Удзельнікі ініцыятывы «Хайсы — віцебскія Курапаты» наведалі месцы масавых расстрэлаў. Таксама актывісты усталявалі крыжы з надпісамі пра трагедыю 1930-х гадоў каля перапахаваньняў парэштак расстраляных.
Больш не «ахвяры вайны»
На брацкіх могілках
Паводле распараджэньня Мазалаўскага сельсавету, парэшткі ахвяраў сталінізму, знойдзеныя ў 2014-м годзе ў навакольлях вёскі Хайсы, перапахавалі як «ахвяраў вайны» на брацкіх могілках каля станцыі Лужасна. Ян Дзяржаўцаў, дасьледчык сталінскіх рэпрэсій пад Віцебскам, вырашыў спыніць гэтую недарэчнасьць.
Крыжы асьвяціў ксёндз Вячаслаў Барок
«На месцы перапахаваньня мы ўсталявалі крыж з надпісам „Ахвярам сталінскіх рэпрэсій“. Кожны, хто ўбачыць яго, задумаецца: чаму ахвяры сталінізму пахаваныя разам з загінулымі падчас Вялікай Айчыннай вайны? Таму, што ініцыятары перапахаваньня ўзялі грэх на душу, схлусілі нашчадкам! Наша задача — выправіць несправядлівасьць», — лічыць актывіст.
Два крыжы над адной магілай
Надпіс на крыжы
З ініцыятывы Яна Дзяржаўцава, крыж з такой самай шыльдай быў усталяваны і на ўскрайку могілак у вёсцы Мазалава: там перапахавалі парэшткі, знойдзеныя каля Хайсоў пазьней, у 2017-м годзе. 22 труны з косткамі закапалі сёлета на гліністым схіле пад крыжам зь няўцямным надпісам — проста «Ахвярам», не вядома, якога часу і якіх падзеяў.
ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА: 15 фактаў пра «віцебскія Курапаты»Улады абяцалі, што па сканчэньні экспэртызаў, калі высьветліцца праўда, на гэтым месцы будзе памятны знак адпаведнага зьместу. Але час ідзе, а праўду пра сталінскія расстрэлы ў гэтых мясьцінах па-ранейшаму хаваюць.
Два крыжы, зьлева — ананімны, справа — у памяць пра ахвяр сталінізму
Удзельнікі ініцыятывы «Хайсы — віцебскія Курапаты» запісалі на відэа сьведчаньні мясцовых старажылаў, якія памятаюць расстрэлы ў лесе каля вёскі, і перадалі іх раённым уладам. Аднак гэтага аказалася недастаткова, каб засьведчыць асобны статус гэтых мясьцін. Актывісты працягваюць уласныя пошукі, што да лёсаў рэпрэсаваных землякоў.
Ян Дзяржаўцаў выступае каля самаробнага мэмарыялу ў «расстрэльным» лесе
Трэба адчыніць архівы, каб людзі маглі пакаяцца і памірыцца
У «расстрэльным» лесе ёсьць некалькі крыжоў зь імёнамі загінулых. Вядома, што больш за 100 чалавек былі расстраляныя пад Віцебскам у ноч з 3-га на 4-га лістапада 1937-га году. Сярод іх — шэраг знакамітых мастакоў, талентам якіх не было суджана расквітнець у поўную сілу, прадстаўнікі мясцовай інтэлігенцыі і простыя гараджане.
Менавіта гэты дзень актывісты ініцыятывы «Хайсы — віцебскія Курапаты» вырашылі абвясьціць традыцыйным памінальным днём ахвяраў сталінскіх рэпрэсій.
Крыж у памяць пра расстралянага мастака Янку Гаўрыса
Сёньня тут маліліся і за супакой душаў забітых, і за пакаяньне іхных катаў. У невялікім казаньні да прысутных ксёндз Вячаслаў Барок гаварыў пра неабходнасьць адчыніць архівы КДБ, але ня дзеля помсты. Гэта варта зрабіць дзеля пакаяньня, замірэньня і магчымасьці перагарнуць нарэшце гэтую страшную старонку гісторыі.
Каля ўваходу ў «расстрэльны» лес