Алег Рудакоў, адзін з самых актыўных прапагандыстаў беларушчыны ў замежжы, канчаткова разьвітаўся з Іркуцкім таварыствам беларускай культуры імя Яна Чэрскага (ІТБК).
На чале заснаванай ім арганізацыі спадар Рудакоў адпрацаваў 17 гадоў, пасьля чаго адмовіўся пераабірацца на новы тэрмін і фактычна перадаў паўнамоцтвы сваёй наступніцы Алене Сіпаковай. Да ліпеня гэтага году Алег Рудакоў заставаўся ў складзе рады таварыства, але ўрэшце пастанавіў выйсьці і адгэтуль. Чым выкліканы такі радыкальны крок? Інтэрвію запісаў Ігар Карней.
Прыбайкальскія беларусы
— Спадар Алег, вы, безь перабольшваньня, адна з самых пазнавальных асобаў беларускай дыяспары. Чаму вырашылі спыніць супрацоўніцтва з уласным жа дзецішчам?
— Год таму я сышоў толькі з пасады кіраўніка, але заставаўся ў складзе абласной рады Іркуцкага таварыства беларускай культуры. Шмат якія мерапрыемствы на працягу гэтага году я арганізоўваў альбо сумесна з новым кіраўніцтвам, альбо нават дзесьці браў на сябе поўную адказнасьць за правядзеньне той ці іншай імпрэзы. А гэты год я акрэсьліў такім чынам (у мяне гэта было нават у плянах), каб паглядзець, як новае кіраўніцтва будзе наладжваць стасункі, як будзе арганізоўваць мерапрыемствы, ці здолее стварыць новую каманду, якая была б дзейснай. Паназіраўшы збоку, я бачу: усё адбылося як трэба, на што я спадзяваўся, так яно і атрымалася. У нас тут на сёньня я ўвогуле магу зьехаць куды-небудзь у далёкую краіну ці да родзічаў у Беларусь, але хачу засьведчыць: у Іркуцку стварылася вельмі моцная беларуская дыяспара, яна будзе працаваць у любым выпадку.
Сьпеў ад “Крывічаў”
Тут зьявіліся самастойныя лідэры, прычым ня толькі ў самім горадзе Іркуцку, але паўсталі вельмі моцныя лідэры ў нашых суполках па Іркуцкай вобласьці, у раёнах. Гэта і ў Балаганскім раёне, і ў Баяндаеўскім раёне. Напрыклад, вёска Тургенеўка, вёска Ахіны, іншыя вёскі. То бок там ёсьць свае суполкі, грамадзкія аб’яднаньні, дзіцячыя гурты. Некаторыя, як у вёсцы Чарчэт Тайшэцкага раёну і ў вёсцы Тургенеўка Баяндаеўскага раёну, стварылі нават свае батлейкі. У Іркуцку няма батлейкі, а ў іх ёсьць. Дзеці туды ходзяць, ставяць зь лялькамі розныя спэктаклі і такім чынам вучаць беларускую мову. Дарэчы, самі робяць гэтыя лялькі. Іншымі словамі, у Іркуцкай вобласьці стварылася вельмі моцная беларуская плынь, і гэтая плынь усё пашыраецца і пашыраецца. І таму, пабачыўшы, што ўсё атрымліваецца як мае быць, я вырашыў: паколькі ёсьць каму займацца дзейнасьцю Іркуцкага таварыства беларускай культуры, то няхай людзі надалей гэтым і займаюцца.
Падчас фэстывалю культураў
— І ўсё ж прызнайцеся: супярэчнасьці з новым кіраўніцтвам ёсьць?
— Справа ў тым, што калі застаесься ў кіраўніцтве альбо нават у шэрагах таварыства, то ўсё роўна выказваеш сваю пазыцыю, выказваеш пэўныя думкі, погляды. І зразумела, што гэтыя погляды не зусім супадаюць з думкамі, поглядамі новага кіраўніцтва. Узьнікаюць нейкія спрэчкі. А гэтых спрэчак у грамадзкай арганізацыі, я думаю, быць не павінна. Таму акурат праз год, літаральна 5 ліпеня, я напісаў заяву, што ўвогуле выходжу са складу ІТБК, і новаму кіраўніцтву (хоць, безумоўна, яны гэтага не хацелі) патлумачыў, што ад гэтага моманту зусім ня буду ня тое што арганізоўваць мерапрыемствы Іркуцкага таварыства беларускай культуры і адказваць за іх правядзеньне, але ня буду нават прыходзіць на гэтыя мерапрыемствы. Менавіта дзеля таго, каб новае кіраўніцтва, так скажам, зацьвердзілася ў сваіх пасадах, у сваіх кірунках, у сваіх дзеяньнях і г. д. То бок каб усе ўжо зразумелі: усё, няма тут Алега Рудакова, тут ёсьць іншыя людзі, яны вядуць сваю працу па-свойму. Вось няхай яны яе надалей і вядуць.
У атачэньні суровай Сыбіры
— Але ж гэта ж не азначае, што вы цалкам спыняеце працу на карысьць беларушчыны?
