Як беларусы замежжа даказваюць чыноўнікам, што яны не дармаеды? Сваімі ўражаньнямі ад кантактаў з чыноўнікамі і адпаведнымі камісіямі дзеляцца беларускі, якія жывуць у Чэхіі, — судовая перакладчыца Крысьціна Шыянок, студэнтка пэдагагічнага факультэту Заходнечэскага ўнівэрсытэту Кацярына Парыжаская, навукоўца чэскага Інстытуту хіміі і тэхналёгіі Ірына Ланько і Анастасія, якая жыве ў Празе.
Каротка пра галоўнае
- Крысьціна Шыянок: Першае, што мяне ўразіла, гэта колькасьць чальцоў камісіі — іх было 18. Крэслы чальцоў камісіі былі расстаўленыя па пэрымэтры кабінэту, і пасярэдзіне стаяла крэсла для «дармаеда». Чальцы камісіі сказалі, што яны не ўпаўнаважаныя тлумачыць дэкрэт.
- Кацярына Парыжаская: Паслуга «Адно вакно» аказалася цалкам бессэнсоўнай. Ці выключаць мяне са сьпісу дармаедаў, не адказалі. Я падала пераклад пацьверджаньня, што я вучуся ва ўнівэрсытэце ў Чэхіі, а таксама заяву, каб мяне выключылі са сьпісу. Запыталіся: «Вы в Польше учитесь?» — «Не, у Чэхіі», — адказваю. «Ну так значит там надо и замуж выходить!»
- Анастасія: Я не хачу паказваць свой кантракт, не хачу рабіць пераклад кантракту, лічу гэта дастаткова абсурдным. У выніку мы дамовіліся, што я перакладу толькі даведку пра працу. Калі я спыталася, навошта мяне ўключылі ў гэтую базу, калі я не зьяўляюся ўласьнікам жыльля ў Беларусі, адказу не далі. Выдаваць дэкрэт, паводле якога ў базу заносяць людзей, якія пад яго не падпадаюць, мне здаецца абсурдным. Чыноўнік сказаў: «А раптам вы прыедзеце і будзеце карыстацца паслугамі ў Беларусі?»
- Ірына Ланько: У аддзяленьні міжнародных адносін майго ўнівэрсытэту мне спачатку напісалі даведку па-ангельску, а потым прапанавалі, а чаму б вам не напісаць самой тое самае, а мы вам падпішам, бо кірыліцу ведаем. Мне падпісалі, паставілі дзьве пячаткі на чэскай і ангельскай мовах. Я зрабіла скан, прыклала заяву і адаслала на імэйл раённай адміністрацыі.
«Я не хацела, каб маё імя фігуравала ў гэтай базе дадзеных»
Ганна Соўсь: Практычна ўсе беларусы, якія жывуць за мяжой, занесеныя ў сьпісы так званых дармаедаў. Пра гэта сьведчыць практыка зваротаў у выканкамы цягам апошняга месяца. Раскажыце, калі ласка, як кожная з вас даведалася, што яна ў сьпісе, наколькі проста гэта было зрабіць, і як вы змаглі ці не змаглі даказаць чыноўнікам, што вы не дармаедкі.
Крысьціна Шыянок, актывістка беларускай дыяспары ў Чэхіі.
Крысьціна Шыянок: Я ставіла для сябе мэту хутчэй атрымаць адказы на тэхнічныя пытаньні, што да патрабаваньняў да арыгіналаў дакумэнтаў, якія трэба несьці ў выканкамы, і якія тычыліся апастылізацыі. І заадно зрабіць так, каб мяне выкрасьлілі з гэтай базы дадзеных, нягледзячы на тое, што я не зьяўляюся ўласьніцай нейкай нерухомасьці ў Беларусі. Я не хацела, каб маё імя фігуравала ў гэтай базе дадзеных. Увогуле пра тое, што я ў ёй ёсьць, я даведалася праз сайт, праз саму сыстэму, атрымаўшы ідэнтыфікатар у «Адным акне».
