіў міністар замежных справаў Украіны Дзьмітро Кулеба.
Раней прыйшлі паведамленьні, што за адключэньне Расеі ад міжнароднай сыстэмы перадачы інфармацыі і выплатаў паміж банкамі SWIFT выказаліся Грэцыя, Італія, Францыя, Кіпр, Польшча, іншыя краіны.
«Адключэньне SWIFT — гэта пытаньне вельмі кароткага часу, некалькіх дзён», — цытуе Reuters кіраўніка цэнтральнага банку адной з краін эўразоны, які папрасіў не называць яго імя.
«Ці дастаткова гэтага? Не. Ці трэба гэта? Абсалютна. Санкцыі маюць сэнс толькі ў тым выпадку, калі ёсьць выдаткі для абодвух бакоў, і гэта будзе дорага», — дадаў кіраўнік банку.
SWIFT — гэта міжнародная сыстэма перадачы інфармацыі і ажыцьцяўленьня выплатаў паміж банкамі. Абрэвіятура расшыфроўваецца як Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication — Супольнасьць усясьветных міжбанкаўскіх фінансавых камунікацыяў.
Сыстэму заснавалі ў 1973 годзе, а першым яе кліентам быў бэльгійскі прынц Альбэрт, які скарыстаўся яе паслугамі ў кастрычніку 1977-га. Штаб-кватэра месьціцца ў горадзе Ля-Юльп каля Брусэлю. Усе ўдзельнікі падзеленыя на дзьве зоны: эўрапейскую, якую абслугоўваюць у Нідэрляндах, і трансатлянтычную, цэнтар якой у ЗША.
Да гэтай сыстэмы падлучаная большасьць банкаў ва ўсім сьвеце, апроч Паўночнай Карэі і часткі банкаў Ірану.
Што будзе, калі Расею адключаць ад SWIFT
Калі Расею адключаць ад SWIFT, яе грамадзяне страцяць магчымасьць адпраўляць грошы ў замежжа і атрымліваць іх адтуль. Таксама расейцы за мяжой ня змогуць разьлічвацца там карткамі Mastercard и VISA з сваіх банкаўскіх рахункаў у Расеі. Але гэта толькі першае наступства. Экспэрты кажуць, што адключэньне прывядзе да падзеньня курсу рубля да даляра мінімальна на 10%.
Наступнай хваляй будзе падзеньне вартасьці акцыяў, асабліва банкаў і фінансавых кампаніяў. Нарэшце, паколькі расейскія банкі будуць пазбаўленыя трансакцыяў з замежжам, расейскі бізнэс страціць магчымасьць фінансавых апэрацыяў з замежнымі партнэрамі, што паўплывае як на экспарт, гэтак і на імпарт. Вынікам апошняга будзе недахоп тавараў замежнай вытворчасьці.
Меншыя, хоць і заўважныя, наступствы будуць, калі ад SWIFT адключаць ня ўсю банкаўскую сыстэму, а толькі частку банкаў.
Чаму некаторыя краіны сумняваюцца ў мэтазгоднасьці адключэньня Расеі ад SWIFT
Нямеччына выказала сумнеў у мэтазгоднасьці адключэньня Расеі ад SWIFT, паведаміла DW. Паводле афіцыйнага прадстаўніка ўраду Нямеччыны Штэфэна Гэбэштрайта, аналягічнай пазыцыі трымаюцца Італія і Францыя. Прычыны — тэхнічныя складанасьці самой апэрацыі адключэньня, працяглы час, які яна зойме, а таксама нэгатыўныя наступствы для Эўропы.
Каго адключалі ад SWIFT раней
Сыстэмай SWIFT карыстаюцца банкі амаль усіх краін сьвету. Адлучаюць ад яе ня ўсю краіну адразу, а паасобныя банкі. На сёньня ад SWIFT адлучаныя банкі Паўночнай Карэі і пэўныя банкі Ірану (з 2008 году). Банкі Паўночнай Карэі абвінавацілі ў фінансаваньні стварэньня зброі масавага зьнішчэньня, а банкі Ірану — у фінансаваньні тэрарызму.
Пагрозы адключэньня Беларусі ад SWIFT
У прынятай у чэрвені 2021 рэзалюцыі Эўрапарлямэнту наконт Беларусі (прычынай была прымусовая пасадка самалёту Ryanair у траўні), сярод іншага, быў заклік разгледзець магчымасьць адключэньня беларускіх банкаў ад платнай сыстэмы SWIFT. Аднак гэтага не зрабілі.
Ці ёсьць альтэрнатывы SWIFT
Альтэрнатывы SWIFT існуюць. Так, свае аналягічныя сыстэмы маюць Кітай і Расея, але гэтыя сыстэмы не настолькі пашыраныя і маюць пэўныя абмежаваньні.
У сьнежні 2021 паведамлялі, што ўсе беларускія банкі падключыліся да сыстэмы перадачы фінансавых паведамленьняў Цэнтральнага банку Расеі, расейскага аналягу SWIFT.
Як паведамляла РИА Новости, інтэграцыя сыстэмаў перадачы фінансавых паведамленьняў і разьлікаў уваходзіць у адну з 28 «саюзных праграмаў», якія Лукашэнка і Пуцін зацьвердзілі летась у лістападзе.
Сыстэма перадачы фінансавых паведамленьняў зьявілася ў адказ на першую хвалю антырасейскіх санкцыяў у 2014 годзе, пад якую трапіў і шэраг банкаў. Гэтым Масква хацела засьцерагчыся ад магчымых праблемаў у разе адключэньня SWIFT. Банкі падлучаюцца да сыстэмы, падпісаўшы адпаведныя дамовы з Цэнтрабанкам Расеі.
Напад Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.