Як паведаміла кіраўніца таварыства Алена Сіпакова, якая ў парадку «амаладжэньня кіроўных кадраў» летась замяніла на гэтай пасадзе аднаго з найбольш актыўных беларусаў замежжа Алега Рудакова, мерапрыемства прымеркаванае да 170-й гадавіны ад нараджэньня слаўнага сына Беларусі — Яна Чэрскага. Удзельнік паўстаньня 1863 году быў сасланы ў Сыбір за ўдзел у «бунце супраць гасудара імпэратара». Атрымаўшы частковую рэабілітацыю, але з забаронай жыць у эўрапейскай частцы Расеі, заняўся самаадукацыяй і пасьля звальненьня са штрафнога батальёну пераехаў з Омску ў Іркуцк. Неўзабаве працы Чэрскага зьвяртаюць на сябе ўвагу ў навуковых колах, і зь цягам часу ён становіцца адным з самых аўтарытэтных дасьледчыкаў Сьвятога мора, як з павагай называлі Байкал тубыльцы:
Старшыня ІТБК Алена Сіпакова
«Байкал ня страціў сваёй таямнічасьці да гэтага часу і па-ранейшаму прыцягвае рамантыкаў з усяго сьвету, якія жадаюць акунуцца ў хараство велічы адвечнай прыроды і зарадзіцца старадаўняй сілай зямлі. У ліку такіх рамантыкаў — і мы, беларусы Прыбайкальля, якія запрашаем усіх нашых сяброў, аднадумцаў і проста нераўнадушных людзей сабрацца разам на байкальскім беразе, каб правесьці некалькі дзён у непаўторнай атмасфэры сяброўства. Энэргетыку Байкала мы вырашылі сумясьціць зь беларускай культурай і традыцыямі», — гаворыцца ў афіцыйным запрашэньні.
Пасьлядоўнікі Чэрскага — пад бел-чырвона-белым
Як падаюць арганізатары, у рамках фэстывалю адбудзецца вялікая колькасьць імпрэзаў для самых розных групаў па інтарэсах. Пасьля традыцыйнага знаёмства з Байкалам распачнецца праца творчых пляцовак і падворкаў, будуць наладжаныя майстар-клясы, інтэрактывы, адбудуцца выступы прафэсійных і самадзейных калектываў, пройдзе конкурс «Гучы, гоман беларускі!». Для аматараў актыўна бавіць час заплянаваныя спартовыя спаборніцтвы і паходы ў тайгу, а для экстрэмалаў — чатырохдзённы пад’ём на пік Чэрскага ў Сьлюдзянскім раёне Іркуцкай вобласьці.
Велічны Байкал
Спадарыня Сіпакова заклікае беларусаў з усяго сьвету далучыцца да ўдзельнікаў фэстывалю, каб у кагорце аднадумцаў больш выразна асэнсаваць нацыянальную прыналежнасьць да гістарычнай радзімы. Пры гэтым прызнаецца, што і сама ня так лёгка ішла да разуменьня сваёй беларускасьці:
Бывае, наракаеш, што людзі не цікавяцца сваімі каранямі, але ж і ў самой не асабліва даходзілі рукі абсьледаваць тую тэрыторыю, беларускую.
«Мае продкі паходзяць з Магілёўшчыны. Бывае, наракаеш, што людзі не цікавяцца сваімі каранямі, але ж і ў самой не асабліва даходзілі рукі абсьледаваць тую тэрыторыю, беларускую. З аднаго боку, каб пачаць нешта высьвятляць, патрэбны час, па-другое — доступ да дакумэнтаў. Тут па магчымасьці я запісвала ўспаміны дзядулі, бабулі, але з архівамі не працавала. А летась быў зьлёт школы ў вёсцы, дзе жылі яшчэ мае прадзед і прабабка. Яны з двума малалетнімі дзецьмі прыехалі з Магілёўшчыны ў Заларынскі раён, разьмеркавалі ў Новамяцёлкіна. Само паселішча было ўтворана выхадцамі зь Беларусі, яго заклалі яшчэ першыя хадакі, нават не перасяленцы па сталыпінскай рэформе.