Калі ўжо пайшла з дакумэнтамі ў выканкам, атрымалася патрапіць непасрэдна на паседжаньне камісіі. Першае, што мяне ўразіла, гэта колькасьць чальцоў камісіі — іх было 18. Крэслы чальцоў камісіі былі расстаўленыя па пэрымэтры кабінэту, і пасярэдзіне стаяла крэсла для «дармаеда».
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Беларусы замежжа: Гэта спроба высьветліць, колькі зарабляеш, і падатак за беларускае грамадзянстваЯ спачатку паспрабавала задаць камісіі пытаньні агульнага пляну наконт дакумэнтаў, але камісія адмовілася адказваць, спаслаўшыся на тое, што перад дзьвярыма кабінэту чакае чарга людзей. Тым ня менш прагучала, што асноўнае патрабаваньне, каб дакумэнт быў на расейскай альбо беларускай мове, а калі гаворка ідзе пра перакладны дакумэнт, то каб пераклад быў засьведчаны перакладчыкам. Як павінна выглядаць гэтае засьведчаньне, ці патрэбная апастылізацыя, якім чынам павінен перакладацца апастыль — на гэтыя пытаньні я адказу ад іх не атрымала.
Што тычыцца непасрэдна маёй сытуацыі, то я ім паказвала перакладчыцкую ліцэнзію на тое, што я зьяўляюся судовай перакладчыцай у Чэхіі. Мяне зьдзівіла, што арыгіналы яны сабе не пакінулі, зрабілі зь іх ксэракопіі. Далей, калі я задала пытаньне, ці яны выкрасьляць мяне з гэтай базы дадзеных пасьля таго, як я паказала ім гэтыя дакумэнты, мне было сказана, што з папяровых сьпісаў уласьнікаў нерухомасьці, каму будуць налічваць павышаныя камунальныя, мяне выкрасьляць, але ў базе дадзеных я застануся. Таму я пляную дзесьці праз 30 дзён падаваць запыт з пытаньнем, на якой падставе мяне пакінулі ў электроннай базе дадзеных. Чальцы камісіі мне на гэта сказалі, каб я не перажывала, але для мяне такі падыход і такі адказ не зьяўляюцца здавальняючымі.
«Чыноўніцу абурыла, што я называю дэкрэт № 3 дэкрэтам аб дармаедах»
Кацярына Парыжаская.
Кацярына Парыжаская: Спачатку, калі загаварылі пра адноўлены дэкрэт, я не ўспрымала яго ўсур’ёз, але сачыла за суполкай «Беларусы Чэхіі», і гледзячы на маштабы ахопу, зразумела, што хутчэй за ўсё я патрапіла ў сьпіс. Так яно і аказалася пасьля. Я, дарэчы, так і не зразумела, як гэтым сайтам карыстацца. Па мне, ён увогуле не клікабельны, і хоць ты ўводзіш гэты логін-пароль, зразумець, дзе паглядзець, дармаед ты ці не, для мяне аказалася проста немагчымым. Так што гэтая паслуга «Адно вакно» аказалася цалкам для мяне бессэнсоўнай.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Якія міжнародныя законы, пакты, канвэнцыі парушае «дармаедзкі» дэкрэтМяне накіравалі ў кабінэт 419 у адміністрацыі майго раёну, дзе працуюць два разы на тыдзень, і там ужо прыйшлося запытаць, дармаед я ці не, на што мне адказалі «дармоедов нет, их не существует». Там сядзела жанчына, якая па сумяшчальніцтве яшчэ займаецца эканомікай нашага раёну, пра што сьведчыла таблічка на яе дзьвярах. Яе абурыла, што я называю дэкрэт № 3 дэкрэтам аб дармаедах. І яна паглядзела на мой пашпарт, праверыла, ці я ў сьпісе, і ў выніку сказала, што я знаходжуся ў гэтым сьпісе, і папрасіла, каб я дала ёй адпаведныя дакумэнты. Яна ўзяла арыгінал. Я запоўніла заяву па-беларуску. Калі б не Крысьціна, чые допісы я чытала ў фб-суполцы «Беларусы Чэхіі», я б не даведалася, пра што трэба пытацца, на колькі часу дзейнічае гэтая даведка. Пра тое, ці выключаць мяне са сьпісу дармаедаў, яны не адказалі. Я проста падала пераклад пацьверджаньня, што я вучуся ва ўнівэрсытэце, а таксама заяву, каб мяне выключылі з гэтага сьпісу. Паразмаўлялі і разышліся.
