«Мэта Пуціна — акупацыя ўсёй нашай дзяржавы», — украінскі паэт, перакладнік беларускай літаратуры з Кіева

— Вячаслаў, ці вы жывы, здаровы? Вы і ваша сям’я не пацярпелі ў першы дзень вайны?

— Дзякую. Пакуль што ўсё больш-менш спакойна, наколькі можа быць спакойна ў сталіцы эўрапейскай дзяржавы, якую другі дзень запар бамбяць.

— Што цяпер адбываецца ў месцы, дзе вы жывяце? Вас там бамбяць ці мо наступіла нейкае зацішша?

— Цяпер зацішша, але гадзіну таму сапраўды даводзілася чуць выбухі. Нядаўна, ужо другі раз за сёньня ў Кіеве, дзе я знаходжуся, абвясьцілі паветраную трывогу. На жаль, мы прывыкаем да гэтых рэаліяў. На жаль, мы бачым у стужцы навін і чуем на ўласныя вушы гэтыя выбухі і ўдары авіяцыі. Перш за ўсё маюцца на ўвазе расейскія ракеты, якія трапляюць і ў жылыя будынкі. Сёньня, на жаль, такое адбылося ў адным з раёнаў Кіева.

Безумоўна, гэта нас трывожыць, але гэта таксама нас мабілізуе ўва ўсіх сэнсах гэтага слова. Нашы людзі, кіяўляне і ўсе, з кім даводзіцца кантактаваць у гэтыя дні, — на жаль, такія кантакты бываюць цяпер найчасьцей у бамбасховішчы — дэманструюць высокі маральны дух. У нас абсалютна ва ўсіх аднолькавыя прыярытэты абароны, адстойваньня і зьберажэньня свайго роднага гораду і сваёй краіны. У нас няма ніякіх разьбежнасьцяў у поглядах на прычыны падступнай вайны, якую распачала Расейская Фэдэрацыя. Натуральна, мы намагаемся быць карыснымі для сваёй дзяржавы і свайго гораду такім чынам, якім цяпер можам найлепш ім паслужыць.

Вячаслаў Лявіцкі

— Скажыце, дзе вы спалі ў першую ноч вайны — дома ці ў нейкім бамбасховішчы?

— Дома, але не магу сказаць, што гэта быў спакойны сон. Дазволю сабе вярнуцца да папярэдняй ночы, калі пачалася вайна. Агулам кажучы, 23 лютага быў у мяне даволі абнадзейлівым днём. Гэта можа быць цікава беларускай аўдыторыі: у гэты дзень я здабыў рукапіс успамінаў пра Ўладзімера Караткевіча ад ягонага вучня са школы на Кіеўшчыне. Цяпер гэты вучань — вядомы ўкраінскі этнограф. І вось я вечарам вяртаюся на кіеўскім мэтро, трымаючы ў руках тыя сінія аркушы, якіх ніхто раней не чытаў і якія кідаюць некалькі промняў сьвятла на біяграфію беларускага клясыка. І засынаю спакойна з плянамі засяродзіцца на літаратурных і літаратуразнаўчых працэсах, а прачынаюся ў абставінах расейскай агрэсіі. Пра вайну я дазнаўся з мэсыджаў ад маіх беларускіх сяброў, якія выказвалі мне падтрымку і салідарнасьць, а некаторыя перапрашалі мяне і сьцьвярджалі, што ім сорамна жыць у краіне, якая таксама мае дачыненьне да распачацьця гэтай вайны.

Забягаючы наперад, хачу сказаць сваім беларускім сябрам: я выразна ўсьведамляю, што ад паўночных межаў Украіны да майго роднага Кіева едуць на танках ня тыя прыўкрасныя празаікі і паэты, якіх я перакладаў, перакладаю і буду перакладаць, а наш супольны вораг. Я думаю, што гэта даволі важная пазыцыя. І спадзяюся, што большасьць маіх суайчыньнікаў таксама ўсьведамляе сытуацыю, у якой цяпер апынулася Беларусь.

— Вы сказалі, што сёньня ў Кіеве была паветраная трывога…

— І ўчора таксама. Гэта ўжо другі дзень, як у нас выла сырэна…

— Калі вые сырэна, вы куды сыходзіце? Маеце бамбасховішча блізка свайго дому ці ідзяце ў мэтро?

— Паколькі наша краіна ўжо прызвычаілася да вайны, у нас распрацаваная мапа бамбасховішчаў, яна ў адкрытым доступе. У мяне ёсьць магчымасьць хавацца ў бамбасховішчы блізка месца майго жыхарства.

Разбураны дом у Кіеве, 25 лютага 2022 году

— Як цяпер выглядае жыцьцё гораду, калі паглядзець з вуліцы? Ці працуюць транспарт, крамы, школы, дзіцячыя садкі?

