Пачынаючы з гэтай восені, мы запускаем на нашым сайце новую рубрыку пад назвай «Варта». Агульна кажучы, хочацца ў ёй пісаць пра людзей, падзеі і рэчы, пра якія варта пісаць, але пра якія чамусьці ніхто ня піша ў іншых рубрыках. Пісаць з націскам на ART, то бок з націскам на мастацтва ў жыцьці і на мастацтва жыцьця.
Паколькі ў нашай задуме рубрыка павінна напаўняцца калектыўна, як супрацоўнікамі нашай рэдакцыі, так і вонкавымі аўтарамі, яе фармальныя прыкметы (патрабаваньні фармату) зводзім да мінімуму: памер тэкстаў — у разумных межах (прыблізна дзьве старонкі машынапісу, у некаторых апраўданых выпадках можна крыху больш); стыль тэкстаў — адвольны, але крайне пажадана, каб ён быў індывідуальны і выяўляў перш за ўсё асобу аўтара, чым каго-небудзь іншага; фоткі і іншы ілюстрацыйны матэрыял, уключна зь відэакліпамі і аўдыё-файламі, будуць вельмі дарэчы; тэмы тэкстаў...
Пра тэмы трэба сказаць асобна.
«Раней кнігі пісалі пісьменьнікі, а чыталі чытачы. Цяпер кнігі пішуць чытачы і не чытае ніхто» — іранізаваў болей чым 100 гадоў таму Оскар Уайлд. Адчуваньне такое, што калі б Уайлд жыў сёньня, падстаў да ягонай іроніі было б непараўнальна больш. Прымусіць сучасных чытачоў, каб яны перасталі пісаць кнігі і сталі іх чытаць — ня ў нашых сілах. Але мы можам у нашай рубрыцы пачаць пісаць пра кнігі так, каб нейкія зь іх чытачам захацелася прачытаць, а іншыя — наадварот, расхацелася. Чытачы, зразумела, і так нас не паслухаюць і не прачытаюць таго, што мы ім рэкамэндуем, але мы пасьля напісанага ў нашай рубрыцы заўсёды можам сказаць з чыстым сумленьнем — як сабе хочаце, але мы вас папярэджвалі, што варта, а што не...
Дарэчы, нашу рубрыка «Варта» ня варта абмяжоўваць чыстым мастацтвам — калі вы прачыталі кнігу, якая пераварочвае вашы ўяўленьні пра гісторыю ці псыхалёгію, адкрывае вартую ўвагі пэрспэктыву на будучыню ці разбурае нейкі міт, і вам аж карціць пераказаць гэта некаму, дык не вагайцеся. Ваш адрас — адназначна «Варта».
Пра фільмы, відаць, ня варта тут і згадваць. Але я згадаю: калі нейкая карціна ў кінатэатры (або на вашым кампутары) вас зачапіла і вам ёсьць што сказаць пра яе ды хочацца парэкамэндаваць іншым, дык рубрыка «Варта» і ёсьць тое месца, дзе гэта можна зрабіць самым наўпроставым чынам — напісаць сваё і даслаць на адрас «Варта». Гэта магчыма зрабіць як у дачыненьні да фільму «La Vie d’Adèle — Chapitres 1 & 2», які, відаць, паглядзяць усе, так і ў дачыненьні да фільму «Візыт аркестру», які, мабыць, паглядзелі і паглядзяць толькі лічаныя. Які зь іх глядзець больш варта, гэта і ёсьць нетрывіяльнае пытаньне — якраз у нашу рубрыку...
Тэатар... Зразумела, пра цікавую прэм’еру ў нацыянальным акадэмічным тэатры Янкі Купалы напішуць шмат дзе, і нашай рубрыцы, магчыма, няма чаго спаборнічаць у гэткіх водгуках і рэцэнзіях. Але з другога боку — чаму не паспаборнічаць? Ды напэўна трэба нам пісаць пра вартыя ўвагі пастаноўкі ў Магілёве або Беластоку. Нядаўна я меў нагоду прысутнічаць на перадпрэм’ерным паказе адной п’есы на сцэне Тэатральнай акадэміі ў Беластоку ў невялічкай залі, разьлічанай на 50 гледачоў, зь якіх як мінімум палова выйшла пасьля гэтага спэктаклю са сьлязьмі ўзрушанасьці ў вачах. Чаму не расказаць пра гэтую ўзрушанасьць, без прэтэнзій на нейкую аб’ектывізаваную ацэнку і глыбінны аналіз тэатральнага мастацтва? Проста так, каб адзначыць нешта вартае, процьма якога здараецца і прамінае без належнай яму нашай увагі...