Ганна Соўсь: І Кацярыне, і Крысьціне, каб даведацца, ці ўключылі іх у сьпісы дармаедаў, трэба было прыехаць у Менск. З Чэхіі гэта было зрабіць немагчыма...
Крысьціна Шыянок: Фактычна так. Служба «Адно вакно» выдае ўнікальныя ідэнтыфікатары толькі па пашпарце і не прымае ўпаўнаважаньне, гэта азначае, што чалавек ня можа аформіць на некага даверанасьць з-за мяжы. Яму неабходна асабіста прыйсьці і паказаць пашпарт.
«Сказалі, галоўнае, каб была якая-небудзь пячатка»
Анастасія: Я таксама зьвярнулася ў службу «Адно вакно» нашага раёну, дзе мне сказалі, што на працягу 10-15 хвілін аформяць асабісты пароль. Пакуль яго афармлялі, я задала некалькі пытаньняў пра тое, ці магу я яшчэ неяк даведацца проста тут і зараз, каб потым зноў не хадзіць і не пытацца, ці ёсьць я ў гэтых сьпісах.
Вельмі добра, што не было чаргі, яны мне сказалі, што зараз наплыў людзей вельмі маленькі. Мяне накіравалі да спэцыяліста, які ўвечары працаваў, і ён праверыў адразу ж, ці ёсьць я ў сьпісе. Аказалася, што ёсьць, але на канкрэтнае пытаньне, як мне трэба даказаць, якія дакумэнты трэба прынесьці, яны не адказалі. Сказалі толькі, што я павінна прадставіць кантракт. Я не хачу паказваць свой кантракт, не хачу рабіць пераклад кантракту, я лічу гэта дастаткова абсурдным. Кантракт я заключыла некалькі гадоў таму, і на дадзены момант ён абсалютна не паказвае, ці працую я ў гэтай кампаніі зараз ці не. У выніку мы дамовіліся, што я перакладу толькі даведку пра працу, але канкрэтных патрабаваньняў да перакладу гэтай даведкі мне не назвалі. Сказалі, галоўнае, каб была якая-небудзь пячатка. Але пячатка — таксама паняцьце гнуткае, калі б гэта быў апастыль... Але як выявілася пазьней, апастыль для людзей, якія пражываюць у Чэхіі, і для перакладаў з чэскай мовы, абсалютна не патрэбны.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Міністарка працы дапусьціла, што «дармаедзкі дэкрэт» зьменіццаТаксама я хацела ўдакладніць некалькі пытаньняў пра тое, як я даведаюся, ці выключылі мяне з гэтай базы пасьля таго, як я прынесла гэтую даведку, перакладзеную на расейскую мову. Яны адказалі, што вы пра гэта даведаецеся праз некалькі тыдняў, так што правярайце базу. Але на пытаньне, што мне рабіць, калі мне раптам адмовяць, яны не адказалі. Магчыма, калі вы ўсё ж убачыце сябе праз месяц у гэтай базе, то напішыце запыт, і вам пісьмова адкажуць. На які адрас мне адкажуць, куды менавіта мне адкажуць і што мне рабіць у тым выпадку, таксама было абсалютна незразумела. Гэта трэба рабіць усё асабіста, з пашпартам, і я ня думаю, што ў людзей, якія жывуць за мяжой, ёсьць такая магчымасьць — прыехаць і тыдзень ці два правесьці ў Менску, высьвятляючы, ці ёсьць яны ў базе дадзеных, і што трэба зрабіць, каб іх адтуль выключылі.
