Льняны алей — самая багатая крыніца альфа-ліналенавай кіслаты (АЛК) у прыродзе. АЛК — гэта першасная тлустая кіслата сямейства Амэга-3. Навукова даказана, што АЛК спрыяе падтрыманьню нармальнага ўзроўню халестэрыну ў крыві. Для гэтага яе трэба спажываць мінімальна 2 грамы на дзень. Адна сталовая лыжка льнянога алею (14 г) утрымлівае аж 7 грамаў АЛК. Такім чынам, спажываньне ўсяго дзьвюх лыжак ільнянога алею на тыдзень прынясе карысьць вашым артэрыям. Льняны алей мае нэўтральны смак і зьяўляецца ідэальнай запраўкай для салаты. Дарэчы, гэты алей не рэкамэндуецца награваць, бо цяпло разбурае карысныя рэчывы ў алеі.
Канапляны алей карысны для здароўя, бо ўтрымлівае тлустыя кіслоты (у асноўным ненасычаныя) з суадносінамі ω3/ω6 прыкладна 1: 3. Менавіта такія суадносіны паміж кіслотамі Амэга-3 і Амэга-6 зьяўляюцца аптымальнымі для здароўя чалавека.
Канапляны алей утрымлівае прыкладна 55 грам лінолевай кіслаты (амэга-6) і 21 грам альфа-ліналенавай кіслаты (аб ёй гаворка ужо ішла вышэй) на 100 грамаў. Патрэба дарослага чалавека ў лінолевай кіслаце ў сярэднім 6,5 грамаў на дзень.
Такім чынам, спажываньне 12 грамаў канаплянага алею (прыкладна 1 сталовая лыжка) цалкам пакрые гэтую патрэбу. Тая самая лыжка канаплянага алею пакрые вашу патрэбу і ў незамяняльнай альфа-ліналенавай кіслаце.
Што да аліўкавага алею extra virgin (першы выціск з алівак), то навукова даказана ўласьцівасьць яго поліфэнолаў спрыяць абароне ліпідаў крыві ад акісьляльнага стрэсу. Льняны, канапляны і аліўкавы алей extra virgin ня трэба награваць. Іх карысныя ўласьцівасьці захоўваюцца толькі пры ўжываньні ў халодным выглядзе.
Экзатычна дарагія арэхавыя і іншыя гатункі алею (алей з вінаградных костачак, алей з авакада) таксама маюць карысныя ўласьцівасьці, і пры магчымасьці ня варта адмаўляцца ад іх ужываньня, аднак вышэйапісаныя тры алеі найбольш практычныя і карысныя для агульнага здароўя. Льняны і аліўкавы алей таксама адносна недарагія.
Какосавы алей для кухні і аптэчкі
У адрозьненьне ад большасьці іншых алеяў, какосавы алей мае высокую тэмпэратуру плаўленьня — каля 24 градусаў Цэльсія. Таму ён бывае цьвёрдым пры пакаёвай тэмпэратуры і растае толькі тады, калі тэмпэратура значна павышаецца. Тэмпэратура плаўленьня наўпрост характарызуе пераход тлушчу зь цьвёрдага стану ў вадкі. Трапічныя алеі, у прыватнасьці какосавы і пальмавы, маюць высокую тэмпэратуру плаўленьня. Пальмавы алей ў гэтым сэнсе чэмпіён. Яго тэмпература плаўлення — каля 38 градусаў. Пра пальмавы алей і яго ужываньне у харчовай індустрыіі мы пагаворым у асобным выпуску.
Какосавы алей выдатна падыходзіць для выпечкі, тушэньня, сырых дэсэртаў. Ён прадаецца з характэрным какосавым пахам і без. Какосавы алей валодае ўнікальнымі супрацьзапаленчымі ўласьцівасьцямі, як пры ўнутраным, так і пры вонкавым ўжываньні, і такім чынам станоўча адбіваецца на здароўі скуры.
Какосавы алей — унікальная крыніца кіслот, якія маюць антымікробныя і супрацьгрыбковыя ўласьцівасьці і дапамагаюць у ліквідацыі шкодных грыбоў, у тым ліку Кандыда Альбіканіс.
Пры вырабе сырых і выпечаных дэсэртаў какосавы алей спрыяе стварэньню прыемнай крэмавай структуры.
Гарачы варыянт: лепш бяз дыму
Ключавым фактарам пры выбары алею для падрыхтоўкі гарачай ежы, зьяўляецца тэмпэратура нагрэву і так званая кропка дымленьня. пры якой зьмяняецца хімічная структура алею. Варта мець на ўвазе, што вызначэньне тэмпэратуры дымленьня — гэта заўсёды грубая ацэнка, паколькі дымленьне адбываецца паступова, а ня ў пэўны момант, а таксама таму, што тэмпэратура дымленьня залежыць ад таго, наколькі рафінаваны алей. Так, аліўкавы алей extra virgin, virgin, Pomace і light маюць розныя тэмпэратуры дымленьня. Аліўкавы алей extra virgin мае самую нізкую кропку плаўленьня і, такім чынам, не падыходзіць для награваньня.
У прынцыпе, алей з нізкай кропкай дымленьня добра падыходзіць у якасьці салатных заправак і не падыходзіць для падрыхтоўкі гарачай ежы. Алей з нізкай кропкай дымленьня таксама, як правіла, мае больш моцна выражаны водар. Рафінаваны алей мае больш высокую кропку дымленьня і звычайна больш нэўтральны густ. Алей з высокай кропкай дымленьня прыдатны для гарачай апрацоўкі ежы. Да алеяў з высокай кропкай дымленьня адносяцца кукурузны, рапсавы, кунжутны, сафлоравы, аліўкавы (за выключэньнем extra virgin), соевы, арахісавы.