Карацей, пра мастацтва ў жыцьці, як тэму для нашай рубрыкі, збольшага павінна быць зразумела.
А што з мастацтвам жыцьця, якое таксама павінна стаць аб’ектам зацікаўленьня нашай рубрыкі? Мне гэта цяжка растлумачыць у агульнасьці, а таму я пакарыстаюся прыватным выпадкам.
Пад канец жніўня мы са знаёмым з Падляшша наведалі ягоныя родныя мясьціны ў гміне, якая мяжуе зь Беларусьсю. Сярод іншага, мы пад’ехалі пад самую дзяржаўную мяжу, дзе нашы мабільнікі сталі паведамляць нам, што мы ўжо ў Беларусі і што тут тарыф за размовы іншы, чым у Польшчы... Дык вось, там на самай мяжы, у драўляным доме, купленым у нейкага беларускага аўтахтона, які перабраўся ў Гайнаўку або ў Бельск, пасялілася пара мастакоў з цэнтральнай Польшчы. Я кажу пра іх мастакі, але я ня ўпэўнены, ці яны насамрэч закончылі нейкія мастацкія школы або нешта такое. Проста мне яны падаліся мастакамі, таму што ў сваім доме «на нашым канцы сьвету» яны арганізавалі нешта накшталт пушчанскай карціннай галерэі. З матэрыяльнага гледзішча, як было відаць, жывецца ім там нясоладка, яны гадуюць козы, нешта вырошчваюць у сваім агародчыку, магчыма, зьбіраюць грыбы і ягады, каб папоўніць сямейны бюджэт. Запытацца ў іх, за кошт чаго яны насамрэч жывуць, я не наважыўся. А яны распавядалі, што ў гэтай глухамані знайшлі такое жыцьцё, пра якое ўвесь час марылі ў сваёй Лодзі — пра жыцьцё далёка ад гарадзкога шуму і мітусьні. У гэтым месцы, казаў мне гаспадар, сапраўды чуваць цішыню — гэта значыць, наогул чуваць цішыню, бо бываюць поры году, калі па начах у пушчы выюць ваўкі, а днём алені сьпяваюць свае любоўныя песьні...
Вось такое, па-мойму, ня менш вартае нашай рубрыкі, чым, прыкладам, выхад новай кнігі Андрэя Федарэнкі або новай кнігі Іэна Мак’юэна, або новага альбому Роя Гарпэра.
Давайце пісаць, ратаваць вартае ад забыцьця...
Пра тэмы трэба сказаць асобна.
«Раней кнігі пісалі пісьменьнікі, а чыталі чытачы. Цяпер кнігі пішуць чытачы і не чытае ніхто» — іранізаваў болей чым 100 гадоў таму Оскар Уайлд. Адчуваньне такое, што калі б Уайлд жыў сёньня, падстаў да ягонай іроніі было б непараўнальна больш. Прымусіць сучасных чытачоў, каб яны перасталі пісаць кнігі і сталі іх чытаць — ня ў нашых сілах. Але мы можам у нашай рубрыцы пачаць пісаць пра кнігі так, каб нейкія зь іх чытачам захацелася прачытаць, а іншыя — наадварот, расхацелася. Чытачы, зразумела, і так нас не паслухаюць і не прачытаюць таго, што мы ім рэкамэндуем, але мы пасьля напісанага ў нашай рубрыцы заўсёды можам сказаць з чыстым сумленьнем — як сабе хочаце, але мы вас папярэджвалі, што варта, а што не...
Дарэчы, нашу рубрыка «Варта» ня варта абмяжоўваць чыстым мастацтвам — калі вы прачыталі кнігу, якая пераварочвае вашы ўяўленьні пра гісторыю ці псыхалёгію, адкрывае вартую ўвагі пэрспэктыву на будучыню ці разбурае нейкі міт, і вам аж карціць пераказаць гэта некаму, дык не вагайцеся. Ваш адрас — адназначна «Варта».