Калі я спыталася, навошта мяне ўключылі ў гэтую базу, калі я не зьяўляюся ўласьнікам жыльля ў Беларусі, адказу мне не далі. Выдаваць дэкрэт, паводле якога ў базу заносяць людзей, якія пад яго не падпадаюць, мне здаецца таксама абсурдным.
«Я проста папрасіла сваю маці, каб яна схадзіла ў гэтую камісію»
Ганна Соўсь: Ірына, вы самі непасрэдна не прыяжджалі ў Беларусі дзеля таго, каб схадзіць у гэтую камісію, а кантактавалі з чыноўнікамі праз электронную пошту. Раскажыце калі ласка пра ваш досьвед.
Ірына Ланько.
Ірына Ланько: Я даведалася праз інтэрнэт пра гэты дэкрэт. Трошкі засумавала, калі зразумела, што трэба яшчэ і ў гэты бок некія сілы і энэргію аддаваць. Невядома на што, але гэта — нашы рэаліі. Я проста папрасіла сваю маці, каб яна схадзіла ў гэтую камісію. Яна схадзіла без даверанасьці, проста як мая маці. Можа, яе папрасілі паказаць пашпарт, ня ведаю дакладна, але ёй дакладна сказалі, што яе дачка знаходзіцца ў сьпісе дармаедаў. Выдалі нейкую паперку з інструкцыямі, што трэба зрабіць. Я надта не разьбіралася, пачала шукаць (гэта было ня проста) тую спасылку на форму, заяву, якую я павінна была запоўніць і дадаць туды адпаведныя дакумэнты, якія сьведчаць аб тым, што я нечым займаюся за мяжой.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: «Маразм і вар’яцтва». Як беларус, які працуе ў Ізраілі, стаў дармаедам на радзімеЯ пайшла ў аддзяленьне міжнародных адносін свайго ўнівэрсытэту і папрасіла, каб мне напісалі такую паперу. Яны напісалі яе на ангельскай мове, бо звычайна для маіх спраў мне так і рабілі. Але потым я прыйшла і сказала, што мне трэба хаця б па-чэску, бо я не знайду перакладчыка. Яны мне прапанавалі, а чаму б вам не напісаць самой усё тое, пра што вы кажаце, а мы вам падпішам, бо кірыліцу ведаем, пачытаем з вамі. Я ўзрадавалася, хуценька напісала, усё заняло ў мяне хвілін 20. Мне падпісалі, паставілі дзьве пячаткі на чэскай і ангельскай мовах. Я зрабіла скан гэтай паперы, прыклала да той формы заявы і адаслала на імэйл, які быў на вэб-сайце раённай адміністрацыі. 20-га сьнежня я даслала гэты ліст і папрасіла, каб мне паведамілі, ці дастаткова тых дакумэнтаў і ці ёсьць нешта, што мне яшчэ трэба зрабіць. І 1-га студзеня а 10-й гадзіне раніцы мне прыйшоў адказ, што камісіяй была разгледжаная мая заява, і было прынятае рашэньне аб тым, каб выключыць мяне са сьпісу на гэты год.
Ганна Соўсь: Ці атрымалі вы пароль, для таго, каб самой увайсьці ў гэтую базу і спраўдзіць?
Ірына Ланько: Не, нічога не атрымлівала і не рабіла ніякіх спробаў гэта зрабіць. Няма ў мяне часу на гэта. І я вырашыла, калі не атрымаецца такім простым чынам, то нічога ня буду пакуль рабіць, бо надта занятая, каб бегаць па гэтым пытаньні... Я таксама не зьяўляюся ўладальніцай нерухомасьці ў Беларусі, і ня бачу сэнсу ў такой тэрміновасьці.
