У Магілёве няшмат кавярняў, у якіх падаюць беларускія стравы. Бальшыня установаў прапануюць асобныя вырабы беларускай гастраноміі. Найбольш запатрабаваныя — бульбяныя стравы ды мясныя закускі да піва.
«Найчасьцей беларускія стравы замаўляюць замежнікі», — кажа адміністратарка адной з кавярняў у цэнтры гораду.
«Калі прыяжджаюць турысты на вялікія сьвяты, напрыклад, расейцы на калядныя выхадныя, то яны цягам тыдня прыходзяць да нас штодзень і замаўляюць толькі беларускае на сьняданак, абед ды вячэру, — адзначае суразмоўніца, — Нашы ж сталыя беларускія наведнікі прыходзяць да нас толькі дзеля дранікаў, дзеля мачанкі з дранікамі».
Цяжка вылучыць нейкую асобную групу страваў, якія палюбіліся замежнікам. Яны замаўляюць і бульбяныя вырабы, і мясныя, і мучныя. А беларусаў, як прызнаецца адміністратарка кавярні, цяжка пераканаць, што акрамя дранікаў беларуская кухня куды больш багацейшая на стравы:
«Калі запытваюць, а што ў вас ёсьць беларускага, ці што б вы параілі, то кажаш да прыкладу, пра верашчаку. Дык ніхто ня ведае, што гэта такое, і нават сама назва выклікае сьмех і неразуменьне, маўляў, як гэта можа быць згатавана — што такое сырныя клёцкі ў грыбным соўсе. Хаця гэта чыста беларуская нацыянальная страва. У асноўным беларусы ведаюць пра дранікі і баршчы ды сала з цыбуляй».
Сучасны рыцарскі сьняданак
Пра сала і цыбулю, як пра адметнае беларускае ў кухарстве, казаў і старшыня Магілёўскага гарвыканкаму Уладзімер Цумараў. Ён крытыкаваў рэстаранны бізнэс за тое, што ён не прапануе вялікага выбару страваў нацыянальнай кухні:
«Сала добрае вазьміце, пасаліце яго і побач цыбульку пакладзіце. Што гэта цяжка зрабіць? Было б жаданьне. На першае — можна згатаваць халаднік, саляначку добрую. На другое — мачанку, або зь блінамі, альбо з дранікамі нашымі. Няхай тут жа будзе наша каўбаска хатняя. Праводзьце конкурсы і прымусьце ўсіх гэтак рабіць», — даводзіў чыноўнік.
Яечня
Падчас сьвяткаваньня афіцыйнага Дня незалежнасьці, як і ў папярэднія гады, у вынасных павільёнах прапаноўвалі на закуску тыя ж дранікі ды небеларускага паходжаньня шашлыкі.
«Дык, што яшчэ гатаваць? Што саджаем, тое і гатуем. Ёсьць бульба — вось і нацыянальная страва».
Мінакі на магілёўскіх вуліцах ўпэўнена заяўляюць, што ведаюць беларускую нацыянальную кухню. І гасьцей вітаюць толькі ёй. У адказах жа ўсё зводзілася да тых жа дранікаў ды сала:
«У кожнай сям’і дужа папулярная нацыянальная кухня. Дранікі, бульба з салам. Бульба і сала — наша нацыянальная ежа».
Яшчэ адзін суразмоўца сфармуляваў прасьцей: «Дык, што яшчэ гатаваць? Што саджаем, тое і гатуем. Ёсьць бульба — вось і нацыянальная страва».
«Акрамя дранікаў, — выказваецца яшчэ адна спадарыня, — гатуем бабку, бліны і нібыта ўсё. Бульба ж не настолькі дарагая, бо гэта наш беларускі прадукт. Мы яе самі вырошчваем. А вось мяса, сьвініна, дык яна стала дарагай».
На дарагоўлю беларускай кухні наракалі і ў іншых кавярнях. Яе сабекошт такі, што ня кожны беларус наважыцца замовіць. А вось у замежнікаў бюджэт дазваляе. Хаця Магілёў наведвае іх няшмат.
Заўсёднік беларускіх сьвятаў - небеларускі шашлык
Уласьнік невялікай магілёўскай кавярні пярэчыць, што беларускія стравы дарагія. У ягонай кавярні ўсё гатуецца з тутэйшых харчоў:
«У нас арыентаванасьць на фаст-фуд, але такі беларускі, адзначае суразмоўнік, Такіх кавярняў у Магілёве замала. У нас такая ежа, якую спажываюць людзі штодня. Вялікіх цэнаў на яе ў нас няма, але мы нядаўна мусілі ўсё ж ўзьняць крыху цэны проста, каб выжываць. Прыводзіць людзей да нас голад, бо нашы стравы сытныя, а ня тое, што яны беларускія. Найчасьцей людзі ядуць і ня ведаюць, што гэта беларускае», — падсумоўвае ўласьнік магілёўскай кавярні.
Фэст нацыянальных культур. Раздаюць сала
Актывістка Студэнцкага этнаграфічнага таварыства, дасьледніца беларускай нацыянальнай кухні Наста Глушко перакананая, што у беларускіх кавярнях і рэстаранах павінны быць беларускія стравы.
«Гэта нас рэпрэзэнтуе як нацыю і народ. Што ў нас ёсьць свае выбітныя стравы. Людзі павінны больш пра іх даведвацца. Каб у людзей была магчымасьць пекчы хлеб дома, рабіць кілбасу хатнюю альбо выкшталцоныя стравы, пра якія мы толькі ў кнігах чытаем. Але ж яны існавалі і павінны існаваць. Ня трэба забываць гэты бок нашага жыцьця. Гэта шлях да сябе — да нас, якімі мы былі скажам, сто год таму».