Што вядома пра перасьлед незарэгістраванага Саюзу палякаў у Горадзенскай вобласьці і пра фігурантаў справы

Што адбылося?

Зранку 25 сакавіка міліцыя прыйшла зь ператрусамі дадому да трох сябраў не прызнанага беларускімі ўладамі Саюзу палякаў Беларусі ў Горадні і вобласьці. Таксама прайшоў ператрус на сядзібе незарэгістраванага СПБ у Горадні і ў грамадзкай школе імя караля Стэфана Баторыя, якая месьціцца пры ім.

Што кажуць улады?

Генэральная пракуратура завяла крымінальную справу на старшыню незарэгістраванага СПБ Анжаліку Борыс і іншых асобаў за «распальваньне нацыянальнай і рэлігійнай варожасьці». Колькі ўсяго фігурантаў, невядома.

Паводле пракуратуры, гэтыя людзі праводзілі незаконныя мерапрыемствы з удзелам непаўналетніх у Горадні і вобласьці з 2018 году: ушаноўвалі антысавецкіх дзеячоў, «перасьледавалі мэты рэабілітацыі нацызму, апраўданьня генацыду беларускага народу» (частка 3 артыкула 130 КК). Артыкул прадугледжвае пакараньне ад 5 да 12 гадоў пазбаўленьня волі.

Каго затрымалі?

• горадзенскага журналіста Анджэя Пачобута;
• кіраўніцу аддзелу незарэгістраванага СПБ у Ваўкавыску і дырэктарку школкі пры ім Марыю Цішкоўскую;
• кіраўніцу аддзелу незарэгістраванага СПБ у Лідзе Ірэну Бярнацкую.

У іх дома прайшлі ператрусы. Забіралі тэхніку, дакумэнты, нататнікі, польскую літаратуру. Усіх траіх даставілі ў Менск на допыты.

Пасьля ператрусу на сядзібе СПБ і ў школе імя Баторыя нікога не затрымалі. Падчас ператрусу там знаходзілася дырэктарка, выкладчыкі, іншыя сябры СПБ.

Анжаліку Борыс затрымалі ўвечары 23 сакавіка. На наступны дзень яе асудзілі на 15 дзён адміністрацыйнага арышту за правядзеньне традыцыйнага сьвята Казюкі ў дворыку польскага консульства ў Горадні. Цяпер яна адбывае арышт.

Як адрэагавалі Польшча і Эўразьвяз?

Пасьля затрыманьня Борыс МЗС Польшчы выклікала часовага паверанага ў справах Беларусі і выказала пратэст у сувязі з сытуацыяй.

Міністар замежных спраў Польшчы Зьбігнеў Раў заявіў, што затрыманьне і рашэньне суду ў дачыненьні да Анжалікі Борыс недапушчальныя і супярэчаць міжнародным стандартам. Кіраўнік польскай дыпляматыі 24 сакавіка ўзьняў гэтае пытаньне на сустрэчы міністраў замежных спраў краін NATO ў Брусэлі, а таксама на перамовах зь вярхоўным прадстаўніком Эўразьвязу па зьнешняй палітыцы і палітыцы бясьпекі Жузэпам Бурэлем і дзейным старшынём АБСЭ Ан Ліндэ.

Спыніць хвалю рэпрэсій заклікаў улады Беларусі намесьнік міністра замежных спраў Польшчы Марцін Пшыдач. У сваім твітэры ён напісаў, што сытуацыя вакол журналіста і члена праўленьня СПБ (не прызнанага афіцыйным Менскам) Анджэя Пачобута і іншых палякаў не застанецца па-за ўвагай.

Кіраўнік канцылярыі прэм’ер-міністра Польшчы Міхаіл Дворчык назваў Пачобута прынцыповым чалавекам, які «шмат разоў быў рэпрэсаваны рэжымам Лукашэнкі». «Анджэй, трымайся! Мы вас ня кінем!» — паабяцаў Дворчык у Твітэры.

Жузэп Бурэль, вярхоўны прадстаўнік Эўразьвязу ў міжнароднай палітыцы і палітыцы бясьпекі, 25 сакавіка заклікаў беларускія ўлады неадкладна вызваліць Анжаліку Борыс і Анджэя Пачобута.

«Мы назіраем далейшую эскаляцыю рэпрэсій супраць беларускага народу, уключаючы арганізаваныя кампаніі перасьледу праваабаронцаў, журналістаў і грамадзянскай супольнасьці ў Беларусі, — адзначыў Бурэль у заяве, апублікаванай на сайце ЭЗ. — Апошнія падзеі паказалі, што найноўшай мішэньню гэтай палітыкі стаў Саюз палякаў Беларусі».

Што гэта за арганізацыя?

Саюз палякаў на Беларусі існуе з 1986 году. Ён аб’ядноўвае этнічных палякаў, якія жывуць на тэрыторыі Беларусі. Галоўныя задачы таварыства — падтрымка польскай школьнай справы, польскай культуры і традыцый і выдаваньне друкаванай прадукцыі на польскай мове. Максымальна ў арганізацыю ўваходзіла каля 30 тысяч сябраў у 1999 годзе.

У 2005 годзе ў арганізацыі адбыўся раскол і паўсталі два саюзы: праўладны і незалежны, якога не прызнаюць беларускія ўлады, але які падтрымлівае афіцыйная Польшча. Цяпер адбываецца перасьлед менавіта другога, незарэгістраванага Саюзу палякаў.

• Анжаліцы Борыс 47 гадоў. Яна ўзначальвала не прызнаны беларускімі ўладамі СПБ у 2005–2010 гадах, а потым з 2016 году дагэтуль. Сёлета ў сакавіку яе паўторна абралі на пасаду старшыні Саюзу. Борыс ня раз атрымлівала вялікія штрафы за правядзеньне імпрэзаў у межах сваёй арганізацыі ў 2008 і 2010 гадах. У 2019 годзе яе судзілі за арганізацыю традыцыйнага сьвята Казюкі, аднак апраўдалі праз «малазначнасьць парушэньня».
• Анджэй Пачобут — вядомы журналіст, які працаваў для беларускіх і польскіх незалежных выданьняў, у тым ліку быў рэдактарам часопіса «Magazyn Polski na uchodźstwie», карэспандэнтам буйнога польскага выданьня «Gazeta Wyborcza». Пачобуту ня раз давалі штрафы і адміністрацыйныя суткі за ягоную дзейнасьць. Па крымінальных справах за паклёп і абразу кіраўніка дзяржавы яго некалькі разоў затрымлівалі ў 2011 і 2012 годзе, тады некалькі месяцаў ён правёў пад вартай. Пачобуту 47 гадоў, жанаты, двое дзяцей: старэйшая дачка вучыцца ў Горадні ва ўнівэрсытэце, малодшы сын ходзіць у школу.
• Ірэну Бярнацкую, якая ўзначальвае аддзел незарэгістраванага СПБ у Лідзе, летась асудзілі за малітву за Беларусь каля касьцёла.