«Практыка вельмі неаднародная, што тычыцца падыходу да дакумэнтаў з-за мяжы»
Ганна Соўсь: З тых аповедаў, што даводзілася чуць ад так званых дармаедаў, вынікала, што ў чыноўнікаў няма адзінай інструкцыі, альгарытму дзеяньняў, і недастаткова інфармацыі, што і як рабіць. Ці на ўсе свае пытаньні да чыноўнікаў вы атрымалі адказы? Што вас зьдзівіла, абурыла, расьсьмяшыла ў кантактах з людзьмі, адказнымі за базу дармаедаў?
Крысьціна Шыянок: Па-першае, я бачу, што практыка вельмі неаднародная, што тычыцца падыходу да дакумэнтаў з-за мяжы. Ірына казала, што яна сама напісала па-беларуску даведку, і ёй паставілі на яе чэскую пячатку. Чэскую пячатку яна не перакладала. То бок камісія, па сутнасьці, не магла праверыць аўтэнтычнасьць гэтага дакумэнту, тым ня менш яе выкрасьлілі з базы дадзеных, з чым, канешне, віншую. У той жа час ад некаторых патрабуюць расшыфроўкі ўсіх пячатак, якія ёсьць на дакумэнце. У маім выпадку, калі я была на паседжаньні камісіі, іх увогуле цікавіла, каб на дакумэнце была хоць нейкай круглая, гербавая пячатка, што па сутнасьці нонсэнс, бо адзіная пячатка, якая там была — гэта пячатка перакладчыка, але перакладчык не сьведчыць, што арыгінальны дакумэнт сапраўдны, а не падроблены. Ён проста сьведчыць гэтай пячаткай, што ягоны пераклад адпавядае арыгіналу.
Форма заявы для «не занятых у эканоміцы», якія хочуць давесьці адваротнае і не плаціць камунальныя паслугі з падвышаным каэфіцыентам.
Па-другое, я таксама ня бачу аднароднасьці працэдуры выключэньня з базы дадзеных, таму што я, напрыклад, не атрымала на рукі ніякага пісьмовага дакумэнту, ані потым электроннага дакумэнту аб тым, што мяне выкрэсьліваюць хаця б з гэтых сьпісаў уласьнікаў нерухомасьці, каму будзе налічвацца павышаная камуналка. Камусьці прыходзяць, як казала Ірына, пісьмовыя адказы. Бачу, што адназначнай, аднароднай практыкі на сёньня няма. І ўказаньняў у чыноўнікаў нейкіх падрабязных таксама няма. Чальцы камісіі, якую наведала я, увогуле сказалі, што яны не ўпаўнаважаныя тлумачыць дэкрэт. У мяне, канешне, узьнікае пытаньне, якім чынам выканаўчыя органы выконваюць, калі яны ня здольныя тлумачыць тыя заканадаўчыя акты, якімі кіруюцца!
«Вы в Польше учитесь?» — «Не, у Чэхіі», — адказваю я. «Ну так значит там надо и замуж выходить!»
Ганна Соўсь: З допісаў людзей у сацсетках, якія сутыкнуліся з гэтымі камісіямі, вынікае, што часта чыноўнікі самі не задаволеныя той працай, якую ім даводзіцца выконваць, і самі крытычна ставяцца да дэкрэту. Кацярына, ці было штосьці такое, што вам вельмі запомнілася?