Няхітры скарб беларускіх перасяленцаў
Дык вось на тым зьлёце ў беларускай вёсцы я, бадай, упершыню па-сапраўднаму перапоўнілася пачуцьцём патрыятызму да гістарычнай радзімы, гонарам за беларусаў. Што ўразіла, ніколі ад нашчадкаў беларусаў ня чула так падкрэсьлена: мы — беларусы. Ня ведаю, з чым гэта зьвязана — ці там мясцовасьць іншая, ці яны самі па сабе такія. Бо, працуючы зь беларусамі, з нашчадкамі беларусаў, каб нехта сябе выпячваў, казаў „я — беларус“ — вялікая рэдкасьць. Гэта ці чалавек неардынарны, ці можа дазволіць па статусе. Узяць, дапусьцім, Алега Рудакова. Можа, камусьці ён і набіў аскому, але ў нечым гэта вымушаныя паводзіны — усюды гаварыць, што ты беларус. І гэта мае свой плён: калі ён некуды заходзіць, ужо ўсе ведаюць — прыйшоў беларус».
Выток Ангары, від з Каменя Чэрскага
Зрэшты, масавы дэсант у Прыбайкальле калі і чакаецца, то, хутчэй, з сумежных тэрыторыяў расейскай Сыбіры. З улікам абмежаванасьці фінансаваньня заезд, пражываньне, харчаваньне — клопат саміх удзельнікаў. У такім выпадку трапіць у Іркуцкую вобласьць за 6 тысяч кілямэтраў ад мэтраполіі — прыемнасьць ня з танных.
Не плянуюць браць удзел у фэстывалі і актывісты некаторых беларускіх суполак у самім Іркуцку. Прыкладам, згаданы Алег Рудакоў, які цяпер удзельнічае ў працы моладзевага клюбу «Крывічы», акурат на гэты час выбіраецца на радзіму ў Беларусь. Тым ня меней Алена Сіпакова разьлічвае, што абноўленаму актыву наладзіць імпрэзу цалкам па сілах:
Экс-кіраўнік ІТБК Алег Рудакоў
«Цяпер у нас актыў досыць разнародны. То бок розныя людзі — і паводле ўзросту, і паводле сацыяльнага становішча, а таксама розныя ў разрэзе таго, хто якім чынам і ў якім годзе прыйшоў у арганізацыю. Старажылы ў нас таксама ёсьць, яны ў нас на прывілеяваным становішчы, таму акцэнт усё ж на новых сябрах. Скажу так: тая сытуацыя з выхадам Алега Рудакова з шэрагаў арганізацыі людзей толькі аб’яднала, і, зразумела, я спадзяюся на тое, што яны возьмуцца і пачнуць нешта рабіць. Таму што для многіх учынак Алега дагэтуль незразумелы: няўжо нельга адначасова заставацца сябрам ІТБК і займацца этнаграфічнай працай? У нас былі, умоўна кажучы, „генэралы“, „кардыналы“, якія ў прынцыпе нічога не рабілі, але былі сябрамі таварыства. Таму пытаньне збольшага да Алега, бо сытуацыя заставалася ўвогуле падвешаная.
Я сама апынулася на раздарожжы — не зьбіралася аж так упрагацца ў справу, думала, што проста пераседжу тэрмін у зьвязку з тым, што здарыўся такі форс-мажор. Вядома, было канкрэтна цяжка і Алегу, і ўсім астатнім. Дарэчы, яшчэ да справаздачна-выбарнага зьезду некаторыя гаварылі — мабыць, ён проста не адважваецца сам закрыць ІТБК. На што я адказвала: ну, калі Алегу будзе ад гэтага лягчэй — добра, магу я закрыць арганізацыю. У выніку засталася і цяпер разумею, што ходу назад папросту няма — прынамсі, бачу, што ў людзей ёсьць інтарэс працягваць беларускую дзейнасьць».
У беларускай вёсцы Тургенеўка
Заяўкі на ўдзел у Фэстывалі беларусаў сьвету на Байкале прымаюцца на e-mail: itbk96@mail.ru ці на старонках http://vk.com/bielarusyirkucku і https://www.facebook.com/BaikalBelarus да 26 ліпеня. Мерапрыемства пройдзе ў пасёлку Сахюрта Альхонскага раёну ў сядзібе «Каўчэг Байкала».
Хаты, збудаваныя беларусамі 100 гадоў таму