Ну напрыклад, вельмі спрошчана. Лютаўская рэвалюцыя 1917 — зло ці дабро для Расеі? Калі браць асобна — дабро (хаця ўжо пасьля царскіх указаў 1905-1906 гг. манархія мела канстытуцыйны характар, але пасьля падзеньня самадзяржаўя дэмакратыя была поўная, выпусьцілі палітвязьняў і г.д.). Калі ж разглядаць лютаўскія падзеі ў кантэксьце гісторыі — зло, бо зь яе выйшла (хаця і не была непазьбежнай) рэвалюцыя кастрычніцкая (менавіта такая ацэнка ў Салжаніцына). А кастрычніцкая рэвалюцыя (альбо, як яе называлі першыя гады самі арганізатары — пераварот) — ужо бяз варыянтаў абсалютнае для Расеі зло.
Ну а для Беларусі? Нібыта таксама ясна: зло, ды яшчэ якое. Да ўлады прыйшлі бальшавікі, яны падавілі ў крыві Беларускую Народную Рэспубліку, а праз два дзесяцігодзьдзі стварылі Курапаты.
Але калі б лютаўскай ды кастрычніцкай рэвалюцыяў ня здарылася? І, адпаведна, Расея працягвала б нарошчваць, як мы цяпер кажам, эканамічны патэнцыял? Ды разьвіваць дэмакратычныя інстытуты?
Ну а для Беларусі? Нібыта таксама ясна: зло, ды яшчэ якое
Ці магла б разьлічваць Беларусь на незалежнасьць ва ўмовах «дэмакратычнай», эканамічна заможнай Расейскай імпэрыі (адпаведна — з моцнай дзяржаўнай машынай і моцным апаратам стрымліваньня)? Для мяне ясна, што ўмоўны Сталыпін (рэальны Сталыпін, якога цяпер лічаць страчаным шанцам Расеі, быў забіты ў 1911-м) — у «нацыянальных ускраінах», у той жа Беларусі, усякія нацыянальныя рухі падавіў бы ня менш жорстка і крывава, чым Ленін і Троцкі — БНР.
І тут мы можам прыгадаць, што ўтварэньне БССР было адказам камуністаў менавіта на БНР, а наяўнасьць у беларусаў хай сабе і квазісувэрэннай БССР (у Канстытуцыі БССР была зафіксавана сувэрэннасьць) — дазволіла Вярхоўнаму Савету 25 жніўня 1991-а абвясьціць незалежнасьць (ніводная з дзесяткаў аўтаномных ССР незалежнай дзяржавай так і не зрабілася).
утварэньне БССР было адказам камуністаў менавіта на БНР
Паўтараю, што мая схема вельмі спрошчаная — а гісторыя, як мы ведаем, шматварыянтная, і адпаведна, ацэнкі таксама могуць розьніцца. Але менавіта таму хацелася б, каб беларускія прафэсійныя гісторыкі выпрацавалі наш, беларускі погляд на той 1917 год (і ня толькі на яго, канешне).
Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.