Пра фільмы, відаць, ня варта тут і згадваць. Але я згадаю: калі нейкая карціна ў кінатэатры (або на вашым кампутары) вас зачапіла і вам ёсьць што сказаць пра яе ды хочацца парэкамэндаваць іншым, дык рубрыка «Варта» і ёсьць тое месца, дзе гэта можна зрабіць самым наўпроставым чынам — напісаць сваё і даслаць на адрас «Варта». Гэта магчыма зрабіць як у дачыненьні да фільму «La Vie d’Adèle — Chapitres 1 & 2», які, відаць, паглядзяць усе, так і ў дачыненьні да фільму «Візыт аркестру», які, мабыць, паглядзелі і паглядзяць толькі лічаныя. Які зь іх глядзець больш варта, гэта і ёсьць нетрывіяльнае пытаньне — якраз у нашу рубрыку...
Тэатар... Зразумела, пра цікавую прэм’еру ў нацыянальным акадэмічным тэатры Янкі Купалы напішуць шмат дзе, і нашай рубрыцы, магчыма, няма чаго спаборнічаць у гэткіх водгуках і рэцэнзіях. Але з другога боку — чаму не паспаборнічаць? Ды напэўна трэба нам пісаць пра вартыя ўвагі пастаноўкі ў Магілёве або Беластоку. Нядаўна я меў нагоду прысутнічаць на перадпрэм’ерным паказе адной п’есы на сцэне Тэатральнай акадэміі ў Беластоку ў невялічкай залі, разьлічанай на 50 гледачоў, зь якіх як мінімум палова выйшла пасьля гэтага спэктаклю са сьлязьмі ўзрушанасьці ў вачах. Чаму не расказаць пра гэтую ўзрушанасьць, без прэтэнзій на нейкую аб’ектывізаваную ацэнку і глыбінны аналіз тэатральнага мастацтва? Проста так, каб адзначыць нешта вартае, процьма якога здараецца і прамінае без належнай яму нашай увагі...
Карацей, пра мастацтва ў жыцьці, як тэму для нашай рубрыкі, збольшага павінна быць зразумела.
А што з мастацтвам жыцьця, якое таксама павінна стаць аб’ектам зацікаўленьня нашай рубрыкі? Мне гэта цяжка растлумачыць у агульнасьці, а таму я пакарыстаюся прыватным выпадкам.
Пад канец жніўня мы са знаёмым з Падляшша наведалі ягоныя родныя мясьціны ў гміне, якая мяжуе зь Беларусьсю. Сярод іншага, мы пад’ехалі пад самую дзяржаўную мяжу, дзе нашы мабільнікі сталі паведамляць нам, што мы ўжо ў Беларусі і што тут тарыф за размовы іншы, чым у Польшчы... Дык вось, там на самай мяжы, у драўляным доме, купленым у нейкага беларускага аўтахтона, які перабраўся ў Гайнаўку або ў Бельск, пасялілася пара мастакоў з цэнтральнай Польшчы. Я кажу пра іх мастакі, але я ня ўпэўнены, ці яны насамрэч закончылі нейкія мастацкія школы або нешта такое. Проста мне яны падаліся мастакамі, таму што ў сваім доме «на нашым канцы сьвету» яны арганізавалі нешта накшталт пушчанскай карціннай галерэі. З матэрыяльнага гледзішча, як было відаць, жывецца ім там нясоладка, яны гадуюць козы, нешта вырошчваюць у сваім агародчыку, магчыма, зьбіраюць грыбы і ягады, каб папоўніць сямейны бюджэт. Запытацца ў іх, за кошт чаго яны насамрэч жывуць, я не наважыўся. А яны распавядалі, што ў гэтай глухамані знайшлі такое жыцьцё, пра якое ўвесь час марылі ў сваёй Лодзі — пра жыцьцё далёка ад гарадзкога шуму і мітусьні. У гэтым месцы, казаў мне гаспадар, сапраўды чуваць цішыню — гэта значыць, наогул чуваць цішыню, бо бываюць поры году, калі па начах у пушчы выюць ваўкі, а днём алені сьпяваюць свае любоўныя песьні...
Вось такое, па-мойму, ня менш вартае нашай рубрыкі, чым, прыкладам, выхад новай кнігі Андрэя Федарэнкі або новай кнігі Іэна Мак’юэна, або новага альбому Роя Гарпэра.
Давайце пісаць, ратаваць вартае ад забыцьця...