Кацярына Парыжаская: Як я ўжо ўзгадала, фраза «дармоедов нет» мне вельмі спадабалася, а яшчэ тое, што гэты сайт аказаўся неклікабельным. Немагчыма было спраўдзіць, немагчыма было зразумець. Я зноў вяртаюся да гэтага «вакна» і кажу: «Я ўсё запоўніла, атрымала ключ, нічога не зразумела. Падкажыце калі ласка, як спраўдзіць на сайце, дармаедка я ці не, я не магу зразумець». Адказваюць: «А як мы гэта зробім? У нас інтэрнэту няма. Мы тут толькі ключы выдаем». То бок у іх чыста мэханічная справа, прычым адміністрацыя ад адміністрацыі адрозьніваецца. Вось у Крысьціны трэба было заяву ўручную запаўняць. А тут яны за мяне запоўнілі.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Як вярнуць пераплату за камунальныя паслугі, даказаўшы, што вы не «дармаед»?Прычым гэта абсалютна ручная праца, проста ўвесьці дадзеныя, выдаць ключ і пароль, і далей людзі нічога ня могуць, не разумеюць. Далей, калі мяне паслалі ў гэты кабінэт 419, сярод іншага я запыталася (мяне гэтае пытаньне заўсёды цікавіць), чаму няма блянку па-беларуску? Адказалі: «В нашей стране два языка понимают одинаково хорошо. Но если хотите, можете перевести». Зноў жа, беларуская мова недзе там на ўскрайку. Ну і апошняе — самае фэерычнае, сьмешнае і дурное. «Вы в Польше учитесь?» — «Не, у Чэхіі», — адказваю я. «Ну так значит там надо и замуж выходить!» Беларуская чыноўніца раіць мне застацца за мяжой. Гэта проста нейкі аксюмарон.
«Мне чыноўнік сказаў: а раптам вы прыедзеце і будзеце карыстацца паслугамі ў Беларусі?»
Анастасія: Мяне насамрэч вельмі абурыла, калі яны сказалі, што гэты дэкрэт на сёньняшні момант тычыцца толькі тых, у каго ёсьць ва ўласнасьці жыльлё. А навошта яны ўключаюць усіх астатніх людзей, абсалютна незразумела, і што будзе далей, яны таксама самі не разумеюць. Навошта гэта рабіць? Мне чыноўнік сказаў: а раптам вы прыедзеце і будзеце карыстацца паслугамі ў Беларусі? А раптам вы захочаце палекаваць зубы ў беларускай паліклініцы, у той час, як вы пражываеце ў Чэхіі, ці здаць нейкія аналізы, ці скарыстацца яшчэ нейкімі паслугамі, за якія вы не заплацілі на працягу апошніх некалькіх гадоў ці колькі б вы там ні пражывалі за мяжой.
Насамрэч гэта абурае. Мы, як грамадзяне, якія пражываюць за мяжой, мала таго, што працуем, плацім падаткі за мяжой, але калі мы прыяжджаем у Беларусь, то мы там трацім грошы, мы дапамагаем сваім бацькам. Лічыць грошы людзей, якія жывуць за мяжой, мне здаецца дастаткова абсурдным і непрыгожым. Што да таго, што будзе далей з гэтым дэкрэтам, раптам яны яго пашыраць, ці раптам унясуць у яго нейкія папраўкі, то мы, усе людзі, якія ўнесеныя ў гэты сьпіс, аўтаматычна будзем зноў апраўдвацца за нейкія рэчы, якіх мы не рабілі.
Насамрэч нават лічба 500 тысяч чалавек, якая ўсюды фігуруе па інтэрнэце, дастаткова абсурдная: то бок кожны 20-ы чалавек Беларусі занесены ў гэтую базу. Пры такім нізкім беспрацоўі, пра якое нам кажуць з усіх крыніц, вельмі незразумела, адкуль узялася такая велізарная колькасьць людзей.
«Гэты дэкрэт сьведчыць аб тым, што эканоміка ня надта добра працуе, бо калі ўжо чапляюцца да кожнага чалавека, што зьехаў за мяжу...»