— У прынцыпе я сказаў бы, што ствараецца ўражаньне вымерлага гораду. Тут у мяне ўзьнікаюць асацыяцыі з 20-мі днямі лютага 2014 году, калі Кіеў быў такім напалову апакаліптычным месцам, калі таксама чуваць было выбухі і ў паветры доўга трымаўся пах паленых шынаў. Гэта было вельмі падобна на тое, што бачым сёньня. Усё сёньня ў стане сьціснутай спружыны. Але мы не панікуем, мы зьберагаем свой патрыятызм, дух і веру ў свае Ўзброеныя сілы і сваю дзяржаўную ўладу.

— А ці ёсьць харчовыя прадукты ў крамах, ці яны пазьнікалі?

— Прадукты ёсьць. Сытуацыя стабільная.

— Ці была ў вас думка зьехаць з гораду, калі пачалася вайна?

— Скажу так. У мяне была ня думка, у мяне быў плян, пакуль не пачалася вайна, рэалізаваць сваю стыпэндыю Gaude Polonia ў Польшчы. Я выйграў гэтую стыпэндыю сваім творчым праектам, якім я вельмі даражыў і хацеў яго ажыцьцявіць. Цяпер, зразумела, сытуацыя кардынальна памянялася. У нас у краіне абвешчана агульная мабілізацыя, і творчыя справы адыходзяць на другі плян. Мы павінны насамрэч стаць карыснымі для Бацькаўшчыны і абараняць, наколькі нам хопіць сілы, свой горад. Я маю на ўвазе рэальную тэрытарыяльную абарону або пэўныя дзеяньні ў кантэксьце інфармацыйнай вайны. Прыярытэтам для нас цяпер ёсьць абарона цэласьці і сувэрэннасьці нашай дзяржавы. Мы з 2014 году ясна ўсьведамляем, што любая вайна мае два сцэнары: або перамога, або капітуляцыя. Другі варыянт абсалютна непрымальны для большасьці ўкраінцаў, у тым ліку кіяўлян.

— Што кажуць людзі ў Кіеве пра мэту Масквы? Якая мэта ў Пуціна — заняць Кіеў і акупаваць усю Ўкраіну? Стварыць ва Ўкраіне марыянэткавы ўрад, які будзе слухацца Крамля? Ці нешта іншае?

— Я перакананы, што ў нас няма двух розных пунктаў погляду. Мэта Пуціна — гэта ня Кіеў і ня ўсход, а акупацыя ўсёй нашай дзяржавы. Зразумела, што калі ўжо сёньня паветраная трывога абвяшчаецца ў Львове, то справа датычыць ня нейкага аддзяленьня адных нашых рэгіёнаў ад іншых. Усе яны аднолькава пакутуюць ад нашага ворага. Мы давяраем зьвесткам нашай выведкі і Ўзброеных сілаў пра тое, што адзін з мэханізмаў дасягненьня мэты Масквы — акупацыі Ўкраіны — гэта ўсталяваньне свайго марыянэткавага ўраду. Ужо і канкрэтныя прозьвішчы ў гэтым кантэксьце гучалі. Але ва ўкраінскім грамадзтве прыхільнікі прарасейскіх сілаў ня маюць большасьці. Маргіналы ёсьць у кожным соцыюме, але ўся Ўкраіна цяпер беспрэцэдэнтна скансалідаваная і давярае дзяржаўнай уладзе — незалежна ад ранейшых палітычных дыскусіяў.

* * *

Вячаслаў Лявіцкі нарадзіўся ў 1988 годзе ў Кіеве. Скончыў Інстытут філялёгіі Кіеўскага нацыянальнага ўнівэрсытэту імя Тараса Шаўчэнкі (2009) і асьпірантуру пры ім (2012). Кандыдат філялягічных навук. Паэт, перакладнік, літаратуразнаўца. Актыўны папулярызатар сучаснай беларускай літаратуры, у тым ліку суперакладнік на ўкраінскую мову паэтычнага зборніка Андрэя Хадановіча «Беларускі мужчына» і анталёгіі сучаснага беларускага апавяданьня «Як рыба аб лёд». Перакладаў творы Уладзімера Караткевіча, Міхася Стральцова, а таксама Альгерда Бахарэвіча, Крысьціны Бандурынай, Веры Бурлак, Зьмітра Вішнёва, Лявона Вольскага, Вольгі Гронскай, Алеся Емяльянава-Шыловіча, Віктара Жыбуля, Артура Камароўскага, Насты Кудасавай, Віктара Лупасіна, Уладзя Лянкевіча, Сержа Мінскевіча, Антона Рудака, Міхася Скоблы, Юлі Цімафеевай і іншых.