Прадстаўнікі палітычных партыяў і дэмакратычных ініцыятываў — руху «За свабоду», «Гавары праўду», Беларускага народнага фронту, БСДГ аб’ядналіся ў кампанію «Народны рэфэрэндум» і ўжо сабралі 50 тысяч подпісаў.
Ініцыятары рэфэрэндуму прапанавалі адказаць на 6 пытаньняў, кшталту: «Ці згодныя вы, што ў дзяржаўных установах адукацыі і аховы здароўя ўсе паслугі павінны аказвацца бясплатна? Што кіраўнікі абл-, гарвыканкамаў павінны абірацца? Ці згодныя вы, што адзін чалавек ня можа займаць пасаду прэзыдэнта больш як два тэрміны?», а таксама пра інтэграцыю і бязьвізавы рэжым з Эўразьвязам. Як ішоў збор подпісаў, чаго дамагліся ініцыятары?
На думку лідэра грамадзянскай кампаніі «Гавары праўду!» Ўладзімера Някляева, ідэя народнага рэфэрэндуму — адзіны шлях, які прапануе народу, дзяржаве выйсьце з той сытуацыі, у якой апынулася Беларусь:
«Гэта значыць — трансфармацыя ўсіх частак улады, рэформы палітычныя, рэформы эканамічныя мірным (я падкрэсьліваю — мірным) шляхам».
Першы этап збору подпісаў за правядзеньне рэфэрэндуму супаў з кампаніяй вылучэньня кандыдатаў у дэпутаты мясцовых Саветаў, і гэта крыху палегчыла працу ініцыятыўных груп. Але збор подпісаў супаў і з разгарам драматычных падзеяў ва Ўкраіне, працягвае Ўладзімер Някляеў:
Таму кожнаму даводзілася тлумачыць, у чым мэта «Народнага рэфэрэндуму». І подпісы пастаўленыя людзьмі, якія ўсьведамляюць сытуацыю і разумеюць, чаго яны хочуць. Сябра ініцыятыўнай групы з Воршы Алесь Шутаў распавёў, як давялося размаўляць зь людзьмі:
«Ёсьць жа два варыянты разьвіцьця сытуацыі ў грамадзтве, два варыянты зьмены ўлады. Можна шляхам эвалюцыйным, можна шляхам рэфэрэндуму, які мы прапануем. А можна тым шляхам, якім зьмянілася сытуацыя ва Ўкраіне. Як вы думаеце, які варыянт больш прымальны для нашага грамадзтва? Пытаньне, вядома, рытарычнае. Для ўсіх відавочна, што альтэрнатывы спробам эвалюцыйна-дэмакратычным шляхам зьмяніць сытуацыю ў грамадзтве няма. Галоўнае, каб гэта дайшло да ўладаў. Я думаю, што досьвед Віктара Фёдаравіча Януковіча можа быць здольны зьмяніць сьветапогляд і нашага кіраўніцтва».
Лідэр руху «За свабоду» Аляксандар Мілінкевіч зьвярнуў увагу найперш на эканамічную незалежнасьць, наладжваньне дыялёгу і сьвядомасьць грамадзтва. Сёньня эканамічная залежнасьць ад Масквы катастрафічная. Каб зьменшыць гэтую залежнасьць, Беларусі перш за ўсё патрэбны добрыя адносіны з ЭЗ, бо тэхналёгіі, мадэрнізацыя прыйдуць адтуль, і альтэрнатывы гэтаму няма. Па-другое, на думку спадара Мілінкевіча, вельмі важна, каб у краіне быў дыялёг:
І калі мы кажам пра наш рэфэрэндум, гэта прапанова іншай формы размовы ў грамадзтве. Не праз папрокі, не празь ярлыкі ўзаемныя, а перш за ўсё праз боль пра краіну, праз думкі пра краіну і дзеяньні на карысьць краіны.