— Не, вядома. У нас тут ёсьць яшчэ адно грамадзкае аб’яднаньне, якое называецца моладзевы клюб «Крывічы». Пры гэтым моладзевым клюбе ёсьць гурт аўтэнтычнага сьпеву «Крывічы» (кіраўніца гурту і старшыня клюбу — Воля Галанава). Я таксама ў гэтым гурце сьпяваю і ўдзельнічаю ў некаторых іншых праектах. Што тычыцца моладзевага клюбу «Крывічы», то я застаюся актыўным яго сябрам. Бо гэта трошкі іншае, іншы кірунак, ён больш вузкі. Там не такая маштабная дзейнасьць, як у Іркуцкім таварыстве беларускай культуры, тут накіраваньне крыху вузейшае. Дык вось у гэтых вузейшых накіраваньнях я буду актыўна ўдзельнічаць.
Цяпер я ў большай ступені хачу ладзіць этнаграфічныя вандроўкі па беларускіх вёсках. І ня толькі вандроўкі, а таксама шукаць актыўных людзей, каб яны таксама ў гэтых вёсках нейкім чынам спрычыняліся да беларускай справы. Безумоўна, буду зьбіраць этнаграфічны матэрыял, буду зьбіраць старажытныя сьпевы, будзем у межах гурту «Крывічы» гэтыя сьпевы адраджаць, сьпяваць іх па-новаму. І гістарычныя веды, якія буду паралельна атрымліваць, я спадзяюся, што таксама займеюць працяг — праз год, можа праз паўтара будзе выдадзена кніга, прысьвечаная беларусам Прыбайкальля. Гэта будзе такі збор розных расповедаў пра тое, як беларусы тут зацьвердзіліся, у гэтым рэгіёне. Ён будзе аб’ядноўваць розныя гады — пачынаючы ад XVII стагодзьдзя і заканчваючы сёньняшнім днём. Такія вось у мяне пляны, насамрэч глябальныя. Усё ахапіць і зрабіць усё роўна немагчыма, таму чым больш жывеш, разумееш: жыцьцё ўсё ж не такое вялікае, як хацелася б, таму трэба ад чагосьці адмаўляцца. Тым больш, ёсьць каму ўжо мяне замяніць — на тых самых відах дзейнасьці ў Іркуцкім таварыстве беларускай культуры.
Купальле пад Іркуцкам
— Спадар Алег, ці ёсьць усё ж жаль ад такога павароту падзеяў? Столькі сілаў, энэргіі, нават, патасна кажучы, душы ўкладзена ў беларускую справу?
— Ведаеце, каб я бачыў, што наша таварыства зьнікае і ўсё, скажам так, развальваецца, тады быў бы, безумоўна, жаль. Але я гэтага ня бачу. Я, наадварот, бачу, што ёсьць новы актыў, што будзе ісьці нейкая праца. Само сабой, я нават не сумняюся ў тым, што некаторыя кірункі дзейнасьці, якія заклаў я, відаць, новае кіраўніцтва будзе адхіляць. Але ўсё роўна сам рух беларускі будзе працягвацца, будзе разьвівацца. Я думаю, што тое ж самае новае кіраўніцтва — яно амбітнае. Яно пажадае зацьвердзіцца, пажадае сказаць: о, ды мы без Алега Рудакова яшчэ лепш будзем рабіць! Ну і хай гэта робяць, бо гэта для мяне і пэўны выклік таксама! Так што наадварот: я вельмі задаволены і вельмі шчасьлівы. І пры гэтым спадзяюся, што ўсё будзе добра. Самае галоўнае, што шмат хто з этнічных беларусаў тут пачаў сябе лічыць сапраўдным беларусам, нашчадкам беларусаў. Некалі забыліся пра свае карані, забыліся, што іх продкі калісьці там даўно прыехалі сюды зь Беларусі. А цяпер яны гэта ўзгадалі. Магу канстатаваць: у нас у Іркуцку сфармавалася вельмі шчырая беларуская плынь, людзі будуць беларусамі ўжо заўжды. Бязь лішняй сьціпласьці скажу: так, шмат у якіх выпадках гэта я разбудзіў такое пачуцьцё ў нашых прыбайкальскіх беларусаў. І гэта нікуды ўжо не падзенеш, гэта будзе ўсё роўна існаваць. Таму я думаю, што ўсё добра. У нас усё добра.
Яднаньне з таямнічым Байкалам
Алег Рудакоў нарадзіўся ў 1968 годзе ў вёсцы Бязьдзевічы на Полаччыне. Пасьля сярэдняй школы паступіў у ваенную вучэльню ў Цюмені. Ад 1989-га цягам наступных 5 гадоў служыў афіцэрам, але па стане здароўя з войска звольніўся. Скончыў эканамічны факультэт Іркуцкага дзяржаўнага тэхнічнага ўнівэрсытэту і гістарычны факультэт Іркуцкага дзяржаўнага ўнівэрсытэту. У 1996-м стварыў і 17 гадоў узначальваў Іркуцкае таварыства беларускай культуры імя Яна Чэрскага — найбуйнейшае сярод чатырох дзясяткаў нацыянальна-культурных утварэньняў у рэгіёне і адно з найлепшых у Расеі сярод беларускіх. Афіцыйна ў таварыстве — больш за 700 сябраў, якія адзначаныя ў паўтара дзясятку беларускіх аддзяленьняў. Суполкі таварыства «расьцягнутыя» на 1000 кілямэтраў — ад гораду Сьлюдзянка на ўсходзе да вёскі Чарчэт у Тайшэцкім раёне на захадзе. Летась у красавіку Алег Рудакоў сышоў з пасады старшыні на той падставе, што падрыхтаваная моладзь можа самастойна выяўляць сваю актыўнасьць.
Алег Рудакоў