Ганна Соўсь: Два гады таму, калі зьявілася першая вэрсія дэкрэту аб дармаедах, было вельмі шмат абураных людзей, якія выходзілі на вуліцы. І збольшага людзей абурала нават ня тое, што зь іх грошы патрабуюць, а тое, што іх лічаць людзьмі, якія не працуюць, якія дармаеды. Цяпер, як выглядае, у гэтай базе вялікая частка — гэта людзі, якія працуюць, жывуць, вучацца за мяжой. Многія зь іх з розных прычын не змаглі ў Беларусі знайсьці годную працу, годную вучобу, але тым не менш яны працуюць, дапамагаюць сваім родным, якія знаходзяцца ў Беларусі. Ірына, якое ваша стаўленьне да цяперашняга дэкрэту?
Ірына Ланько: На мой погляд, гэты дэкрэт сьведчыць аб тым, што эканоміка ня надта добра працуе, бо калі ўжо чапляюцца да кожнага чалавека, што зьехаў за мяжу... Насамрэч мы дакладна плацім усе падаткі, і можа яшчэ больш пазытыўна ўплываем на тую ж беларускую эканоміку, калі самі прыяжджаем і прывозім тыя ж грошы з-за мяжы. І павесіць на нас аркуш з надпісам «дармаед» непрыемна, скажам так. Я таксама працавала ў дзяржаўнай установе ў Беларусі, і ў мяне супярэчлівыя адчуваньні на гэты конт, калі мы гаворым пра тых чыноўнікаў, якія ня могуць адказаць на нашыя пытаньні. Усе мы нейкім чынам ахвяры той сыстэмы, і тут цяжка вінаваціць кагосьці асабіста. Увогуле мне здаецца, што ўсё гэта будзе пашырацца. Што-небудзь яшчэ прыдумаюць, бо трэба ж з намі працаваць, неяк нас не адпусьціць, і каб жыцьцё лягчэйшым, ружовым не здавалася за мяжой, як ім падаецца, трэба прыдумляць нейкія захады, каб сувязь «падтрымліваць» з намі.
«Трэба спрабаваць рабіць максымальна кароткія дакумэнты»
Ганна Соўсь: Шмат беларусаў замежжа яшчэ не зрабілі тых крокаў, якія ўжо зрабілі вы. Якія парады, падказкі вы бы далі беларусам замежжа, якія як і вы, найхутчэй, унесеныя ў сьпісы дармаедаў? Шмат розных заклікаў гучыць у гэтыя месяцы, хтосьці раіць увогуле нічога не рабіць, некаторыя беларусы, якія знаходзяцца даволі далёка, кажуць, што ім прасьцей даслаць бацькам грошы, каб кампэнсаваць тое павелічэньне камунальных паслуг, хтосьці кажа, што трэба незаконнасьць гэтага дэкрэту аспрэчваць у судах. Якая ваша парада?
Крысьціна Шыянок: Тут кожны абірае сам. Але пасьля наведваньня камісіі мне падаецца, што тыя беларусы замежжа, якія не зьяўляюцца ўласьнікамі нерухомасьці, калі іх не абурае сам факт знаходжаньня ў базе дармаедаў паводле той рэдакцыі пастановы міністраў, якая існуе на сёньня, могуць пакуль толькі назіраць і нічога не рабіць. Калі кагосьці абурае такі факт, то неабходна падаваць заявы, магчыма, паспрабаваць спачатку падаць заяву без прыкладаньня дакумэнтаў, каб чыноўнікі патлумачылі, на падставе чаго чалавек апынуўся ў гэтай базе дадзеных. Калі ўсё ж у кагосьці ў Беларусі ёсьць уласнасьць, нерухомасьць, і чалавек ня хоча плаціць завышаную камуналку па тых ці іншых прычынах, таму што ў гэтай кватэры пражываюць яго бацькі ва ўзросьце, якая знаходзяцца на пэнсіі і ня маюць дастаткова фінансавых сродкаў, каб дадаткова плаціць, тады, канешне, трэба спрабаваць вырашаць з паданьнем дакумэнтаў.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: Лукашэнка пазбавіў семʼі «дармаедаў» дзяржпадтрымкі пры будаўніцтве жытлаШто да саміх дакумэнтаў, то трэба спрабаваць рабіць максымальна кароткія дакумэнты. Калі ёсьць магчымасьць атрымаць ад працадаўцы даведку, гэта адназначна лепш, чым падаваць працоўны кантракт. Чалавек зэканоміць грошы на сьведчаньні копіі, на перакладзе, і ня дасьць чыноўнікам лішняй інфармацыі аб тым, колькі ён зарабляе і г. д. Проста ён дакажа, што ён сапраўды працаўладкаваны дзесьці за мяжой.