Па-трэцяе, будзем мы самастойнымі ці не — надзвычай залежыць ад стану грамадзтва. Сёньня яно пад узьдзеяньнем расейскай прапагандысцкай машыны. У нас, на шчасьце, няма постімпэрскага сындрома. Але нам вельмі важна, каб беларусы ўсьведамлялі, што адбываецца ў нашым рэгіёне, ва Ўсходняй Эўропе. І рэфэрэндум можа таксама ў гэтым дапамагчы, таму што рэфэрэндум — гэта дыскусія».
Рэфэрэндум, на думку Мілінкевіча, паслужыць яшчэ пэўнай кансалідацыі тых, каму не абыякава, хто разумее, што ўсё залежыць ад саміх беларусаў, а не ад Вашынгтона, Брусэля ці Масквы.
Лідэр Партыі БНФ Аляксей Янукевіч кажа, што людзі больш баяцца пераменаў, чым прагнуць іх, баяцца нестабільнасьць, вайны. Але ўкраінскія падзеі даюць магчымасьць гаварыць зь людзьмі па-іншаму, чым некалькі месяцаў таму:
Уладзімер Някляеў паабяцаў, што ініцыятары «Народнага рэфэрэндуму» дойдуць з сабранымі подпісамі до кожнага дэпутата і давядуць да народных абраньнікаў, што 50 тысяч іх выбарцаў патрабуюць зьменаў. А наагул мэта — сабраць 500 тысяч подпісаў.
Усе ўдзельнікі кампаніі «Народны рэфэрэндум» будуць дамагацца, каб на прэзыдэнцкіх выбарах 2015 году апазыцыя вылучыла адзінага кандыдата.
На думку лідэра грамадзянскай кампаніі «Гавары праўду!» Ўладзімера Някляева, ідэя народнага рэфэрэндуму — адзіны шлях, які прапануе народу, дзяржаве выйсьце з той сытуацыі, у якой апынулася Беларусь:
«Гэта значыць — трансфармацыя ўсіх частак улады, рэформы палітычныя, рэформы эканамічныя мірным (я падкрэсьліваю — мірным) шляхам».
Першы этап збору подпісаў за правядзеньне рэфэрэндуму супаў з кампаніяй вылучэньня кандыдатаў у дэпутаты мясцовых Саветаў, і гэта крыху палегчыла працу ініцыятыўных груп. Але збор подпісаў супаў і з разгарам драматычных падзеяў ва Ўкраіне, працягвае Ўладзімер Някляеў:
Уладзімер Някляеў
«Практыка збору подпісаў, досьвед, які мы там займелі, кажа пра што: што ўладзе на сёньняшні дзень удалося скарыстаць падзеі ва Ўкраіне, вакол Крыму для нагнятаньня страху, для напампоўваньня страху ў грамадзтве: «Вось калі вы будзеце зноў патрабаваць нейкіх пераменаў, якіх патрабавалі на Майдане, вы займееце свой Майдан, а з гэтым займееце кроў, сьмерць і вайну».Таму кожнаму даводзілася тлумачыць, у чым мэта «Народнага рэфэрэндуму». І подпісы пастаўленыя людзьмі, якія ўсьведамляюць сытуацыю і разумеюць, чаго яны хочуць. Сябра ініцыятыўнай групы з Воршы Алесь Шутаў распавёў, як давялося размаўляць зь людзьмі:
«Ёсьць жа два варыянты разьвіцьця сытуацыі ў грамадзтве, два варыянты зьмены ўлады. Можна шляхам эвалюцыйным, можна шляхам рэфэрэндуму, які мы прапануем. А можна тым шляхам, якім зьмянілася сытуацыя ва Ўкраіне. Як вы думаеце, які варыянт больш прымальны для нашага грамадзтва? Пытаньне, вядома, рытарычнае. Для ўсіх відавочна, што альтэрнатывы спробам эвалюцыйна-дэмакратычным шляхам зьмяніць сытуацыю ў грамадзтве няма. Галоўнае, каб гэта дайшло да ўладаў. Я думаю, што досьвед Віктара Фёдаравіча Януковіча можа быць здольны зьмяніць сьветапогляд і нашага кіраўніцтва».
