Гісторыя

Пасьля эксгумацыі парэшткаў Віктара Каліноўскага ўлады Беларусі не перадалі Літве генэтычны матэрыял

Рымантас Янкаўскас

Пра гэта Радыё Свабода паведаміў літоўскі прафэсар Рымантас Янкаўскас, які ад Літвы быў назіральнікам падчас эксгумацыі магілы Віктара Каліноўскага ў горадзе Сьвіслач Гарадзенскай вобласьці ў пачатку ліпеня сёлета.

«На жаль, ніякіх навінаў (няма), бо ўлада Беларусі нам не перадала ўзоры», — напісаў прафэсар катэдры анатоміі, гісталёгіі і антрапалёгіі Віленскага ўнівэрсытэту Рымантас Янкаўскас, адказваючы на наш электронны ліст.

На пытаньне, ці перадаў літоўскі бок узоры Кастуся Каліноўскага беларускім уладам для генэтычнай экспэртызы, Рымантас Янкаўскас сказаў:

«Не перадалі, бо яны (Сьледчы камітэт Беларусі — РС) не прасілі».

Свабода таксама пацікавілася ў Рымантаса Янкаўскага, ці літоўскі бок зьвяртаўся да беларускіх уладаў у справе перадачы генэтычных узораў Віктара Каліноўскага? І чаму тыя ўзоры не былі адвезены ў Вільню яшчэ ў ліпені, адразу пасьля эксгумацыі парэшткаў Віктара Каліноўскага?

Прафэсар Янкаўскас адказаў наступным чынам:

«Да Беларусі зьвярталіся двума афіцыйнымі дыпляматычнымі нотамі, яшчэ ў 2018 годзе. Празь некалькі месяцаў (у лістападзе) прыбыла дэлегацыя беларускіх экспэртаў, якія падрабязна азнаёміліся з працамі, тым матэрыялам, які маем і г. д.

Пасьля гэтага да траўня месяца была цішыня. Тады мы атрымалі інфармацыю, што працы прызначае Сьледчы камітэт і для гэтага пракуратура Літвы падрыхтавала афіцыйнае хадайніцтва аб прававой дапамозе.

Адказваючы на яго, Сьледчы камітэт правёў эксгумацыю ў Сьвіслачы, на якой нам дазволілі прысутнічаць у якасьці назіральнікаў. Было сказана, што ўзоры літоўскаму боку будуць перададзеныя паводле дзеючых законаў.

Карацей кажучы, мы асабіста і літоўская амбасада ў Менску зрабілі ўсё, што магчыма: афіцыйнымі і неафіцыйнымі шляхамі спрабавалі закончыць экспэртызу да канца. Гэта можна было зрабіць яшчэ ў ліпені, але, на жаль, з таго часу аніякай інфармацыі мы ня маем».

У ліпеня сёлета была праведзена эксгумацыя меркаванай магілы роднага брата Кастуся Каліноўскага Віктара. У выніку былі знойдзеныя парэшткі двух чалавек — мужчыны і жанчыны.

Эксгумацыю праводзіў Сьледчы камітэт Беларусі.

Зь літоўскага боку прысутнічалі прафэсар-антраполяг Рымантас Янкаўскас, доктар гістарычных навук Юстына Казакайце, другі сакратар амбасады Літвы ў Беларусі Міндаўгас Габрэнас. Прысутнасьць літоўцаў фінансакаў літоўскі бок.

Менавіта Літва ініцыявала эксгумацыю Віктара Каліноўскага. Першы раз літоўскі бок зьвярнуўся з гэтай просьбай да беларускага боку летась у ліпені.

Назіраць за працамі было дазволена прадстаўнікам беларускай грамадзкасьці Юрыю Глебіку са Сьвіслачы і Ўладзімеру Хільмановічу з Горадні.

(Пры ўдзеле Яна Поклада)

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: У магіле Віктара Каліноўскага ў Сьвіслачы знайшлі парэшткі двух чалавек

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Што калі ДНК не супадуць? Літоўскі антраполяг пра эксгумацыю парэштак брата Кастуся Каліноўскага ў Беларусі

Што важна ведаць пра перапахаваньне Кастуся Каліноўскага

Цырымонія перапахаваньня парэшткаў удзельнікаў антырасейскага паўстаньня 1863-64 гадоў адбылася 22 лістапада на віленскіх могілках Росы.

Як у Вільні пахавалі паўстанцаў Каліноўскага. Толькі фота

  • Цягам 2016 году на гары Гедзіміна ў Вільні двойчы здарыліся апоўзьні, паўстала пагроза славутай вежы.
  • У 2017 годзе падчас раскопак на гары Гедзіміна ў Вільні літоўскія археолягі выявілі парэшткі 21 паўстанца, у тым ліку іхніх лідэраў Кастуся Каліноўскага і Зыгмунта Серакоўскага.
  • У сакавіку 2019 году літоўскія дасьледнікі пацьвердзілі ідэнтыфікацыю парэшткаў Каліноўскага мэтадам выключэньня астатніх, а таксама праз супастаўленьне ўзросту, мэтаду сьмяротнага пакараньня і параўнаньня чэрапу з фатаздымкам.

Парэшткі Кастуся Каліноўскага

  • У ліпені 2019 году для параўнаньня ДНК эксгумавалі магілу брата Кастуся Каліноўскага Віктара ў Сьвіслачы на Горадзеншчыне (у лідэра паўстаньня не засталося нашчадкаў па мужчынскай лініі). Але вынікі экспэртызы дагэтуль не апублікаваныя.
  • Дзяржаўную камісію ў справе перапахаваньня ўзначаліў прэм’ер-міністар Літвы Саўлюс Сквярняліс. Польскія ўлады актыўна супрацоўнічалі ў перамовах пра мэмарыялізацыю, а вось афіцыйны Менск асаблівага зацікаўленьня ня выявіў.
  • Беларуская грамадзкасьць дамаглася таго, каб на кожным надмагільлі апроч надпісаў па-літоўску і па-польску была і беларуская мова.
  • У канцы верасьня шэраг беларускіх інтэлектуалаў зьвярнуліся да літоўскіх уладаў з просьбай перадаць парэшткі аднаго з галоўных нацыянальных герояў для перапахаваньня ў Беларусі. Літоўцы не адрэагавалі, бо не атрымалі афіцыйнага звароту ад беларускіх уладаў.
  • У Вільні перапахаваюць парэшткі 20 з 21 знойдзеных паўстанцаў — навукоўцы ня здолелі ідэнтыфікаваць ксяндза Станіслава Ішору. Ёсьць генэтычныя дадзеныя нашчадкаў, якія жывуць у Літве і Польшчы, але аналіз паказаў, што сярод пахаваных яго няма.

Публікацыі на тэму