«Я б параіла ўсё ж змагацца за свае правы, а не апраўдвацца за тое, што ты маем грамадзянства Беларусі»
Кацярына Парыжаская: Я б параіла ўсё ж змагацца за свае правы, а не апраўдвацца за тое, што ты маем грамадзянства Беларусі. Калі ёсьць час, калі ёсьць магчымасьць, трэба ісьці ў суд і даказваць, што гэта абсалютна неканстытуцыйна і няправільна. Таму што калі патрапіць на гэты кручок, то пасьля кожны год будзеце марнаваць грошы на пераклады і даказваць, што вы не дармаед, як гэта зрабіла я.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: У Палаце прадстаўнікоў лічаць, што паўмільёна чалавек у «сьпісе дармаедаў» — гэта зашматЯшчэ ў мяне склалася ўражаньне, што ў іх абсалютна няма інфармацыі, ёсьць нерухомасьць ці няма. Вось у мяне ёсьць нерухомасьць, але яны пра гэта ня ведалі. Некаторыя лічаць, што гэта нават можа быць пасткай, таму што яны ня ведаюць, а ты прыходзіш і сам сябе выдаеш з галавой. Але калі часу няма, калі вакацыі, ці ты прыехаў на адзін тыдзень з Чэхіі, каб гэта спраўдзіць, я б нават параіла ў гэтае «Адно вакно» не хадзіць, а адразу перакладаць дакумэнт, даведвацца дакладны дзень, калі яны прымаюць, проста гэта заносіць і пра гэта забываць. Але сапраўды, кожны вырашае гэта сам.
Анастасія: Я цалкам згодная з Крысьцінай, што даведка, якую прадстаўляе чалавек, які працуе за мяжой, павінна быць максымальна кароткай. Калі чалавек сумняецца, ёсьць ён у базе ці не... Фактычна ўсе людзі, зь якімі мы сутыкаліся і з якімі мы камунікуем, якія працуюць за мяжой, аўтаматычна ўключаныя ў гэтую базу, бо яны нідзе не былі зарэгістраваныя за апошні год на працы ў Беларусі. Калі яны па выніку атрымаюць жыроўку ў лютым, іх бацькі ці сваякі, што ў іх максымальна поўная аплата за камунальныя паслугі, то проста трэба паслаць пераклад даведкі на адрас, які ўказаны ў інтэрнэце. Аўтаматычна з наступнага кварталу яны будуць выключаныя з гэтага сьпісу.
Ірына Ланько: Асабіста я магу сказаць, што спачатку трэба спрабаваць зрабіць гэта найбольш простым шляхам. Калі ўжо не спрацуе, тады трэба ўсё ж дабівацца справядлівасьці. Здаецца, што мы павінны будзем апраўдвацца перад дзяржавай кожны год, нешта тлумачыць, усе тыя даведкі пісаць. Гэта не зусім прыемна, і ня хочацца, каб дзяржава так ставілася да беларусаў замежжа. Як тут дабівацца сваіх правоў? Я ня ведаю, ці буду я гэта рабіць далей.
Кожны павінен вырашыць для сябе, заняць нейкую пазыцыю наконт гэтага дэкрэту і ісьці гэтым шляхам. Магчыма нам, беларусам замежжа, трэба яднацца, дамаўляцца неяк, ствараць нейкія працоўныя групы і вызначыць агульную лінію, каб ведаць, якім шляхам ісьці, каб прасьцей і найбольш пісьменна з гэтага выходзіць.