Лідэр руху «За свабоду» Аляксандар Мілінкевіч зьвярнуў увагу найперш на эканамічную незалежнасьць, наладжваньне дыялёгу і сьвядомасьць грамадзтва. Сёньня эканамічная залежнасьць ад Масквы катастрафічная. Каб зьменшыць гэтую залежнасьць, Беларусі перш за ўсё патрэбны добрыя адносіны з ЭЗ, бо тэхналёгіі, мадэрнізацыя прыйдуць адтуль, і альтэрнатывы гэтаму няма. Па-другое, на думку спадара Мілінкевіча, вельмі важна, каб у краіне быў дыялёг:
Аляксандар Мілінкевіч
«Без дыялёгу паміж уладай і грамадзтвам будзе супрацьстаяньне, якое абавязкова будзе выходзіць на плошчу. Гэта ўлада можа справакаваць Плошчу. І ня толькі карупцыя можа справакаваць Плошчу.І калі мы кажам пра наш рэфэрэндум, гэта прапанова іншай формы размовы ў грамадзтве. Не праз папрокі, не празь ярлыкі ўзаемныя, а перш за ўсё праз боль пра краіну, праз думкі пра краіну і дзеяньні на карысьць краіны.
Па-трэцяе, будзем мы самастойнымі ці не — надзвычай залежыць ад стану грамадзтва. Сёньня яно пад узьдзеяньнем расейскай прапагандысцкай машыны. У нас, на шчасьце, няма постімпэрскага сындрома. Але нам вельмі важна, каб беларусы ўсьведамлялі, што адбываецца ў нашым рэгіёне, ва Ўсходняй Эўропе. І рэфэрэндум можа таксама ў гэтым дапамагчы, таму што рэфэрэндум — гэта дыскусія».
Рэфэрэндум, на думку Мілінкевіча, паслужыць яшчэ пэўнай кансалідацыі тых, каму не абыякава, хто разумее, што ўсё залежыць ад саміх беларусаў, а не ад Вашынгтона, Брусэля ці Масквы.
Лідэр Партыі БНФ Аляксей Янукевіч кажа, што людзі больш баяцца пераменаў, чым прагнуць іх, баяцца нестабільнасьць, вайны. Але ўкраінскія падзеі даюць магчымасьць гаварыць зь людзьмі па-іншаму, чым некалькі месяцаў таму:
Аляксей Янукевіч
«Сапраўды, людзі знаходзяцца пад узьдзеяньнем расейскай прапаганды. Але калі пачынаецца гутарка і мы кажам, што Расея апынаецца ў ізаляцыі, Расея будзе губляць свой эканамічны патэнцыял — з-за таго, што яны ўрываюцца зараз у Крым, Захад спыняе зь імі супрацоўніцтва. І тая мадэль у Беларусі, якая грунтуецца перадусім на дапамозе з боку Расеі, яна ня будзе дзеяздольная. Ці мы гатовыя пайсьці на дно разам з расейскай эканомікай? І людзі пагаджаюцца, што — не. Людзі не гатовыя пайсьці на дно з гэтым расейскім „Тытанікам“. А каб не пайсьці на дно, патрэбныя рэформы».Уладзімер Някляеў паабяцаў, што ініцыятары «Народнага рэфэрэндуму» дойдуць з сабранымі подпісамі до кожнага дэпутата і давядуць да народных абраньнікаў, што 50 тысяч іх выбарцаў патрабуюць зьменаў. А наагул мэта — сабраць 500 тысяч подпісаў.
Усе ўдзельнікі кампаніі «Народны рэфэрэндум» будуць дамагацца, каб на прэзыдэнцкіх выбарах 2015 году апазыцыя вылучыла адзінага кандыдата.